Globaal bekeken

In Hervormd Nederland gaf prof. dr. H. M. de Lange 'cijfers' door ontleend aan een rapport van de Verenigde Naties:

'Een van de meest creatieve organen van de Verenigde Naties is het United Nations Development Programme (UNDP). Elk jaar publiceert dit orgaan het zogeheten "Human Development Report", een beetje te vergelijken met het rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau en het rapport van het Centraal Planbureau tezamen. UNDP stelt het vraagstuk van ontwikkeling in een brede context en publiceert niet alleen economische en financiële gegevens, maar ook die over onderwijs, gezondheidszorg, levensverwachting, militaire uitgaven, alfabetiseringsgraden, watervoorziening, beschikbare hoeveelheid calorieën per dag, enzovoort.
Kortgeleden heeft de regering te Bonn besloten deze jaarlijkse uitgave ook in de Duitse taal uit te geven. Er zou veel voor te zeggen zijn de tekst in het Nederlands uit te geven en misschien nog urgenter is een goede uitgave voor het onderwijs.
Ik noem een tiental van de waarnemingen en suggesties, die het rapport dit jaar bevat.
1. Eén-vijfde van de totale wereldbevolking gaat elke avond met honger naar bed;
2. Het rijkste miljard mensen in de wereld heeft een inkomen dat zestig maal hoger is dan dat van het armste miljard;
3. Tachtig procent van de wapenhandel komt uit de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad (Rusland, Verenigde Staten, Frankrijk, China, Engeland);
4. Een belasting van 1 dollar op elk vat olie zou in de periode 1995-2000 66 miljard dollar opbrengen;
5. Een belasting op alle kapitaalbewegingen van speculatieve aard (0,05%) zou in de periode 1995-2000 150 miljard opbrengen;
6. Veiligheid is niet alleen een militair begrip, maar evenzeer van sociale en ecologische aard. Daarom moet het mandaat van de Veiligheidsraad worden uitgebreid;
7. De bevolking van het Noordelijk halfrond omvat 20% van de totale wereldbevolking en verbruikt 70% van de totale energie, 75% van de produktie van metalen en 85% van de houtproduktie;
8. In de Verenigde Staten van Amerika en in de landen van de Europese Unie leeft 15% van de bevolking onder de armoedegrens;
9. Eén miljard van de wereldbevolking heeft een inkomen van minder dan 1 dollar (ca. ƒ 1,80) per dag;
10. Tussen 1970 en 1990 steeg het gebruik van voorbehoedsmiddelen van 3 tot 40%.'

Hoe betaalde kerkelijk Nederland de ruim 125.000 bijbels, die in 1993 in hotels en in ziekenhuizen werden geplaatst? Aan het jaarverslag 1993 van de Nederlandse Gideons ontlenen we het volgende:

Bijdragen van leden en contribuanten, giften:
De nadere specificatie is: Leden, Contribuanten en Begunstigers brachten samen ƒ 217.940,80; aan bijzondere giften kwam binnen ƒ 11.600,08.
Bijdragen van kerken en geloofsgemeenschappen:
(tussen () staan de aantallen van 1992)
<tabel>

Prof. dr. A. van den Beukel ('De dingen hebben hun geheim') schreef opnieuw een boek 'Met andere ogen – over wetenschap en het zoeken naar zin'. Het laatste hoofdstuk handelt over zijn moeder, waarvan hij in vergelijking met zijn vader zegt: 'Hij was een optimist, onbezorgd; zij niet…'.

'De moeilijkste vraag van allemaal komt nu, en ik weet er niet goed raad mee. Hierboven, en ook in het verhaal over mijn vader, heb ik zijn "onverwoestbaar optimisme" en zijn "onwankelbaar godsvertrouwen" in één adem genoemd en zelfs een verband tussen die twee gesuggereerd. "Hoe kon zo iemand", heb ik geschreven, "naar waarheid aan het eind verklaren dat hij van iedere dag genoten had? Dat kwam, het hoge woord moet er maar uit, omdat hij God kende." Ik houd dat staande, ik neem er geen woord van terug. Maar hoe zat het dan met haar? Had zij geen godsvertrouwen? Kende zij God dan niet?
Zo simpel, zo zwart-wit, zit het niet in elkaar. De godsdienstige opvoeding van de kinderen is door de eeuwen heen meer een zaak van de moeders dan van de vaders geweest. Zo was het ook bij ons. "Aan moeders hand tot Jezus", heette een boek van de VU hoogleraar in de psychologie Jan Waterink, een man over wie later veel geschamperd is omdat hij zo ijdel zou zijn, zo naïef en weinig wetenschappelijk. Ik doe daar niet aan mee, omdat ik er van overtuigd ben dat deze man een grote en positieve rol heeft gespeeld in de godsdienstige vorming van de kinderen uit de gereformeerde gezinnen van die tijd. Mijn moeder bezat dat boek, en de titel was voor haar een program dat ze zeer ernstig nam en met de uitvoering waarvan ze vroeg begonnen is. Eén van mijn eerste herinneringen. Ik moet vier, hoogstens vijf jaar geweest zijn. Ik speelde op de grond, bij de gloeiende kachel. Zij stond aan de strijkplank en streek de was. Ze zong. Ik weet nog precies wat ze zong, want ze vroeg mij mee te zingen. Het was de oude berijming van psalm 25 vers 6: "Wie heeft lust de Heer te vrezen / 't allerhoogst en eeuwig goed / God zal zelf zijn Leidsman wezen / leren hoe hij wandlen moet." Natuurlijk "begreep" ik geen woord van wat ik zong. Maar het tafereel staat diep in mij gekerfd om de sfeer van haar zingen, omdat ik daar voor het eerst iets gewaar geworden moet zijn van dat "allerhoogst en eeuwig goed". Nu ik er aan terugdenk schiet mij Nijhoffs gedicht ''De moeder de vrouw'' te binnen. De dichter ligt in het gras bij de nieuwe brug over de Waal, bij Bommel, en hoort "een stem dat mijn oren klonken'':

Het was een vrouw. Het schip dat zij bevoer
kwam langzaam stroomaf door de brug gevaren.
Zij was alleen aan dek, zij stond bij 't roer.

en wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren.
O, dacht ik, o dat daar mijn moeder voer.
Prijs God, zong zij, zijn hand zal u bewaren.

Zij leerde ons bidden. 's Avonds bracht ze ons naar bed, één voor één. Ze liet me in pyama knielen voor het bed en samen zongen we dan het gebedje dat ze ons geleerd had: Ik ga slapen, ik ben moe / 'k sluit mijn beide oogjes toe / Heere, houd ook deze nacht / over mij getrouw de wacht. Later kwam het moment waarop ze zei: "Daar ben je nu te groot voor geworden, voor zo'n kinderversje. Nu moet je het voortaan zelf doen". En ze probeerde uit te leggen hoe dat dan moest. Vertel Hem maar alles, zei ze. En vergeet vooral de andere mensen niet, zoals dat ook al in dat kinderversje stond: Zorg voor de arme kinderen, Heer/ en herstel de zieken weer / ja, voor alle mensen saam / bid ik U in Jezus' naam. Dat moest je dan zelf maar proberen in te vullen. Martinus Nijhoff heeft het ook beleefd, wat daar op die slaapkamer gebeurde, en hij vertelt het zoals ik het niet kan:

Want als wij dan gingen zingen
't oude, altijd eendre lied,
hoe God alle, alle dingen
die wij doen beziet.

Hoe zijn eeuwge, grote wondren
steeds beschermend om ons zijn,
– nimmer zong je, moeder, zonder 'n
beven dat refrein –

Dan zag ik de sterren flonkren
en de maan door de wolken gaan,
d 'oude nacht met wijze, donkre
ogen voor me staan.

Daar werd de nacht met zijn dreiging en verschrikkingen, omgetoverd tot iemand met wijze, donkere ogen, van wie rust uitging.
Ik denk wel eens dat vader en moeder samen het Boek der Psalmen hadden kunnen schrijven. Hij zou dan de lof psalmen voor zijn rekening genomen hebben; zij die andere, zoals: "Uit de diepten roep ik tot U, o Heere. Heere, hoor naar mijn stem". Vandaar dat ik van de verzen die zij zong tijdens het afwassen en het stofzuigen mij er maar één herinner, en dat kan geen toeval zijn. Ik hoor het nog:

God heb ik lief, want die getrouwe Heer
hoort naar mijn stem, mijn smekingen, mijn klagen.
Hij neigt zijn oor, 'k roep tot Hem al mijn dagen.
Hij schenkt mij hulp, hij redt mij keer op keer.

Ik hoorde die stem ook, de smekingen, het klagen, en het sneed me door de ziel. Soms steigerde ik er tegen, in woede en opstand. Er was er tenminste één die het hoorde en begreep.'

v.d.G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen