Boekbespreking

G. J. N. de Korte, Pastoraat van de verzoening. Mogelijkheden en grenzen van de theologe van het Woord, met name van Eduard Thurneysen, voor het katholiek pastoraat, Zoetermeer 1994, 302 blz.
Dit is het proefschrift waarop de rector van het Ariënskonvikt (de Utrechtse rooms-katholieke priesteropleiding), in mei jl. promoveerde bij prof. dr. M. J. G. van der Velden. Een opmerkelijke samenwerking, waar dan ook een zeer boeiend produkt uit te voorschijn is gekomen. Want als protestant spits je toch je oren wanneer katholieken gaan vragen naar een theologie van het Woord.
Het boek zet breed in met een cultuurhistorisch overzicht van de veranderende plaats van de kerk in de moderne samenleving (deel 1). De schrijver schetst nog weer eens hoezeer de (R.K.) kerk in een crisissituatie is terechtgekomen. Is in die situatie wellicht heil te verwachten van een 'theologie van de terugwinning', die de God van de Schrift weer in de plaats stelt van allerlei menselijke gevoelens over God (p. 11)? De Korte realiseert zich dat zowel in protestantse als in katholieke kring de belangstelling voor de theologie van het Woord wegebt. Des te stoutmoediger is zijn poging om de relevantie ervan voor het hedendaagse pastoraat aan te tonen.
Hij doet dat door m.n. zorgvuldig te luisteren naar de theoloog die in onze eeuw de Woord-theologie heeft uitgewerkt in de richting van het pastoraat, Eduard Thurneysen (deel 2). Diens inzichten worden vervolgens in het derde deel geëvalueerd aan de hand van de katholieke traditie. Een drietal moderne bezwaren tegen de theologie van het Woord – deze zou vanwege haar concentratie op Christus onwetenschappelijk- subjectivistisch, onrealistisch en autoritair zijn – worden daarbij vakkundig weerlegd. De inzet bij Gods openbaring in Christus maakt werkelijke communicatie in het pastoraat bepaald niet onmogelijk, zo betoogt De Korte terecht. In dit verband schuwt hij de confrontatie met geloofsgenoten als Schillebeeckx, maar ook met hedendaagse gereformeerde dogmatici als J. A. Montsma niet. Jammer vind ik dat de schrijver zich bij zijn behandeling van de theologie van het Woord vrijwel geheel concentreert op Barth en Thurneysen. Zelfs wanneer dit type theologie in historisch perspectief geplaatst wordt (in deel 1), komt merkwaardigerwijs Luther nauwelijks en Calvijn in het geheel niet aan de orde. Toch zou de studie aan spanning en diepgang gewonnen hebben wanneer ook teruggevraagd was naar de wortels van de theologie van het Woord in de theologische inzet van de Reformatoren. Bovendien zouden de eindconclusies in dat geval minder vanzelfsprekend door Earths theologie gestempeld zijn. Nu worden de bekende bezwaren die daar (juist ook i.v.m. het pastoraat!) tegen ingebracht zijn – verkapt universalisme, pneumatologisch tekort, verzoening als a priori gegeven, te algemeen humaniteitsbegrip etc. – m.i. onvoldoende verdisconteerd.
Overigens zou de schrijver het zich wel moeilijker gemaakt hebben wanneer hij zich mede aan de klassiek-gereformeerde Woordtheologie georiënteerd had. De aansluiting aan het katholieke erfgoed had dan immers niet zo gemakkelijk kunnen plaatsvinden als nu, aangezien de Reformatoren het typisch katholieke synthese-denken (God en mens als op elkaar aangelegde bondgenoten) radicaal afwezen, terwijl Barths theologie, zoals De Korte laat zien, daar uiteindelijk juist weer bij uitkomt.
In zijn doelstellilng is De Korte intussen goed geslaagd. Hij toont aan dat een theologie die vanuit het Woord de verzoening met God in Christus centraal stelt, belangrijke correcties biedt op bestaande concepties van pastoraat. Die laatste beperken het doel ervan immers nogal eens tot menselijke bestaansverheldering etc. In allerlei richtingen laat De Korte zien hoeveel meerwaarde Thurneysens doelstelling – mensen winnen voor de drieënige God (p. 237)! – nog altijd heeft voor het pastoraat. Wat dat betreft, reikt de betekenis van deze studie trouwens over de grenzen van de Romana heen.
Graag feliciteren we ook de promotor van harte met dit resultaat. Hij is erin geslaagd de beoefening van praktische theologie in de lijn van H. Jonker in een onverwachte richting vruchtbaar te maken.
G. van den Brink, Lelystad

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen