Ze bekijken het maar!

'Herfstvakantie, onbeperkt films huren voor ƒ 30, — bij Videorent', zo luidde een advertentie in een plaatselijk blad. Dat is tegenwoordig wel makkelijk. Vakantietijd? Je haalt een aantal video-films in huis... en je hebt geen omkijken meer naar de kinderen.

Een verjaarspartijtje?

Je draait een lange, spannende video-film, desnoods twee films, en de kinderen zijn lekker rustig. Het voordeel is bovendien, dat je geen spelletjes en zo hoeft te verzinnen... Wat dit betreft is het ook wel fijn, dat de t.v.-uitzendingen 's middags al zo vroeg beginnen. De kinderen zijn er direct uit school al zoet mee!

Je hebt zo ook veel minder gezeur aan je hoofd... En als je zelf niet thuis bent, dan hoef je niet over hen in te zitten... Zo werkt dit in veel gezinnen. Het kinderleven wordt op een stoel gezet... met het uitzicht op een beeldscherm. Zitten en kijken...

Ze be-kijken het maar!

In een krantebericht las ik, dat in de Verenigde Staten, waar kinderen meer dan vijf uur per dag (!) voor de televisie zitten, vanuit de medische hoek de alarmklok geluid is. De kinderen worden veel te dik en te passief. Men verwacht een epidemie van hart- en vaatziekten. Het probleem is ook, dat kinderen 'geen tijd' hebben om te spelen, en dat zij daardoor ook minder sociaal en creatief bezig zijn. Verder wordt er in dit bericht opgemerkt, dat wat het educatieve aspect betreft de t.v. geen cent waard is. 'Kinderen kunnen niet verwerken wat ze zien. Ze krijgen een heel oppervlakkige impuls en doen er niets mee'. 'Een kind krijgt de kans niet om kennis te 'verinnerlijken'.' Voorspeld wordt, dat als gevolg hiervan in toenemende mate sprake zal zijn van leerproblemen bij scholieren.

Nu is het mijn bedoeling niet om t.v. en video aan te wijzen als kwaaddoeners. Misschien hebt u deze apparatuur niet eens in huis. Of u zegt: 'Bij mij komt de t.v. maar heel weinig aan'. Deze apparatuur (en het gebruik ervan) is echter een uiting van de moderne maatschappij waarin wij allemaal staan en waaraan wij ook allemaal deel hebben. Het is al te simpel gedacht, dat we daaraan geen deel hebben, als we geen t.v. en zo in huis hebben staan. Want wat komt er verder niet ons huis en leven binnen? Wat voor invloed hebben bijv. reclame en allerlei technische snufjes en ontwikkelingen op ons? Leven wij niet veel meer onder het beslag van het materialisme en de secularisatie dan wij zelf beseffen? Onze hele manier van leven en van omgaan met elkaar is veelal zo ontzettend oppervlakkig.

Waar het mij om begonnen is, is de vraag: hoe gaan wij om met de moderne verworvenheden en hoe leren wij onze kinderen ermee omgaan? Of maken wij ons hier niet druk over en nemen wij ook die houding aan van 'Ze be-kijken het maar!'?

Wij zijn in onze tijd erg visueel ingesteld. In de samenleving, ook in het onderwijs. wordt daar op ingespeeld. Beelden zijn vaak erg sprekend. Woorden die ondersteund worden door beelden worden eerder gelezen of gehoord. Vandaar ook de fleurige uitvoering van allerlei bladen. Op zich is dat geen bezwaar. Van dit gegeven kan een goed gebruik gemaakt worden.

Het visuele kan echter ook een belemmering zijn, bijv. in gevallen waarin het om de woorden gaat en waarin de beelden niet ondersteunend van aard zijn. Beelden blijven vaak hangen terwijl de woorden worden vergeten. Beelden zijn een concretisering van gedachten, visies, situaties, gebeurtenissen etc.

De concrete dingen liggen aan de oppervlakte. Wie in zijn leven afhankelijk is van en gericht op de concrete dingen, leeft zelf aan de oppervlakte. Of déze dingen nu verbeeld worden of niét... dat maakt niet uit. Tot de concrete dingen behoren ook de materiële dingen, en die kunnen ook een grote plaats innemen in ons leven. Ook allerlei moderne dingen. Daarom is het een grote vergissing te denken, dat we geen deel hebben aan de secularisatie, de vermaterialisering, de veroppervlakkiging van het leven en dat we wel sociaal en creatief zijn, als we geen t.v. in huis hebben.

Ik zou willen vragen: weke plaats heeft het horen, het luisteren in ons leven, in onze gezinnen? Ik bedoel: het luisteren naar het Woord, naar Hem die in het Woord tot ons spreekt. Hoe wézenlijk is dit horen, dit luisteren. Het geloof is immers uit het gehoor! Ik bedoel ook: het luisteren naar elkaar. Hebben we tijd voor elkaar, tijd voor onze kinderen... om naar hen te luisteren, om een goede relatie met hen te onderhouden? Luisteren is niet iets passiefs. Het is juist een actief en intensief gebeuren. Dat geldt de omgang met God maar ook de omgang met elkaar. In het luisteren gaan wij verder dan de concrete dingen... dringen wij dieper door dan het zien van de dingen aan de oppervlakte. Dat is zéker zo, als het Woord openligt. In het licht van het Woord leren wij achter de zichtbare dingen te kijken... ontdekken wij ook de werkelijkheid achter veel schijn. In de omgang met het Woord ligt de bewaring voor een oppervlakkig leven... voor een leven in een schijnwereld. Dat is ook van toepassing op het gezinsleven.

Leren wij onze kinderen ook horen, luisteren? Laten wij er erg in hebben, dat zij erg beïnvloedbaar en daarom ook ontzettend kwetsbaar zijn. Wat komt er hun leven binnen? Wat schotelen wij hen voor? Wij weten vanuit de Bijbel, dat hen 'vrij' laten hetzelfde is als: hen overgeven aan de boze. Dan groeien zij uiteindelijk op zonder normen en normbesef of met de publieke opinie als norm, en dan zijn ze des te meer vatbaar voor allerlei vormen van manipulatie. Wat dat voor de toekomst zal kunnen betekenen... daar houd je je hart bij vast. Wat geven wij onze kinderen mee? Hoe wapenen wij hen. Wat doen wij aan meningsvorming bij hen? Hoe belangrijk is het, dat wij onze kinderen opvoeden tot zelfstandigheid en dat wij ze ook leren zelfstandig te denken en zich zelfstandig op te stellen. Maar dat moeten we hen wel van jongsafaan leren! Die zelfstandigheid is vanuit het Woord gezien altijd afhankelijk van en verantwoordelijkheid jegens God, de Heere. Het gaat erom, dat onze kinderen 'zelfstandig' Zijn weg leren gaan. De grenzen van deze zelfstandigheid worden dus door het Woord aangegeven. Die moeten wij hen dan ook laten zien... voorzover wij daar door onze eigen omgang met het Woord licht in hebben en dagelijks opnieuw licht in vragen. Zelfstandig leren denken houdt ook in: een eigen mening gaan krijgen inzake geloofsen levensvragen. Een mening die niet gevormd en bepaald wordt door de publieke opinie, door programma's of bladen, door groep of vriendenkring, maar door het Woord. Het is alleen door het Woord, door de genadige werking van de Heilige Geest, dat ook onze kinderen leren zich zelfstandig en onafhankelijk van mensen te uiten en op te stellen. Als wij zo met onze kinderen omgaan, dan past hierbij ook, dat wij hen leren omgaan met de concrete dingen die zich ook in hun leven aandienen... dat wij hen leren selecteren... dat zij ook leren de 'geesten' te onderscheiden. Dat vraagt van ons, dat wij samen met onze kinderen op een geestelijke wijze - vanuit de 'diepte' van het Woord - alles steeds kritisch toetsend, met de concrete dingen, ook met de moderne verworvenheden, omgaan.

Wat de t.v. betreft zou ik, tenslotte, willen pleiten voor een bewust gebruik ervan in de gezinnen waar een t.v. is. Bij velen is het zo, dat het vanzelfsprekend is, dat de t.v. aanstaat (en ook aan blijft staan, als er bezoek komt). Is het niet beter, dat wij het vanzelfsprekend vinden, dat de t.v. niet aanstaat? Naar welke programma's gekeken wordt... laat dat een zaak van nauwkeurige, bewuste overweging, bespreking en afspraken zijn. Een goede mogelijkheid is bijv. om in het gezin, als de gids gekomen is, samen een principe-afspraak te maken waar wél en waar niét naar gekeken wordt in de volgende week. Ieder gezinslid kan hier zijn of haar inbreng in hebben. Dit kan bovendien een hoop ruzie voorkomen. Want is de t.v. vaak ook niet een bron van ruzie? Als wij hiermee beginnen als de kinderen nog jong zijn (ik denk dus nu met name aan ouders met jonge kinderen) - en het hoeft hierbij niet alleen om de t.v. te gaan - dan leren wij hen ook hierin bewust en kritisch omgaan met wat er het huis binnenkomt. .. Wellicht dat zo ook het geestelijke en het sociale contact in het gezin bevorderd wordt. En de gezelligheid! Wellicht dat onze kinderen dan ook niet te dik worden en niet passief zijn en dat zij ook minder snel vatbaar zijn voor hart- en vaatziekten. Wellicht dat zij dan ook niet zo gauw last hebben van leerproblemen op school. Zou de Heere deze kant van ons leven ook niet willen gebruiken om ons en onze kinderen te leren een verantwoordelijk leven te leiden, toegewijd aan Hem?

C. G. Geluk (HGJB)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen