Globaal bekeken

Vrijzinnigen van nu vragen zich af hoe ze vandaag hun identiteit moeten verwerven, gezien het verlies van identiteit, dat kennelijk geconstateerd wordt.

In Zwingli - principieel-vrijzinnig en unitarisch maandblad - stonden 'Tien Thesen over verlies en verwerving van modern-vrijzinriige identiteit'. De thesen zijn ondertekend door rev. drs. F. H. Sachs. Ter oriëntering van de lezers volgen hier de stellingen.

'1. Identiteit is een gevolg van, geen voorwaarde tót het gezamenlijk zoeken naar een specifieke overeenstemming van denken, beleven en handelen. In dit opzicht lijkt een begin van gedachtenwisseling over verlies en verwerving van modern-vrijzinnige identiteit een goed vervolg van b.v. de lancering van een meersporenbeleid (NPB) en de aanvraag tot zendtijd (NVO).

2. De vooroorlogse identiteit der toenmalige vrijzinnigen ("modernen"), is na 1945 vervaagd door infiltratie der Barthiaanse theologie, zozeer zelfs dat binnen het oude bolwerk van de moderne theologie in Nederland - de Faculteit der Godgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Leiden - alles wat nog naar de vroegere vrijzinnigheid zweemt of tendeert, thans vakkundig wordt doodgezwegen.

3. In de na WO II begrijpelijke "nu-allemaal-samen" attitude kon aldus deze Barthiaanse theologie op de kaart van kerkelijk (eerst alleen van protestants, maar na 1960 in zekere zin ook van rooms-katholiek) Nederland een merkwaardige hegemonie verkrijgen, waartegen alleen enkele fundamentalistische groepen en stromingen zich met enig succes, zij het in een relatieve marge, konden blijven weren.

4. In het kort komt deze theologie neer op een exclusivistische verkondiging van het inclusieve heil voor mens en wereld vanwege een trinitarische godheid, welke kan worden beschouwd als te zijn afgeleid van de unitarische JHWH, de nomadische godheid der Israëlieten/Joden.

5. Naar de opvatting van Karl Barth en de Barthianen dient deze exclusivistische verkondiging hoe en waar dan ook tot elke prijs te worden doorgezet, dus ongeacht of er (nog) vraag is of niet (meer) en bijgevolg ongeacht de leegloop van kerken en geloofsgemeenschappen door wat heet "natuurlijk verloop''.

6. Na de catastrofe van de jaren 1933-1945, die Barth mede toeschreef aan wat hij noemde de "natuurlijke theologie" van o.a. Adolf von Harnack, hebben ook de vrijzinnigen hier te lande zich vrij algemeen in dit Barthiaannse élan laten meeslepen, waarschijnlijk uit vrees anders niet meer voor vol te worden aangezien en aldus de boot te zullen missen. Alleen de Zwinglianen hebben zich van meet af aan hiertegen verzet, naar nu blijkt bepaald niet ten onrechte.

7. Inmiddels begint zich thans duidelijk af te tekenen hoezeer het door K. Barth c.s. gepropageerde en doorgevoerde exclusivisme zijn tijd heeft gehad, vooral omdat het niet meer blijkt afgestemd op wat de westerse mens, die weet het tijdvak van de "technocratuur" te zijn ingegaan, inzake levens- en wereldbeschouwing werkelijk behoeft en hem vermag aan te spreken. Ook de op het Barthianisme geënte politieke prediking lijkt nu toch bij steeds meer mensen een nasmaak te hebben bewerkt, die eveneens tot afkeer aanzet.

8. De tijd wordt zo langzamerhand rijp dat juist de nieuwe vrijzinnigen, die weer "modernen" willen heten, ook ter verwerving van nieuwe identiteit allereerst korte metten gaan maken met elk vertoon van christendommelijk en politiek exclusivisme.

9. Dit impliceert dat we ons mede moeten gaan laten leiden door inspiratie vanuit andere dan uitsluitend christelijke bronnen, terwijl we verderde moed zullen dienen op te brengen te pogen het venvarrende en vervreemdende in het leven van alledag zoveel mogelijk begrijpelijk te helpen maken.

10. In dit verband lijkt het opportuun dat juist wij, neo- of modern-vrijzinnigen, die opzoek willen zijn en blijven naar nieuwe werkelijke waarden en woorden en naar nieuwe relevante normen en vormen, ons mede moeten willen laten gezeggen door b. v. het (liberale) jodendom, het boeddhisme en de (m.n. sociale) wetenschappen.'

***

'IJsland hoopt op boekrevival.' Dat is de titel van een artikeltje in het Nederlands Dagblad. Hier volgt een deel ervan.

'De uitgevers op IJsland hopen dat de stormloop op boekwinkels die zich omtrent de afgelopen Kerstdagen voordeed, de terugkeer naar een traditie heeft ingeluid die het eiland met zijn 240.000 bewoners de reputatie van eerste boekennatie van de wereld gaf. 

Boeken zijn al sinds mensenheugenis het meest geliefde kerstgeschenk op IJsland en de boekenwinkels verkochten er in december ongeveer 400.000. Dat is bijna twee boeken per man, vrouw en kind.

IJsland beroept zich er op dat het meer boeken per hoofd van de bevolking publiceert dan enig ander land en de liefde van de eilandbewoners voor het boek gaat tot ver in de geschiedenis terug.

Europese reizigers in de achttiende eeuw rapporteerden dat zij gefrappeerd waren door de boekenrekken die zij zelfs in de nederigste stulpen hadden aangetroffen, van een land waarvan burgers toen nog arme vissers onder de Deense kroon waren.

In IJsland wordt 80 procent in de boekenbranche omgezet in de maand december. Een boekverkoper in Reykjavik schatte dat hij op één dag, 23 december, zeven procent van zijn jaarlijkse omzet had geregistreerd.

Twee jaar geleden leek het boek zijn beste tijd te hebben gehad, verslagen door video's. Maar afgelopen december leek men wat goed te willen maken. Een record van 10 jaar werd geklopt. Toch is het boek op IJsland door de kleine oplaag behoorlijk duur.'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen