’overjarig koren’ en polarisatie

Polarisatie is een grote ziekte van onze tijd. Als u de kranten leest weet u dat de politiek ervan ondersteboven ligt. De virussen zwermen van staat en maatschappij ook over naar kerk. Misschien zijn ze in eerdere fase ook wel uit de kerk-hof vandaan gekomen. Het is alle eeuwen eenmaal een continu 'heen-en-weer' in de wereld. Ik vrees de polarisatie, want het volk loopt te hoop rond een of andere pool en dat kan een wat excentrieke dominee zijn, een leus, een bepaalde stijl, een enkele stelling, woordgebruik precies van zeg maar 1903, een bepaalde uitgaaf, een enkele letter, een simpel gebaar en op die manier kunnen we tot de piepjonge uurtjes van de donkere nacht voortgaan. Het wonderlijke en jammerlijk ingewikkelde van de kwestie is evenwel nog, dat de orthodoxie inderdaad — zoals ik dacht toen ik het enkele tellen geleden neertikte — werkelijk wel eens diepingrijpend aan éne letter heeft gehangen. Zo is het ook weer. Laten we echter niet vergeten dat er heel veel zandkorrels zijn en sporadisch goudgraantjes, wanneer we op zoek zijn naar het voornaamste van de edele metalen.

Ge kent de prekenserie onder de naam 'Bibliotheek Overjarig Koren'. Het moet wel, want de reeks is al met de 47e jaargang bezig. Het zijn veelal preken, die uit het Engels voor het eerst in onze taal verschijnen. Preken uit vroegere perioden. Pas las ik de preek van mei jongstleden. De eerste van de lopende jaargang. De titel was: De vrees van een apostel; de predicator: J. C. Ryle en de tekst: gelijk de slang Eva door haar arglistigheid.heeft bedrogen.

Laat ik één ding vooropstellen. Ik kon me geheel en al met preek, strekking, inhoud en wat ge maar wilt bedenken verenigen. Ik had er, zoals we dat voor de variatie vandaag nog al vaak uitdrukken, geen enkele moeite mee. Dat moet u beslist voor ogen houden als u verder gaat lezen.

De preek was een waarschuwing tegen valse leraars. Het vermaan was evenwichtig, breed en niet krampachtig. Om de lieve vrede mogen we niet elke preek en leer die van de preekstoel neerdaalt voor deugdelijke koek opeten. Daar ging het om.

'Polemiek of strijdvragen opwerpen is een afschuwelijke zaak; maar er zijn dagen, waarin het een dure plicht is. Vrede is een uitnemende zaak; maar ze kan, net als goud, te duur betaald worden. Éénheid is een geweldige zegen; maar ze is waardeloos, als ze ten koste van de waarheid verkregen wordt. Ik zeg nogmaals: 'opent uw ogen en weest op uw hoede'. Dat is een stukje uit de preek. Wat vindt u van deze zin: 'Hij die veilig wil zijn, moet zich als een schildwacht op een gevaarlijke post gedragen. Hij moet er niet om geven, dat hij uitgelachen en bespot wordt, als 'iemand, die een scherpe neus voor ketterij heeft'?

Ik dacht aan mijn schoonvader, die ik wel eens hoorde zeggen: De bij puurt er de honig uit en de spin zijn venijn. Ik bedoel, dat een vormende preek als deze tegelijk een hogeschool kan zijn voor een ketterjager. Sommige mensen immers hebben van nature geen interesse voor de vrede. Wanneer ze dan niet wedergeboren zijn en wel grote belangstelling en liefde hebben voor de waarheid en bovendien leerstellig en muggezifterig zijn aangelegd is deze preek met zijn uitvoerige opwekking en dringend vermaan ein gefundenes Pressen, zoals de Duitsers zeggen als iemand zijn buitenkans heeft.

Als in de preek nog staat dat de leugenleer vaak bestaat uit 99, 9 procent waarheid en enige druppeltjes leugen als homoeopatische druppeltjes - u weet wel - dan is onze meest rechtzinnige en toegewijd gereformeerde dominee niet langer meer veilig voor de schildwacht, die veelal bovendien nog scherpschutter is.

Wat kun je hier nu aan doen? Want de preek is volstrekt ter zake en ad rem. Het is alleen het misbruik en hoe gewenster het gebruik hoe weliger het misbruik. Je kunt er weinig aan of nog minder tegen doen. Je kunt er wel aan lijden. Aan lijden op een manier die niet gemakkelijk is te beschrijven.

En het smartelijke is dat de godzalige ketterjager nog te goeder trouw kan zijn, al ontbreekt het beduidend aan zelfkennis. Let eens op. Het zijn veelal bijziende knapen, want ze zien haat tegen de naaste aan voor liefde tot de waarachtige God. Heus. Wie is de man, die op 't nauwkeurigst kan zijn dwalingen doorgronden? We zijn vaak nacht en dag op speurtocht naar leerstellige ongereformeerde leerstellingen, dat we andersoortige levende dwalingen, die in het hart tieren, niet opmerken of menen te moeten signaleren als overgebleven gedeelten van de oude mens zonder ons te vergewissen of die nieuwe mens er wel eens is.

Polarisatie roept veel leed op. Met name in de kerk als het om de waarheid gaat, die naar de godzaligheid is. Wacht u voor de leugenleer, maar ook voor de polarisatie. Als u met uw ene oog het ene gevaar in de gaten houdt en met het andere het tweede gevaar, blijft u op de weg. Het is goed deze dingen, die in dit artikeltje aan de orde kwamen, te overdenken. Vooral omdat, zoals ik pas las, er nog al wat theologen aankomen. Ieder wil zijn stalletje op de markt en hoe gaat dat dan?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen