Torenspitsen-Gemeenteflitsen

WILSUM
'An d'n Isel', tussen Kampen en Zwolle, ligt het pittoreske stadje Wilsum. Sinds de gemeentelijke herindeling, die in 1937 plaatsvond, behoort Wilsum tot de gemeente IJsselmuiden. Waarschijnlijk dankt ze haar bestaan aan de scheepvaart. Voor haar ontstaan moeten we ver terug in de geschiedenis. Reeds in het jaar 1170 wordt melding gemaakt van 'het kerspel (= kerkdorp) Wilssem'. In een brief uit 1213 van de hand van Otto I van Gelder, de 33e bisschop van Utrecht, komen we de naam van het plaatsje eveneens tegen. In die tijd moest de bevolking van Wilssem namelijk de 'smalle of kleine tienden' voor de Heilige Synode betalen. Deze 'kerkbelasting' bedroeg 'voor ieder huis 4 penningen'. Daarnaast moest er een heffing betaald worden voor de St. Martenskerk te Utrecht, zijnde 'voor ieder erf 5 stuivers en voor een half erf  2 ¹/₂ stuiver Dev. munt'.
In het jaar 1267 werd door Floris V, Graaf van Holland, aan Wilsum stadsrechten verleend.
Tijdens het bezet van de Koebrug bij Kampen door hertog Karel van Gelre, in 1527, was Wilsum van strategisch belang. De hertog legde hier een verschansing aan, die de scheepvaart van Kampen en Deventer moest benadelen.
Het huidige Wilsum kent momenteel zo'n kleine duizend inwoners, waarvan een aantal als vanouds in de agrarische sector werkzaam is. Mede door de schaalvergroting in de veeteelt hebben velen hun werk echter buiten Wilsum gevonden, bijvoorbeeld als bouwvakker of chauffeur.
Rijdt u van Zwolle naar Kampen over de oude rijksweg, of neemt u de vaarroute over de IJssel, dan kan de toren van het oude hervormde kerkje van Wilsum u niet ontgaan. Voor zover bekend is deze kerk de oudste van Overijssel. Het bord vóór de kerk, waarop de aanvangstijden van de diensten staan vermeld, geeft het bouwjaar 1050 aan.
De kerk heeft in haar bijna 950-jarig bestaan vele stormen, overstromingen en gevechten doorstaan.
Van de oorspronkelijke opbouw van de kerk is niets bekend. Wel is duidelijk, dat in de loop der eeuwen de kerk verschillende wijzigingen heeft ondergaan. Zo zijn de verschillende tijdperken aan de bouw af te lezen.
De toren en het schip vormen het oudste gedeelte en zijn romaans van opzet. Het tegenwoordige gotische koor dateert uit de 14e eeuw. Op de plaats van de huidige consistorie bevond zich vroeger ook een uitbouw, vermoedelijk een sacristie.
In de 15e eeuw werd het schip ingrijpend gewijzigd. De zijmuren werden verhoogd, vijf bakstenen kruisgewelven werden aangebracht en de romaanse vensters werden vervangen door drie grote spitsboogvormige. De andere vensters werden dichtgemetseld. Ook werden steunberen aangebracht om de zijdelingse druk van de gewelven op te vangen. Deze steunberen zijn inmiddels weer verdwenen. Tenslotte werden schip en koor onder één dak gebracht. Latere restauraties vonden plaats in de jaren 1722 en 1837. Tijdens de laatstgenoemde is ook de spits van de toren vernieuwd. Bij de restauratie in 1902 hebben de neo-gotische invloeden de kerk haar huidige karakter gegeven. De gietijzeren ramen in het schip en de houten in het koor maakten plaats voor zandstenen ramen, waarbij ook de dichtgemetselde ramen weer werden opengemaakt.
De laatste restauratie vond plaats in 1982. Op de gewelven werden onder de kalklagen muurschilderingen uit de 15e eeuw aangetroffen, waaronder voorstellingen van de vier evangelisten Mattheüs, Markus, Lukas en Johannes. Deze konden behouden worden. Ook sjabloonwerk, manchetversieringen, keperbanden en rode biezen werden aangetroffen. Waar deze niet konden worden blootgelegd, zijn ze opnieuw aangebracht.
Tot de Reformatie had de kerk de 'Heilige Martelaar Lambertus' als patroon. Er waren twee erediensten, namelijk H. Kruis en St. Anna. Toen de Reformatie ook in Wilsum haar intrede deed, werden deze roomse erediensten vervangen door protestantse, en werd de kerk van haar roomse kenmerken ontdaan.
Sinds het jaar 1587 hebben 38 predikanten de hervormde gemeente van Wilsum gediend. Met de komst van ds. J. G. Abbringh in het begin van de jaren '30 deed de hervormd-gereformeerde prediking haar intrede. Vanaf die tijd 'stonden' in de gemeente achtereenvolgens: ds. J. de Lange (1935- 1946), ds. C. Treure (1946-1951), ds. A. J. Jorissen (1951-1955), ds. L. Doppenberg (1956-1967), ds. J. Maasland (1967-1971), ds. J. J. W. Mouthaan (1972-1976), ds. L. C. Talsma (1977-1990) en ondergetekende (sinds 1990). De gemeente telt momenteel ± 590 zielen, waarvan 300 belijdende leden en 270 doopleden. Het is een relatief jonge gemeente. De gemiddelde leeftijd is 35 jaar. Het gebrek aan woonruimte heeft tot gevolg, dat veel aanstaande echtparen de gemeente noodgedwongen moeten verlaten. Deze gang van zaken baart de kerkeraad de nodige zorgen. Gezien de vele jongeren neemt catechese, zondagsschool- en jeugdwerk een belangrijke plaats in in de gemeente. Daarnaast zijn er een vrouwenvereniging, een mannenvereniging, een bijbelgesprekskring en bejaardenmiddagen, waar gemeenteleden tijdens de wintermaanden rondom het Woord bijeen komen en Het onderzoeken.
De prediking van Wet en Evangelie en de bediening van de sacramenten zijn de spil, waarom heen de gemeente zich beweegt. Wekelijks mag tot tweemaal toe de gekruisigde en opgestane Christus, in Wie de Heere zondaren met Zich verzoent, rechtvaardigt en heiligt, verkondigd worden.
Het randschrift van het kerkzegel vermeldt Psalm 119 : 105: 'Uw Woord is een lamp voor mijn voet, en een licht voor mijn pad'. De God van alle genade geve, door Zijn Heilige Geest, dat tot in verre geslachten jongeren en ouderen in de gemeente van Wilsum door dit Woord en de prediking van dit Woord tot de levende kennis van de Heere Jezus Christus komen.
Wij mogen geloven, dat de Heere ook vandaag, ondanks de verregaande secularisatie en de daarmee gepaarde kerkverlating. Zijn gemeente bouwt en onderhoudt. En dat naar het woord van Zijn belofte, dat van geen wankelen weet.

ds. H. J. Donken

(Een aantal gegevens is ontleend aan het boekwerkje dat in 1983 verscheen ter gelegenheid van de restauratie en ingebruikname van de kerk 'De Hervormde Kerk te Wilsum' door H. J. Fijnenberg.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen