Beginselverklaring van de raad van kerken

Zoals bekend kan zijn heeft de Oecumenische Raad van Kerken een proeve van een beginselverklaring het licht doen zien, waarvan prof. dr. H. M. Fiolet (R.K.) de auteur is. In de Waarheidsvriend zijn door ds. Exalto over deze proeve een aantal kritische artikelen geschreven; kritisch vooral vanwege de humanisering van het evangelie, het gespeend zijn van elk confessioneel element. Aan de kerken, die in de Raad van Kerken samen werken, zijn reacties op deze proeve gevraagd. Vandaar dat de proeve ook aan de classes en de kerkeraden van de Hervormde Kerk werd voorgelegd. In totaal hebben er 18 classes (één derde deel) en 17 kerkeraden op gereageerd. Twee classes oordeelden positief. Vijftien classes oordeelden negatief tot zeer negatief.

Op de laatstgehouden synode stond de proeve ook op de agenda. In een rapport waren de reacties uit de classes geordend. Enkele grepen nemen we daaruit. De proeve — zo wordt opgemerkt — heeft te weinig waardering voor de worsteling die in het verleden gevoerd is ter wille van de waarheidsvraag. Voor veler besef zijn namelijk in de Reformatie beslissingen gevallen waarachter men niet meer terug kan. De proeve handelt over verbond, kerk en Rijk, zonder daarbij over Israël te spreken. De visie op de Geest van God die 'als messiaanse gave de wereld voortstuwt naar haar bestemming' oriënteert zich meer op een evolutietheorie dan op het getuigenis van de Bijbel. De proeve zoekt te weinig aansluiting aan het klassieke oecumenische belijden van de kerk (Apostolische Geloofsbelijdenis). Alles is betrokken op het hier en nu.

Er was evenwel ook een kerkeraad die oordeelde dat de proeve nog niet ver genoeg ging. Alleen als alle kerken met het leefbaar maken van de wereld bezig zijn, zullen de grenzen tussen de kerken afbreken en vervagen. Daarom moet — aldus deze kerkeraad — de Raad van Kerken zelf beslissingsbevoegdheid krijgen.

Het moderamen van de synode had een kritische brief aan de Raad van Kerken geconcipieerd. Daarin werd onder andere bezwaar gemaakt tegen het feit dat in de proeve sprake was van een functionele ecclesiologie, dat wil zeggen een kerkbegrip waarin slechts plaats is voor dienstbetoon van de Kerk inzake de actuele problemen van onze nationale en internationale samenleving. Het moderamen schreef dat de nadruk zou moeten vallen op de kerk als Lichaam van Christus. Ook het element van de evolutie van de geschiedenis naar het Rijk Gods werd gekritiseerd. De geschiedenis is geen openbaring van God, zo stelde het moderamen. 'In het licht van Zijn goddelijk Woord ontdekken wij juist de realitiet van de anti-goddelijke machten in het historisch gebeuren'. En 'in de kracht van het gepredikte Woord en door de Geest Gods zal het voor de kerk komen tot een dubbele beweging: diakonaal naar de wereld toe, profetisch van de wereld af.' De kerk kan alleen maar een teken van het komende Rijk zijn, niet meer, doch ook niet minder. Ook over de pluriformiteit van de kerk, zoals daarover in de proeve gesproken wordt, laat het moderamen zich kritisch uit. Gezegd wordt: 'Bestaat niet het gevaar dat het woord pluriformiteit zodanig gehanteerd wordt dat het eigen geloofsgoed van elke kerk wordt beschouwd als een legitieme aanvulling van het geloofsgoed van andere kerken? '

De brief van het moderamen werd op de synode besproken. Besloten werd deze brief om te zetten in een brief van de synode zelf aan de Raad van Kerken, waarin dan ook de synodale discussie zou worden verwerkt op punten, die een wezenlijke aanvulling van de brief zouden betekenen. Slechts enkelen lieten zich op de synode positief uit over de proeve zelf. De meesten waren kritisch, tot zeer kritisch, juist ten aanzien van de theologische achtergronden. Het zou, gezien de inhoud van de proeve, waarin elke religie en confessionele gebondenheid ontbreekt, normaal moeten zijn dat er vanuit de kerken radicaal neen tegen gezegd wordt. Maar de practijk is — zo was het ook ter synode — dat er altijd weer mensen zijn die met enthousiasme elk stuk aanvaarden en verwelkomen waarin elk spoor van religie is uitgewist en de dienst aan de wereld het één en het al is, met alle theologische buitelingen die ervoor nodig zijn om een dergelijke visie vanuit de kerk een basis te geven. Daarom doet het ook vreemd aan in de brief van het moderamen te lezen dat het moderamen dankbaar is voor wat de Raad heeft gepresteerd in een verklaring, die naar zijn oordeel van 'hoog theologisch gehalte' is en 'een belangrijke bijdrage' mag worden genoemd voor het gesprek der Nederlandse Kerken. Terecht kwam daartegen bezwaar vanuit de synode.

Wat helpt al dit vriendelijke klopjes geven? In een stuk, dat zo algemeen verworpen wordt vanwege de bedenkelijke theologische achtergronden, moet je toch niet met uitspraken als 'hoog theologisch gehalte' meer aankomen. Maar de vraag is blijkbaar wat onder theologie moet worden verstaan. Letterlijk is dat de leer over God. Theologie kan dus niet buiten de Godsopenbaring om bedreven worden. Als dat nu niet gebeurt — zoals in de proeve — gaat het dan nog aan om over hoog theologisch gehalte te spreken? Van dit soort vriendelijkheden, die geen grond hebben, moeten we toch maar af. Maar het schijnt tot de synodale usance te horen deze dingen links en rechts, of te pas en te onpas te zeggen. Zou het niet daarom zijn dat in allerlei gevallen synodale stukken niet doorkomen bij de gemeente, omdat ze niet onomwonden en duidelijk zijn?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen