F. D. Roosevelthuis, oefenplaats voor integratie

Het bovenstaande is de titel van een boekje, dat ik onlangs eens uit de kast haalde om door te lezen. Het werd enkele jaren geleden geschreven naar aanleiding van het 20-jarig bestaan van het diaconaal vakantiecentrum F. D. Roosevelthuis in Doorn. Inmiddels alweer ruim 25 jaar een schitterend huis en helemaal geschikt voor mensen met een handicap of een kwetsbare gezondheid, die niet of nauwelijks met vakantie kunnen gaan. Dat kan zijn omdat de gebruikelijke vakantiemogelijkheden niet aansluiten bij hun medische, financiële of sociale omstandigheden. Voor mensen die om deze reden niet (meer) zelfstandig vakantie kunnen vieren, worden aangepaste vakantieweken georganiseerd. Aangepast wil zeggen: passend bij een handicap, een kwetsbare gezondheid of een zeer bijzonder dieet (met of zonder vitale partner); geschikt voor echtparen waarvan een van beiden in een verzorgingshuis- of verpleeghuis is opgenomen. Het is om drie redenen dat ik dit artikel schrijf. Allereerst vanwege de actualiteit. Het Roosevelthuis 'draait' namelijk op dit moment met een financieel tekort en er zijn ook nog eens heel lard renovaties nodig die veel geld kosten meer dan 1 miljoen gulden). Ten tweede omdat de boeiende titel van genoemd boekje bij mij de vraag opriep: 'Wat bedoelt men eigenlijk met "oefenplaats voor integratie" en wat is integratie eigenlijk?' Ten derde omdat ik en vele anderen met mij wellicht al volop bezig zijn met het plannen maken voor de vakantie c.q. al vakantie hebben (gehad). In zo'n (vakantie)-periode komt het Roosevelthuis dan wel extra in het vizier, omdat je – en ik hoop vele diakenen met mij – willekeurig ook denkt aan al die mensen die niet of nauwelijks met vakantie kunnen gaan en dat het toch wel een bijzonder voorrecht is, wanneer je daartoe zelf wel in de gelegenheid bent. Het is dan ook juist nú een prima tijd om als F. D. Roosevelthuis bij ons aan de bel te trekken en aandacht te vragen in het bijzonder van kerkeraden, diaconieën en gemeenteleden.

Een diaconaal huis
In 1963 neemt het bestuur van de Federatie van Diakonieën het initiatief tot de bouw van een recreatiecentrum voor lichamelijk gehandicapten op het landgoed Hydepark in Doorn, waarna in 1968 de officiële opening plaatsvindt van het F. D. Roosevelthuis. Genoemd naar de uit Nederland afkomstige president van de Verenigde Staten, F. D. Roosevelt (1882-1945), die na een aanval van kinderverlamming voor de rest van zijn leven aan een rolstoel gebonden werd. Het hinderde zijn loopbaan echter niet. Hij zette zich na 1933 geheel in voor de armen en zwakken in de samenleving. Hij zorgde voor verbetering van de levensomstandigheden en schiep eerlijke mogelijkheden in de samenleving voor alle burgers.
De vrije tijd bracht hij door op het familielandgoed Hydepark(!) aan de rivier de Hudson. Vandaar, dat het huis zich met de naam van Roosevelt liet verbinden.
Veel geld werd door de diaconieën voor dit huis bijeengebracht. Vele diakenen zagen de noodzaak van een dergelijk huis in. De diaconieën beleefden het als een diaconale taak van grote importantie. Het ging immers om diaconaat aan lichamelijk gehandicapten.
Dr. J. C. van Dongen formuleerde het zo: 'In de diaconale opdracht moet primair sprake zijn van recht doen aan de gehandicapte. Bij de diaconale zorg moet er vanuit gegaan worden dat de gehandicapten tot het normale bestand van de maatschappij horen met dezelfde rechten en plichten. Vervolgens moet het bij het diaconaat voor alles gaan om de 'rechte ontmoeting' van de gehandicapte en niet-gehandicapte mens en groep.'
Van Dongen zag in de recreatie voor lichamelijk gehandicapten zeer zeker een taak en tegelijkertijd ook een uitstekende mogelijkheid voor diaconaat aan en met gehandicapten. Dit standpunt van Van Dongen en de goede ervaringen van een proefzomerkamp voor lichamelijk gehandicapten in Hattem was voor de Federatie van Diakonieën – en later in 1964 voor de Generale Diakonale Raad – mede aanleiding om de plannen voor een diaconaal ontmoetingscentrum voor gehandicapten verder uit te werken.

Achtergronden
De vakantieweken in het F. D. Roosevelthuis vinden plaats vanuit een diaconale opdracht. Daarbij hoeft niet alleen gedacht te worden aan de financiën of aan de tussenkomst van diakenen, vaak een belangrijke schakel tussen de gasten en het Roosevelthuis. Het diaconale aspect van de vakanties komt ook tot uitdrukking in de inzet van honderden vrijwilligers tijdens de weken. Wederzijds en in onderlinge wisselwerking wordt de vakantieweek voor allen een bijzondere gebeurtenis. Een week van ontspanning en een week van ontmoeten. Een bron van inspiratie en nieuwe mogelijkheden, zowel voor de gasten als voor de vrijwilligers.
De vakantieweken staan in een protestantse traditie en kenmerken zich door een open christelijke sfeer. Zo'n sfeer ontstaat door de mensen, maar ook door de mogelijkheid om naar een kerkdienst te kunnen gaan of om deel te nemen aan bijvoorbeeld een gespreksgroep of dagsluiting. Voor alles geldt dat de gast, binnen de mogelijkheden van een groepsvakantie zijn of haar vakantie zoveel mogelijk naar eigen keuze en inzicht kan invullen. De aanwezigheid van deskundige vrijwilligers (er zijn er altijd weer nodig!) in verpleging, verzorging en recreatie en de aanwezigheid van een predikant ondersteunen daarbij het aangepaste karakter van de vakantieweken. Een groot deel van de vakantieweken wordt georganiseerd door lokale of regionale werkgroepen, die een nauwe band hebben met de diaconieën. Er zijn ook wel landelijke organisaties, die vakantieweken organiseren, bv. de landelijke hervormde vrouwenbond op gereformeerde grondslag. Daarnaast organiseert het Roosevelthuis zelf ook een aantal vakantieweken. Het aantal mensen, dat in aanmerking komt voor een aangepaste vakantieweek, neemt toe. De oorzaak van deze groei ligt in de toenemende vergrijzing van Nederland en het groeiend aantal mensen dat door een handicap geïsoleerd raakt en daardoor dreigt te vereenzamen.

Op zoek
Voor ambtsdragers is het belangrijk te weten, wie er in de gemeente gehandicapt zijn en of zij mogelijk in aanmerking zouden willen en kunnen komen voor een vakantieweek. Er zijn er, die nog nooit op vakantie zijn geweest en soms een extra duwtje in de rug nodig hebben om zich voor een week aan te melden. Een goede vertrouwensrelatie tussen een gehandicapte en een ambtsdrager (bv. een diaken) is dan van groot belang. Zo mogelijk kan financieel door een diaconie worden bijgesprongen, wanneer de kosten voor een week vakantie te groot blijken te zijn. Wanneer een gehandicapte na een week weer thuiskomt, is het belangrijk dat hij of zij een luisterend oor vindt en de ervaringsverhalen kwijt kan. Soms is men weer voor 51 weken aan huis en haard gebonden. Iemand schreef eens: 'Daar waar de gehandicapte ontbreekt en vergeten wordt in de gemeente, daar is de gemeente zelf gehandicapt'.

Oefenplaats voor integratie
Wie wel eens met een vakantieweek is meegeweest, weet hoe de mensen met elkaar omgaan. Veelal is er sprake van een bijzondere onderlinge band. Veel ervaringen worden onderling uitgewisseld. Samen wordt gedeeld, plezier gemaakt, aan elkaar troost gegeven en vinden ontmoetingen plaats rondom het Woord van God. Vrijwilligers zetten zich in en vormen met elkaar een (h)echt team. Men zet zich helemaal in voor de ander en gaat zo'n week ook helemaal 'op weg met de ander…' Daarvoor is veel geduld, tact en vooral liefde nodig, om daadwerkelijk de ander uitnemender te achten dan jezelf. Veel vrijwilligers komen vermoeid, maar zeer verrijkt terug. Een investering voor je geloofsleven.
Iets van Gods Koninkrijk wordt er zichtbaar, zei iemand onlangs nog tegen mij. Dat wil natuurlijk niet zeggen, dat het in alle weken altijd even goed gaat! Waar gaat er niet eens wat mis… Een diaconale vakantieweek als oefenplaats voor integratie. Wat bedoelen we dan? Er is veel over te zeggen. Ik noem enkele aspecten. Integratie is een beweging, geen einddoel. Het gaat erom dat mensen met een handicap volwaardig als mens, en niet als zorgobject, kunnen deelnemen aan het (kerkelijk) leven en dat mensen met en zonder handicap elkaar volledig accepteren, inclusief hun beperkingen. Het gaat om wederkerigheid, waarin beiden rekening houden met eikaars mogelijkheden, gaven en talenten. Integratie begint bij wederzijdse bewustwording. Het is vooral de christelijke gemeente, waarin deze integratie een plaats kan innemen. In de christelijke gemeente is men er voor elkaar, kunnen de leden niet zonder elkaar en is men vooral ook aanspreekbaar voor elkaar. In de christelijke gemeente voelt elk lid zich thuis, wordt elk lid aanvaard met welke handicap dan ook!
Iemand schreef eens: 'De beste hulp die men mensen met een lichamelijke handicap kan geven, is nog altijd de hulp die de ander in staat stelt, zichzelf te helpen (bv. goed aangebrachte technische voorzieningen)'.
Integratie begint met de ontmoeting tussen mensen. In een diaconale vakantieweek vinden vele ontmoetingen plaats tussen gehandicapte en niet gehandicapte mensen. Als groep is men helemaal aangewezen op elkaar. Men beleeft alles samen en vaak zeer intensief. Ook van de lichamelijk gehandicapte mens mag verwacht worden, dat hij of zij ook zelf actief is in het nemen van initiatieven die tot ontmoeting leiden.
Onbekendheid met de mogelijkheden, angst om er alleen op uit te gaan, om op te vallen, om in de weg te staan, om weer hulp te moeten vragen, dat alles mag geen belemmering zijn om een ontmoeting gestalte te geven. Binnen de beperkte mogelijkheden die er zijn en blijven, zullen mensen met een handicap zelf, als de beste deskundigen, veelal het initiatief moeten nemen. Ambtsdragers kunnen hierbij ondersteunend te werk gaan, bv. door het organiseren van ontmoetingen in eigen gemeente, het stimuleren van deelname aan een vakantieweek, het laten aanpassen van het eigen kerkgebouw, het bevorderen van de toegankelijkheid van openbare gebouwen, het benaderen van bv. campings in de omgeving t.b.v. aangepaste voorzieningen, wegen, parkeerplaatsen en vakantiebungalows, het bevorderen van aandacht voor de begeleiders/verzorgers van mensen met een handicap en vooral ook trouw contact blijven onderhouden met gemeenteleden die elders verzorgd worden, bijvoorbeeld in verpleeghuizen en woonvormen. Tenslotte kan het geven van informatie, bv. via het kerkblad, heel belangrijk zijn, waardoor (meer) begrip bevorderd kan worden.

In de schijnwerper
Het Roosevelthuis in de schijnwerpers en daarmee tegelijkertijd de gehandicapte medemens. Van het diaconaal vakantiewerk als oefenplaats voor integratie kan veel geleerd worden voor de (integrale) plaats van de gehandicapte in onze eigen gemeente. Voor diakenen is het belangrijk deze oefenplaats als het Roosevelthuis in stand te houden d.m.v. financiële ondersteuning. De immateriële aandacht is echter niet minder nodig. Maak gemeenteleden eens attent op de mogelijkheden van het vrijwilligerswerk in het Roosevelthuis.  Ga zelf als college van diakenen eens een kijkje nemen in het Roosevelthuis. De directeur zal u hartelijk ontvangen. Hebt u tenslotte het idee, dat u alle gehandicapte gemeenteleden kent? Bent u bij allen wel eens op bezoek geweest?
Namens uw gehandicapte gemeenteleden: tot ziens, tot na de vakantie!

A. Peters, Barneveld

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen