Boekbespreking

Godefridus Udemans: De ladder Jakobs. Dat is: Korte en duidelijke voorstelling van de juiste weg naar de hemel, in bepaalde trappen onderscheiden. Herschreven door J. van der Haar. J. P. van den Tol, Dordrecht 1916, 239 blz. Geb. ƒ 19, 90.

De schrijver van dit boek, Godefrius Udemans, is een befaamde nederlandse 'oude schrijver'. Een der eerste mannen van de Nadere Reformatie, en ongetwijfeld ook een van de beste.

De titel van het boek is ontleend aan Gen. 28 : 10 v.v, waar wij lezen dat Jakob in zijn droom te Bethel, een ladder zag die van de aarde tot de hemel reikte, waarop de engelen Gods op en neer gingen.

Deze tekst is in Udemans boek niet veel meer dan een kapstok (gelijk dat bij de oude schrijvers wel vaker het geval is) waar heel zijn betoog aan wordt opgehangen.

Het beeld van de trappen toegepast op het geestelijke leven, in het bijzonder op de weg naar de hemel, is bepaald niet zonder gevaren. Het stamt uit de middeleeuwen en legt oorspronkelijk zwaar accent op 's mensen eigen aandeel in het bereiken van God en ligt heil, een reden waarom Luther, die het tegenkwam in de mystiek, er radikaal mee gebroken heeft. Bovendien zit er het gevaar in van een schematisering van de heilsweg, met een wettisch karakter:

Wij kunnen niet ontkennen, helaas, dat Udemans niet geheel aan deze gevaren ontkomen is. Er is bij hem een 'opklimming' van de ootmoed (de middeleeuwse humilitas) naar de kennis van Christus; van de kennis van Christus naar het oprechte geloof in Gods van het oprechte geloof in God naar de oprechte behjdenis des geloofs; van de oprechte belijdenis des geloofs naar een godzalig leven; van een godzalig leven naar de christelijke lijdzaamheid; van de christelijke lijdzaamheid naar de geestelijke vreugde; en tenslotte van de geestelijke vreugde naar de volharding der heiligen.

Al wat Udemans bij elk van deze 8 trappen opmerkt bevat heel veel leerzaams en stichtelijks, dat erkennen wij gaarne en wij genoten ervan, maar het neemt niet weg dat het kader waarin het door hem geplaatst wordt door ons niet meer als reformatorisch kan worden gezien.

Een gelukkige omstandigheid is dat telkens blijkt dat Udemans het schema toch ook weer niet al te strak handhaaft en dat hij ook hier en daar zich duidelijk keert tegen de middeleeuwse traditie. De methode van behandeling van elke trap is bij Udemans dezje, dat hij eerst een definitie geeft van de trap die hij beschrijft en die dan ook nader uitwerkt. Daarna betoogt hij de noodzaak van deze trap in het geestehjke leven. Vervolgens somt hij een aantal kenmerken op waaruit blijkt of men de zaak deelachtig is of niet. Tot slot noemt hij de middelen die men gebruiken kan om aan de zaak alsnog deel te krijgen.

De praktische instelling en het telkens opsommen van kenmerken verraden de pietist in Udemans. Maar dan toch wel een pietist met veel gezond reformatorisch geloofsleven. Opvallend zijn zijn klare Christusprediking, zijn centraal stellen van Woord en Sacrament, zijn reformatorisch geloofsbegrip (pg. 75: toeëeigening van de beloften Gods), zijn voorop stellen van de eer van God (pg 102).

De reformatorische invloed is bij Udemans nog zeer sterk; sterker zelfs dan bij welk ander man der Nadere Reformatie men ook maar noemen kan. Daarom spreekt hij ons zeer aan. Zijn geschriften en ook dit, zijn helder, praktisch, en stichtelijk in de ware zin des woords.

Men kan het schema vergeten en elke 'trap' verstaan als een momentopname uit het geestelijk leven, en men zal veel vinden tot voeding van het le­ven des geloofs. Laat het duidelijk zijn dat wij het lezen van dit boek van harte aanbevelen.

Ds. Van der Haar verzorgde de bewerking naar de uitgave van 1699. Hem de eer dat dit boek zich vlot laat lezen. Aan het eind wordt door hem een korte beschrijving gegeven van Udemans' leven en geeft hij een bibliografie waar ieder die zich verdiepen wil in de geschriften van Udemans een handig gebruik van kan maken.

Van den Tol gaf ook dit boek keurig uit, in een serie waarin nu al heel wat goede boeken verschenen zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen