Exegese (7)

De Doopsgezinde Antonius of Antonii van Dale (1638-1708) – bekend als Anton van Dale – was een man van grote geleerdheid. Naast geneeskunde trokken ook de letteren en de godgeleerdheid zijn aandacht. In zijn geschriften trok hij te velde tegen wat hij zag (en ook nogal eens inderdaad was) als dwaling, vooroordeel en bijgeloof. Een van zijn belangrijke werken die wij hieraan te danken hebben is zijn Dissertationes IX Antiquitatibus, quin & Marmoribus, cum Romanis, tum potissimum Graecis illustrandis inservientes. Cum figures aeneis. t'Amsterdam by Henrik en de Weduwe van Dirk Boom. 1702 4°. 108 vellen. 1 Door deze publicatie verwierf hij nieuwe roem, ook in het buitenland.

Een 'bespreking' vinden we in Tweemaandelyke Uyttreksels Van alle eerst uytkomende Boeken, door W. Sewel. Begonnen met hooimaand en oogstmaand 1702. Met Privilegie van de Edele Grootmoogende Heeren Staaten van Holland en West-Vriesland. Te Rotterdam, by Barent Bos. 1702. V Hoofdstuk, blz. 109-126. (Een vervolg vinden we in: Herfstmaand en Wynmaand, 1702, I Hoofdstuk, blz. 197-205, + Slagtmaand en Wintermaand, 1702, II Hoofdstuk, blz. 404-415.)
De recensent oordeelt: 'Alhier vertoont zich een werk van uytmuntende geleerdheyd en overgroote beleezenheyd, uyt veeIe stukken en brókken (want wat zyn de aaloude Marmersteenen met hunne opschriften dóch anders?) met een' geweldigen arbeyd en moeite tzamengesteld door eenen zonderlingen liefhebber der Oudheden, die van zyne lust tót het naaspooren van ongemeene zaaken voordeezen al blyken aan de geleerde weereld gegeeven heeft, en (…).
Ik zie vooraf wel tegemoet dat 'er, om den Leezer een recht denkbeeld van dit boek te geeven, meer dan één uyttreksel zal vereischt zyn, dewyl 't geen werk is, dat zich zo terloops beschouwen laat, om op staande voet een volkomene bevatting daarvan te hebben.
Welaan dan, Leezer, ik ga u voor.' Blz. 109-110.

Johannes Chrysostomus (ca. 354-14 sept. 407) – wegens zijn welsprekendheid 'guldenmond' geheten – heeft ons volgens Van Dale met betrekking tot 1 Corinthe 15 : 29 het volgende verhaal nagelaten:

'Wanneer een Geloofsleerling by hen (= de Marcionieten ²⁾ KAG) komt te overlyden, dan komen zy, naa dat'er onder 't bedde van den gesturven een leevende zich verborgen heeft, by den doode, spreeken hem aan, en vraagen hem óf hy het doopsel ontvangen wil. En dewyl hy niet antwoordt, zegt deez, die 'er onder verschoolen legt, voor hem, dat hy gedoopt wil worden; waarop zy hem dan voor den overleeden doopen; even als óf 't een tooneelspel was.'

Dr. R. Roukema rept in zijn De uitleg van Paulus' eerste brief aan de Corinthiërs in de tweede en derde eeuw, Kok, Kampen 1996, onder het tussen-kopje 'Vermeende marcionistische en gnostische praktijken' ook over Chrysostomus. Vervolgens noteert hij in een voetnoot, dat we deze traditie ook vinden bij Dydimus de Blinde (313-398). Blz. 235.

Hom Cor. 40, 2. (= Homiliae in Corinthios = Preken over de brieven aan de Corinthiërs (391 - 397).
J.-P. Migne, PG (= Patrologia Graeca), deel 61, blz. 9-61.

'Het zou geen kunst zijn bladzijden vol te schrijven over de geschiedenis van de exegese van dit vers', aldus stelt ds. F.J. Pop in 'De eerste brief van Paulus aan de Corinthiërs', in de serie De prediking van het Nieuwe Testament, Callenbach, Nijkerk 1962.
Een kleine opsomming geeft ds. C. den Boer in 1 Korinthe XII-XVI – deel 3 –, Kok, Kampen 1993, blz. 216-217, a) tem. f)» e).

Zie over deze Schriftplaats breder dr. C. A. Tukker, 'De dodendoop' in Theologia Reformata, jrg. XI – no. 2 – juni 1968 –, blz. 81-93.

1) Negen Redeneeringen, dienende tot opheldering der Roomsche, dóch voomaamelyk Grieksche Aaloudheden en Marmersteenen. Met kópere plaaten.
2) Marcionieten: volgelingen van Marcion, die toen hij in ± 144 geëxcommuniceerd werd, een eigen, goed georganiseerde kerk gesticht heeft. Deze bleef veel eeuwen bestaan, maar is ten slotte in het Manicheïsme opgegaan. KAG.

K. A. Gort, Putten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen