FEUILLETON

Kleine Luijden
SCHETSEN UIT HET FRIESCHE DORPSLEVEN
— DOOR IDSARDI —
74)
Hij behoefde zich daartoe maar te beroepen op hetgeen Jacobus al vóór eeuwen gezegd had, waar hij zoo met kracht optrad tegen het kapitaal, en dit als een onbehoorlijke machtsopenbaring met de sterkste woorden ging veroordeelen, omdat het zijn bezittingen verkregen had ten koste van de armen, die daartoe werden verdrukt en mishandeld, en wier loon werd ingehouden, zoodat zij ternauwernood konden rondkomen, terwijl de rijken het geld vaak weg smeten en zich in den overvloed konden baden. De groote Schepper had de wereld met alles wat er in en op is aan de menschen gegeven, maar hoe was 't langzamerhand gekomen? Dat kon men hier in Zorgvliet wel zien. Aan wien behoorde de grond? Aan eenige eigenaars, die hier woonden of misschien ook wel in Gelderland of in Duitschland, en die niet eens het volk kenden, dat hard moest ploeteren om uit dien grond te leven. Niet, omdat hij te weinig vrucht gaf, want het was hier een vruchtbaar oord. Vette klei met een over 't algemeen best gewas, maar omdat aan het volk te weinig loon voor den arbeid gegeven werd, en alles op den grooten hoop kwam, teneinde al maar 't kapitaal te vermeerderen en door die vermeerdering al weer meer te verdienen. Want met geld won men geld, en zoo kwam tenslotte de groote macht en het groote bezit in handen van enkelen. Daartegenover stond de groote massa. De proletariërs, die men liefst klein hield, en onkundig hield, en arm hield, om hen zoo des te beter te kunnen gebruiken. Die groote menigte wist niet beter of 't behoorde zoo, dat sommigen alles, en anderen niets hadden, 't Was altijd zoo geweest, en daarom zou het ook wel zoo moeten blijven. Maar daardoor bleven dan ook de misstanden en zouden de arbeiders met hun kinderen ten eeuwigen dage gedwongen worden zich te onderwerpen aan 't juk van de rijken. Dan had Jacobus het beter voor. Die durfde de dingen wel bij den naam te noemen. Die slingerde zijn: ,,wee u" tegen de rijken, en zeide hen het oordeel aan. Daarom moesten de arbeiders inzien dat het zóó niet langer kon en ook niet langer mocht. Zij waren het aan zichzelf en hun huisgenooten verplicht, zoo spoedig mogelijk hierin verandering te brengen. Allereerst moest die duivelsche geldmacht gebroken, en dan moest aan alle bezit een einde komen. In den grond was alle eigendom gestolen goed, hetwelk men had zien machtig te worden ten koste van het zweet en de kracht van de armen. Daarom moesten de arbeiders hun recht laten gelden. Zij moesten vóór alle dingen zich gaan organiseeren, en dan zeggen hoe zij wilden dat het verder zou gaan. 't Was immers onmogelijk dat het zonder hen ging? Als heel de arbeid ontwaakte, zouden de bezitters vanzelf moeten toegeven en die schoone tijd weldra aanbreken; waar in men allen gelijk was; waarin de een niets over den ander te zeggen had en waarin allen evenveel kregen van de opbrengst van den bodem, die aan allen behoorde. Dit wilde de Bijbel ook! Daarom werd in dien Bijbel zoo vaak tegen den Mammon gesproken en gewezen op het recht voor allen. De spreker kon dat alles lang niet in éenen avond behandelen, maar 't kwam niet zoo precies wat daaromtrent geschreven stond, doch dat er een andere maatschappij moest komen en zou komen, was duidelijk. Zooals het ging, kon het niet meer en 't was nu de tijd dat het volk opwaakte. In den Bijbel stond ook: „ontwaakt, gij die slaapt". Spreker was hier gekomen om de menschen te Zorgvliet wakker te maken. In de kerk hoorden zij vanzelf nooit van deze dingen. Want daar werd wel uit den Bijbel gepreekt, maar daar zochten de dominees altijd zulke stukken uit die hen te pas kwamen, om het volk dom te houden. Omdat de kerk ook op de hand van het kapitaal was. De kerkvoogden hier in Zorgvliet zouden ook wel tot de rijken behooren. Zoo was het tenminste overal en dat kwam, omdat de kerk een bolwerk voor het kapitalisme was. Dat alles moest anders worden. Ook de kerk moest in andere handen, en de dominees moesten anders prediken. Zooals Jacobus gedaan had, — maar van zelf daar hielden velen niet van. En dan kreeg dominé misschien vijanden die hij liever niet had. Dit moest het volk leeren inzien om te begrijpen dat men van de kerk niets te wachten had. Met een opwekkend woord tot nauwe aaneensluiting en meerdere krachtsopenbaring, sloot hij zijn rede.
Gedurende het spreken heerschte er in de zaal een aandachtige stilte, 't Was voor Zorgvliet iets geheel nieuws, op deze wijze de maatschappelijke vraagstukken te hooren behandelen. Daar kwam bij, dat 't over het algemeen genomen een zeer gematigd woord was, blijkbaar met bizondere zorg voor dit publiek gekozen, en er hedenavond veel gezegd was waar allen wel mee konden instemmen.
Toen uitvoerig werd stilgestaan bij de groote verkwisting, die vaak onder de rijken plaats had, waarbij met 't geld gesmeten werd, bleek duidelijk dat men zich hier van zooiets geen voorstelling kon maken, en toen daartegenover de armoede en ontbering van den werkmansstand in gloeiende kleuren werd geschetst, bewees hier en daar een hoorder, dat hij volkomen hiermede instemde, door het gesprokene met een hoofdbuiging te bevestigen. Alleen toen hij aan de toepassing toekwam, zooals later de ouderling zei, bedierf hij het bij velen, omdat toen de aap uit de mouw kwam. Immers wat hij wilde was in 't eind niets anders dan door klassenstrijd te prediken, de een tegen den ander in verzet te brengen, om de gemoederen te prikkelen tot opstand, en zoo, langs den weg van geweld, een omkeering van zaken te krijgen.
(Wordt vervolgd).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen