Boekbespreking

J. van Hartingsveld, Mozes als wetgever. Naar de beschrijving van Flavius Josephus in de Antiquitates boek II-IV, uitgeverij Kok, Kampen, 1994, 261 blz., ƒ 47,50.
Studie maken van Flavius Josephus is actueel voor onze tijd. Hij vertelt bijbelse verhalen voor heidense lezers. Dat doet hij als jood en dat mag iedereen nog weten ook! Twee dingen vallen daarbij op. Bewust zoekt hij aansluiting bij de leefwereld van zijn heidense omgeving. Als gunsteling van de keizer verkeert hij aan het hof in Rome. Daar ontvangt hij alle gelegenheid zijn literaire activiteiten te ontplooien. Toch houdt hij op hoofdpunten vast aan de eigen joodse traditie waartoe hij behoort, namelijk die van de Farizeeën. Daarmee raakt hij in een spanningsveld dat voor ons als christenen hier en nu herkenbaar is. Wij staan in een geseculariseerde wereld voor dezelfde opdracht.
Hoe stelt Josephus Mozes voor aan hellenistisch georiënteerde tijdgenoten? J. van Hartingsveld heeft daar onderzoek naar gedaan, mede op aanraden van wijlen professor W. C. van Unnik. Het is een boeiend boek geworden. De schrijver komt tot de conclusie dat Josephus Mozes vergelijkt met de figuur van de wetgever. Deze vervulde in de toenmalige verhoudingen de rol van scheidsrechter. Wijsheid en overwicht zijn daarvoor onmisbare eigenschappen. In het eerste gedeelte van dit boek wordt het patroon van de wetgever in de Grieks-Romeinse wereld getekend. Ook de filosofie die erachter steekt: Plato en Aristoteles, Panaetius en Posidonius, Cicero en Seneca (de broer van Gallio). Bekende wetgevers passeren de revue: Lycurgus van Sparta, Solon van Athene, Zaleukus en Charondas uit 'Magna Graecia' (Zuid-Italië), en Romulus, de stichter van Rome. Maar Mozes is de wetgever bij uitstek. Dat wil Josephus zijn lezers duidelijk maken. Daarover gaat het tweede gedeelte van dit boek. Het is een waardevol werk dat ik van harte kan aanbevelen aan allen die zich willen verdiepen in de achtergrond van het Nieuwe Testament en verder aan iedereen die zich bezint op de vraag: hoe vertolk ik het Woord van God voor de mensen van onze tijd?
Wellicht zou een Engelse vertaling van dit boek overwogen kunnen worden. Er bestaat voor het Josephus-onderzoek internationaal grote belangstelling. Bovendien bevatten de beide excursen waardevol studiemateriaal voor een nog breder opgezet onderzoek naar het 'Mozesbeeld' en daarmee samenhangend 'Godsbeeld' in de intertestamentaire periode.
Wel heb ik mij afgevraagd of het 'covenental nomism' (de gehoorzaamheid aan de Wet op basis van het door God gegeven verbond) dat zo karakteristiek is voor het rabbijnse jodendom, bij Josephus geen grotere rol heeft gespeeld dan uit deze studie naar voren komt.
De schrijver heeft de verschijning van zijn boek niet meer mogen beleven. Eind vorig jaar is hij overleden.
H. J. de Bie, Huizen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen