Boekbespreking

G. Heitink, Praktische theologie, geschiedenis, theorie, handelingsvelden, Uitgeverij Kok Kampen 1993, 336 blz., prijs ƒ 59,50.
In de serie Handboek Praktische Theologie heeft de auteur, hoogleraar aan de V.U. te Amsterdam, zijn doordenking van het vak dat hij doceert en onderzoekt, neergelegd in het hier genoemde boek. Het is echt een boek voor theologen, alleen al vanwege de vaktermen en uitdrukkingen. We zullen ze de lezer besparen.
Het boek bestaat uit 3 delen (elk weer onderverdeeld). In het eerste deel tekent Heitink de historische ontwikkelingen, die uitlopen op onze hedendaagse cultuur. Deel 2 is een meer theoretisch gedeelte en deel 3 op de praktijk gericht. Praktische Theologie ziet Heitink als een handelingswetenschap, die zich bezighoudt met de bemiddeling van het christelijk geloof in onze moderne samenleving.
In deel 2 maakt de auteur onderscheid tussen Praktische Theologie als theologische wetenschap en als handelingswetenschap. In het praktische theologisch aspect is de vertolking van bijbelse en historische informatie belangrijk (de hermeneutiek). In het aspect van de handelingswetenschap komen de sociale wetenschappen aan hun trekken. Heitink luistert naar de ideeën van de (cultuur)filosofen Habermas en Ricoeur. Dat komt er op neer dat je moet beseffen dat in je praktisch-theologisch bezig zijn de tijd waarin je leeft een doorslaggevende rol speelt. Met behulp van de gegevens die uit deze aanpak voortvloeien, kun je de praktijk kritisch bestuderen en waar nodig deze veranderen.
Er zijn verschillende manieren van aanpak mogelijk, waarbij de vraag of je je laat leiden door (empirische) feiten of normen bepalend is. Dat laatste geldt voor theologen zoals H. Jonker, R. Bohren, W. H. Velema e.a. Heitink zelf laat de feiten veel meer meespelen.
In deel 3 bespreekt Heitink tien vakgebieden van de Praktische Theologie. Evenals Rössler zet hij die op vanuit drie kernen, namelijk de kern van het individu, die van de kerk en die van de samenleving. Het laatste (17e) hoofdstuk van het boek, over de pastoraaltheologie, gaat over de pastor, zijn plaats, taak en training.
Het boek van Heitink getuigt van grote belezenheid, kennis en denkkracht. Het is theologiseren midden in de crisis van onze westeuropese cultuur. We kunnen, aldus Heitink, niet meer terug achter de Verlichting.
Behalve waardering heb ik ook vragen over dit boek. Wat versta je onder handelingswetenschap? Is dat wel een goede aanduiding voor de Praktische Theologie? Hoe voorkom je dat je je laat leiden door wat voor het handelen relevant is, in plaats van dat je je laat leiden door wat (ook voor handelen) juist is? Waarom kan dat handelen niet veel meer dan in dit boek gebeurt vanuit de schat van informatie van de Reformatie plaatsvinden? Theologie was er voor de Verlichting toch ook, ook praktisch?
Ik heb ook een vraag over de drieslag in de tien handelingsvelden in hoofdstuk 3: individu, kerk en samenleving. Staan deze niet te gelijkwaardig, los van elkaar? Ik bedoel: hoe voorkom je, dat de kerk (steeds meer) naar de marge wordt gedrongen?
Het derde deel heeft voor mij methodisch iets onbevredigends. De tien vakgebieden zo kort en snel behandelen, waardoor diepingrijpende vragen, zoals homoseksualiteit als een gepasseerd station worden beschouwd, dat kan zo toch niet? Hier dreigt onbedoeld het vak de mens te verdringen.
W. Verboom, Harderwijk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen