Het ambt van notaris

Een noodzakelijk ambt

Van vele ambten en beroepen geldt dat de samenleving er in meer of mindere mate behoefte aan heeft. Dit is ook het geval met het ambt van notaris. Het woord notaris is afgeleid van het woord 'notarius', vaak de slaaf, die als schrijver in dienst was bij een Romeinse heer, die zelf de schrijfkunst niet machtig was. Deze 'notarius' moest de brieven voor zijn heer schrijven, handelingen en gemaakte afspraken schriftelijk vastleggen, opdat het schriftelijk stuk later als bewijs kon dienen. Het bekende gezegde: 'een man een man, een woord een woord' geldt helaas na de zondeval niet meer. De Schrift is in dit opzicht radikaal: 'alle mensen zijn leugenaars'. Daarom was en is nodig dat mondeling gemaakte afspraken ook schriftelijk worden vastgelegd. Hiervoor kan het publiek een beroep doen op de notaris, die door de overheid werd benoemd. De notaris is een openbaar ambtenaar, uitsluitend bevoegd om authentieke akten te verlijden. Gemakshalve vertalen we het woord 'authentiek' maar door 'echt'. Een 'echte' akte biedt de zekerheid dat het daarin weergegevene overeenkomstig de waarheid is en ook werd getekend door de partijen die in die akte optreden. Ieder die deze zekerheid aanvecht zal dit met bewijzen moeten staven. Het publiek zal op die zekerheid moeten kunnen vertrouwen en daarom is de funktie van de notaris een vertrouwensfunktie. Daarnaast mag het publiek er ook op rekenen dat de notaris de belangen van zijn kliënten zonder aanziens des persoons en ook zonder het najagen van eigen belangen behartigt. Het is zeer te betreuren dat dit vertrouwen door ontsporingen van notarissen de laatste tijd nog al eens werd beschaamd.

De notaris raakt in de uitoefening van zijn ambt met zeer veel zaken en omstandigheden bekend. De kontakten met het publiek zijn talrijk, zeer gevarieerd en ook uitermate boeiend. Ook al stort men zijn hart niet geheel uit als men de hulp van de notaris inroept, deze krijgt toch een bepaalde indruk van de familieverhoudingen, de karakters enz. Hij doet daarbij een enorme dosis mensenkennis op die hem bij de uitoefening van zijn ambt van groot nut is. De notaris komt bij zijn werk in aanraking met het lief en leed van de mensen. Zeer veel facetten van de samenlevng komen op het notariskantoor aan de orde. Daar verschijnen jonge mensen, die aan het begin van de levensbaan staan. Zij kopen een huis. Voor hen een zeer belangrijke dag in hun leven. Steeds vaker maken jonge mensen vóór hun huwelijk huwelijksvoorwaarden. Hoe men over dit instituut ook mag denken, feit is dat ongeveer tien procent van de op jongere leeftijd huwende paartjes huwelijksvoorwaarden maken. Voor de notaris is het een prettige taak de jonge mensen van advies te dienen en aan hen die oplossing voor te stellen welke het beste bij hun situatie en wensen past.

Testament

Het opstellen van een testament vormt een steeds toenemend deel van de taak van de notaris. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat velen geruime tijd met het plan rondlopen om een testament te maken. Toch wachten zij er mee. Soms, door een plotseling sterfgeval in de direkte omgeving, moet het er ineens van komen. Zou hier toch sprake zijn van de veronderstelling dat de dood eerder bij de buurman aanklopt dan bij ons zelf?

De dood van een persoon heeft onmiddellijk zeer ingrijpende rechtsgevolgen. Het vermogen van de overledene gaat bij diens overlijden op zijn erfgenamen over. Onmiddellijk zijn er anderen die beslissen of meebeslissen. Naast het intense verdriet dat bijvoorbeeld een weduwnaar of weduwe overkomt rijzen er voor hem of haar ook een berg van zakelijke problemen op. De taak van de notaris is de nalatenschap af te wikkelen, in geschillen tussen de erfgenamen moet hij trachten te bemiddelen. Soms is er ook tijd en gelegenheid om het zakelijke even te laten rusten en te verwijzen naar Hem, Die de moeite en het verdriet aanschouwt, opdat men het in Zijn hand geve. Het notarisambt wordt uitgeoefend onder de druk van grote verantwoordelijkheid. Hij moet niet als een advokaat de belangen van één partij bevorderen en dienen maar die van alle partijen, die bij een zaak betrokken zijn. Grote voldoening geeft het wanneer twistende kliënten door bemiddeling van de notaris tot een goede oplossing komen.

Veranderingen

De veranderingen in de samenleving op ethisch gebied laten ook de notarispraktijk niet ongemoeid. Een voorbeeld: wilde men voorheen soms in zijn testament de last opleggen dat men gecremeerd wenste te worden, nu doet zich het merkwaardige feit voor dat mensen in hun testament aan hun erfgenamen de last opleggen om hen te begraven.

Nu velen geen huwelijk meer wensen te sluiten vervoegt men zich soms bij de notaris voor het opstellen van een samenlevingskontrakt. Ik geef toe - het is een pragmatische benadering - maar bij het verbreken van de samenleving - en dat gebeurt veelvuldig - is een kontrakt beter dan niets.

De notaris, die bij de uitoefening van zijn ambt rekening wenst te houden met het gebod Gods, komt in de toekomst wellicht nog voor een moeilijker dilemma te staan. Indien de euthanasie een wettelijke basis mocht verkrijgen - en daar ziet het wel naar uit - zou van de notaris gevraagd kunnen worden een zogenaamde euthanasieverklaring op te maken. Er zal dan voor hem geen wettelijke grond bestaan zijn diensten te weigeren, tenzij er voor gewetensbezwaarde notarissen uitzonderingen worden gemaakt. Een wat somber slot aan dit verhaal over het notarisambt, dat niettemin boeiend is en, naast alle teleurstellingen die moeten worden geïnkasseerd, bijzonder veel arbeidsvreugde verschaft.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen