Gemeente en gemeenschap

1

Het is niet verwonderlijk dat vele mensen geborgenheid zoeken in een kleine groep waarin persoonlijke relaties de toon aangeven. In een kille zakelijke maatschappij met onpersoonlijke relaties komt de menselijke persoon niet tot zijn recht. Naarmate het maatschappelijk leven harder en onpersoonlijker wordt, naar die mate zoekt de mens de intimiteit van de besloten groep om daar althans zichzelf te zijn en met de ander in een voluit menselijke relatie te treden. Daar kan men zich uiten, daar kan men de andere vertrouwen.

In dit opzicht hoeft het niet te verbazen dat juist in onze tijd veel groepen ontstaan die gemeenschapsvormend bezig zijn.

Op deze wijze kunnen we ook de gemeente benaderen. Deze is dan zo'n gemeenschap waarin de leden elkaar vinden, geborgenheid zoeken en zichzelf kunnen zijn. Een gemeenschap waarvan het bestaan sociologisch en psychologisch verklaarbaar is vanuit de menselijke behoefte aan warmte en intimiteit. Wanneer de (buiten)wereld zich harder en zakelijker opstelt kan déze gemeenschap een goed tegenwicht bieden. De leden kunnen er volledig tot ontplooiing komen en hun mens-zijn, hun bestaan naar alle zijden beleven; ze kunnen er toegerust worden tot een leven van dienstbetoon in de wereld;

Niet psychologisch te verklaren

Wanneer het bovenstaande onze visie is op de gemeente als gemeenschap, hebben we niet de diepste kern gepeild. Immers, de gemeenschap der heiligen is méér en anders dan die gemeenschap welke psychologisch te verklaren is als de behoefte aan intimiteit.

Wanneer onze catechismus in vraag en antwoord 55 over de gemeenschap der heiligen spreekt mag het ons opvallen dat hier over een gemeenschapsvorm gesproken wordt die niet allereerst gebaseerd is op relaties tussen mensen. Niet mensen vormen deze gemeenschap. In de gemeenschap der heiligen die hier kernachtig getypeerd is gaat het ook niet in de eerste plaats om mensen die elkaar vinden om dat ze elkaar 'liggen'. Niet menselijke eigenschappen vormen de basis van de gemeenschap.

’Wat verstaat gij door de gemeenschap der heiligen? '

’Eerstelijk dat de gelovigen allen en een iegelijk, als lidmaten aan den Heere Christus en al zijn schatten en gaven gemeenschap hebben'.

Dat is de kern: deze gemeenschap is gefundeerd in een Ander, in Jezus Christus. De mensen die deze gemeenschap vormen, de 'heiligen', vinden elkaar omdat zij Hem gevonden hebben. Zij vinden de gemeenschap omdat zij Zijn gemeenschap hebben ervaren.

Dan kan het niet anders of deze gemeenschapsvorm is niet vanuit menselijke behoeften en verlangens te verklaren. Deze gemeenschap is van hoger orde, ze is er om Christus' wil. Of zoals het Avondmaalsformulier het zegt: '...alzo zullen wij allen, die door het waarachtig geloof Christus ingelijfd zijn, door broederlijke liefde, om Christus onzen lieven Zaligmakers wil, die ons tevoren zo uitnemend heeft liefgehad, allen te zamen één lichaam zijn, en zulks niet alleen met woorden, maar ook met de daad jegens elkander bewijzen'.

Band aan Christus

De gemeenschap der heiligen is er door de band aan Christus. Dan moeten we ook zeggen: deze gemeenschap kan niet buiten de instellingen van Christus, de prediking van het Woord en de sacramenten. Bij de vele gemeentevormen poogt men de gemeenschap te intensiveren maar dan los van de instellingen van Christus. We moeten vaststellen dat dit niet kan. De bron, waaruit de gemeenschap opbloeit, is Christus; Hij laat Zich kennen door de prediking van het Woord en het gelovig gebruik der sacramenten. Daarom luistert het zo nauw; want alle gemeenschapsvorming ook binnen een gemeente is nog niet de gemeenschap der heiligen. Deze is er alleen door de instellingen van Christus zelf. Anders komen we uit bij menselijke gemeenschapspatronen die waardevol kunnen zijn, maar die niet te vereenzelvigen zijn met deze unieke gemeenschap.

Een gemeenschap die Christus schept, ze is er door Zijn genade. Dat is het eerste.

De opgave en gave

Het geciteerde antwoord uit de Heidelbergse Catechismus laat ook de andere kant zien, n.l. de opgave, de opdracht. '...Ten andere dat elk zich moet schuldig weten, zijn gaven ten nutte en ter zaligheid der andere lidmaten gewilliglijk en met vreugde aan te wenden'.

Niemand kan zich neerleggen bij de overweging dat God wel zorgt voor Zijn gemeenschap. God zorgt ervoor, inderdaad, maar Hij schakelt daarbij mensen in. Hij schakelt ze daarbij in als individu met eigen gaven. 'Elk ... zijn gaven',

’t Is de roeping van ieder gelovige deze gemeenschap gestalte te geven, 't Is ieders roeping dit gewillig en met vreugde te doen. Om ontvangen gaven niet op te potten, maar om ze ter zaligheid van anderen te gebruiken.

Een ieder zijn gaven. Hier wordt elke gelovige apart aangesproken, 't Is niet zo dat deze gemeenschap er één is van gelijkgezinden, van mensen die op elkaar zijn afgestemd omdat ze zo op elkaar gelijken. Deze gemeenschap kan een bonte verzameling zijn met echter één gemeenschappelijke trek: de toevlucht ligt in Christus.

Bij groepsprocessen kunnen we nagaan waarom bepaalde groepen c.q. gemeenschappen ontstaan; het is na te rekenen, soms ook te voorspellen. Dat kan hier niet, want de bonte samenstelling' van Christus' schaapskooi tart elke menselijke verklaring. Het is Christus die zijn schapen verzamelt, maar ze vormen toch een eenheid in Hem. Dat is het centrale; verder blijft er de verscheidenheid. De één ontvangt de gave van het woord, een ander meer de daad van het dienstbetoon.

Als deze gaven maar besteed worden ter zaligheid van anderen. Dan doet het er niet zoveel toe welke gaven het zijn; dan hoeven we ook niet naar de gaven van anderen te kijken: 'zijn gaven ten nutte en ter zaligheid van anderen'.

Zo ontstaat de gemeenschap der heiligen. Deze is er, doordat Christus schapen heeft die naar Zijn stem horen en in Zijn inzettingen leven. Deze wordt als opgave geproclameerd om als voorbeeld te dienen, als getuigenis in deze wereld.

Vertrekpunt in de prediking

We horen vaak: het is zo kil in de gemeente. Wel groepsvorming (pressiegroepen? ), maar zo weinig die hartelijke liefde tegenover elkaar. Zou er niet iets te organiseren zijn? Verschillende groepen binnen de gemeente vormen met elk een andere taak stelling? Dan dwingen we tenminste de mensen bij elkaar te komen en met elkaar te communiceren! Nu, zo begint de gemeenschap der heiligen niet.

Die gemeenschap vindt haar vertrekpunt in de prediking, waar mensen indringend opgeroepen worden tot geloof en bekering. Waar Christus gepredikt wordt als de grote Herder. Ook de andere kant begint in de prediking: daar waar de gemeente opgeroepen wordt tot dienst.

Als het goed is vormt de gemeente een organisch geheel waarin prediking en sacramenten het middelpunt vormen. We moeten er voor waken dat de gemeente als gemeenschap niet losweekt van deze instellingen. De gemeenschap moet er door gevoed worden. Daarom is er geen betere gemeenschapsvormende dienst dan een prediking waarin het werk van Christus indringend en met warmte wordt verkondigd. Zó wil Christus een gemeenschap stichten die een teken is in deze wereld. En daarom: wanneer de prediking werkelijk dienst der verzoening is blijven de vruchten niet uit. Dan is er het dienstbetoon aan elkaar, omdat (zoals het Avondmaalsformulier zo schoon zegt) 'Christus ons zo uitnemend heeft liefgehad'.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen