Yoga

Bij de vele invloeden die momenteel van het Oosten op ons westers cultuurpatroon uitgaan, behoort ook de yoga. De lezer hoeft zijn ogen slechts de kost te geven in de eerste de beste boekwinkel in zijn omgeving en hij zal een heel rijtje boeken of geschriften over yoga vinden.

Wat is yoga? Dat is niet in één of twee woorden te zeggen. Yoga (letterlijk: juk) is in het Hindoeïsme het geheel van lichaamsoefeningen, ademhalingsoefeningen, concentratie-en meditatiemethoden, waardoor de mens bevrijd kan worden van allerlei lichamelijke en geestelijke spanningen, en zelfs kan komen tot de meest hoge vorm van 'rust'. Deze 'rust' is in het Hindoeïsme: het uitstijgen boven het bewustzijn van het eigen ik tot een toestand van volmaakte geluk en vrede. Indiase beoefenaars van yoga ktmnen urenlang hun oefeningen doen, gepaard met meditatie, en komen zo tot een toestand waarin zij alles om zich heen 'vergeten' en zich zelfs één weten met God.

In vrijwel alle westerse landen, ook in ons land, zijnyogacursussen, - scholen, - leraars en - lezingen. Juist de westerse mens heeft er behoefte aan in zijn leven van spanningen en inspaning tot zichzelf te komen. Yoga is het antwoord, verkondigen yogaleraars: slaaptabletten, zenuwdrankjes enz.. kunnen verdwijnen. Wie yoga beoefent zal de weldadige gevolgen ondervinden aan zijn geest en aan zijn lichaam. Yoga is het toverwoord bij uitnemendheid.

Soorten

Het is moeilijk alle vormen van yoga onder één noemer te brengen. Evenals bij de oosterse meditatie is de yoga sterk gestempeld door de persoon van de yogaleraar en van de beoefenaar van yoga. Met een beetje overdrijving zou men kunnen zeggen: zoveel (yoga)leraars zoveel (yoga) zinnen. Wèl moeten we zeggen, dat de meeste yogaleraars in het Westen afzien van de religieuze dimensie van de yoga (zijn diepe wortels in het Hindoeïsme) en yoga alleen maar onderrichten als een methode tot verbetering van het leven, van het lichaam en van de geest: yoga houdt het lichaam gezond en dientengevolge ook de geest, zegt de yogaleraar: een gezonde geest in een gezond lichaam. Er zijn in de yoga verschillende hoofdsoorten te onderscheiden. Ik trek enkele grote lijnen: de Karma-yoga, Bhakti-yoga en Jnana-yoga zijn duidelijk hindoeïstische vormen, die niet los te maken zijn van de geestelijke achtergrond van 't Hindoeïsme. In deze vormen van yoga gaat het erom, dat de mens door lichaams-en adem­halingsoefeningen, door meditatie en concentratie doordringt tot de bron van zijn eigen 'ik', tot het goddelijke, tot God, ja zich in God 'verliest'. De Hindoe denkt bij God niet aan een Persoon boven ons, maar aan het goddelijke in ons en in de natuur. Het gaat er nu om, dat de mens zichzelf weet te 'verliezen' en in de meest geconcentreerde vorm van yoga weet op te gaan in de oergrond van alle dingen, in de godheid, in God. 'God is liefde' lees ik in een brochure, 'en liefde is iets dat zich in ons openbaart zodra ons egoïsme verdwijnt. De beoefenaar van Bhakti-yoga wil onder alle omstandigheden proberen die zelfloze liefde gelegenheid te geven in hem te schijnen als een steeds krachtiger lich, totdat hij tenslotte helemaal in dat licht is opgelost. Dan is hij één met dat licht, dat de liefde zelf is'.

Een uiterste vorm van deze yoga is de zgn. Raja-yoga, ook wel genoemd de koninklijke yoga. Deze wordt echter in het Westen niet beoefend. In een brochure van Yoga-Stichting-Nederland lees ik zélfs: 'Volledigheidshalve zij vermeld, dat de Raja-yoga zich veel bezighoudt met concentratie, en met het opwekken van allerlei krachten en machten en dat ze uiterst gevaarlijk (!) is wanneer men haar niet beoefent onder de dagelijkse leiding van een competente yogi (een daartoe bevoegde yogaleraar). Zo iemand is ons in Europa niet bekend'.

De lezer ziet dus dat alle yoga lang niet onschuldig is en voor de nuchtere westerse mens zelfs 'uiterst gevaarlijk' kan zijn. Al deze vormen van yoga hebben ook weinig te maken met leuzen als 'Jong en gezond door Yoga', 'Fit blijven door Yoga', enz.

Hatha-yoga

De vorm van yoga die in West-Europa en andere westerse landen beoefend-wordt, is de zgn. Hatha-yoga, de meest populaire en meest toegankelijke yoga. Hatha-yoga lijkt op het eerste gezicht wat op gymnastiek, maar daar moet men toch niet aan denken. Yoga is veel minder beweeglijk dan gymnastiek, heeft een veel langzamer tempo, terwijl ook bijv. het wedstrijdelement volkomen ontbreekt. Bij yoga wordt het lichaam in allerlei vreemde houdingen gewrongen en gedraaid. Eén van die houdingen is het bekende 'op de kop staan' maar dat is lang niet de meest wezenlijke: er zijn honderden andere houdingen en standen die de yoga-beoefenaar zich eigen heeft te maken. Bij de Hatha-yoga speelt ook het ademhalen een geweldige rol. Het op de juiste wijze ademhalen is een onderdeel van vrijwel alle lessen. De Hathayoga dient overigens onder deskundige leiding te geschieden, anders kunnen er bij forcering ernstige gevolgen optreden.' Wat is de zin van dit alles? Door de yoga worden alle onderdelen van het lichaam geoefend, niet alleen de spieren, maar ook de spijsvertering, lymfbanen, de bloedcirculatie, de gewrichten enz., en door dit alles ook het zenuwstelsel, aldus de yogaleraar. Het belang van de Hatha-yoga is tweeledig, vermeldt de Yoga-stichting: ten eerste zorgt het voor een goede gezondheid; men is bij gedurige oefening veel minder vatbaar voor ziekten, en dat houdt ook de geest gezond. In de tweede plaats leert de mens zich ontspannen': in onze zenuwachtige en gejaagde maatschappij komt de mens door yoga geestelijk en lichamelijk tot rust, in harmonie met zichzelf.

Aanhang

In korte tijd heeft yoga de westerse wereld veroverd. Alleen al in Duitsland schat men het aantal yoga-beoefenaars op 100.000 (jongeren en ouderen, huisvrouwen en ingenieurs enz.), terwijl er tientallen yogascholen zijn, sommige met een kleine duizend leerlingen.

In Nederland is de Stichting Yoga en Vedanta (Vedanta is de filosofie die achter de yoga zit) met meer dan 30 plaatselijke afdelingen over het gehele land verspreid. In september 1973 werd een groot congres gehouden in Zwitserland (het eerste congres van de Europese Yoga-Vereniging) waar 350 yogakenners uit ongeveer 15 landen bijeen waren. Op dit congres werd uitdrukkelijk gesteld, dat de Hathayoga in Europa niet als een soort indiase folklore mag worden gezien, maar dat het als doel moet hebben de westerse mens te helpen de rust te vinden die hij nodig heeft in zijn gespannen leefpatroon.

Vragen

Ondanks dat er gezegd wordt dat yoga beoefend kan worden door iedereen ongeacht zijn levensbeschouwing, en dat yoga nergens in strijd is met het christelijk geloof, zijn er toch vragen te stellen. Daarbij ga ik voorbij aan die gevallen waarbij de yoga ligt in de sfeer van de heilgymnastiek, om medische redenen wordt aanbevolen, of mensen in privé-sfeer yoga beoefenen als huis-tuin-en keukengymnastiek.

Het is namelijk zeer de vraag of yoga is los te maken van het geheel van oosterse invloeden die momenteel ons land en West-Europa overspoelen. Ik ben er niet gerust op als in de yoga-literatuur telkens onderstreept wordt dat yoga ook door de christenen kan worden beoefend, ja dat het christenen kan helpen 'hun godsdienst beter te gaan begrijpen en beleven'. Als het zo wordt gesteld zijn er m.i. al grenzen overschreden.

Dat bleek ook op bovengenoemd congres waar werd vastgesteld dat de yoga voor de westerse leefwereld gegoten moet worden in een eigen vorm (de yogaleraar kan in het Westen niet zo leven als in het Oosten met een kring van leerlingen om zich heen), maar dat aansluiting aan de oudindiase (lees: hindoeïstische) tradities noodzakelijk is en blijft.

Ik lees in een yoga-brochure: 'Het uiteindelijke doel van yoga is harmonie, één­ ' wording met alles, met allen, anders''gezegd: éénwording met God; zij die yoga beoefenen zullen dieper inzicht krijgen in vele levensvragen. Het is alsof u vroeger vervreemd van uzelf leefde en nu steeds dichter komt bij de mens die u in wezen bent. Ons denkvermogen wordt helderder, de geest kalm, de relatie tot de wereld om ons heen, harmonisch'. In een andere brochure: 'In'die alles-doordringende ontspanning die de yoga biedt ervaren velen iets van wat zij een diep geluk of een eenheid met de ander, of de nabijheid van God noemen: ieder plakt er etiketten op uit zijn eigen bagage'. En even verder: 'Deze ontspanning stelt ons geleidelijk in staat steeds dichter te komen bij wat de christen noemt 'het beeld en gelijkenis Gods in ons' en waarvoor anderen' weer hun eigen terminologie hebben'.

Hier heeft de yoga een duidelijk religieuze dimensie. Als dit al van de Hatha-yoga (de populaire yogavormen zoals die bijv. in ons land en in West-Europa worden beoefend) gezegd wordt, wat dan te zeggen van de andere vormen?

In het boek 'Signalen van de eindtijd? ' lees ik: 'Wanneer men yoga-beoefenaars bezig ziet dan ontkomt men niet aan de indruk dat hier zuiver heidense rituelen worden opgevoerd, waarbij soms een bidhouding wordt aangenomen. De Indische filosofie van het 'eenworden met het al' zit erin verweven. Dit 'al' is God of een ondefinieerbare macht'. Deze woorden zullen ons te denken moeten geven. Evenals wat staat te lezen in de brochure 'Yoga het antwoord? ' van J. I. van Baaren: 'De echte yoga-beoefenaar zal zich steeds bewust openstellen voor het wezenlijke van de yoga en erkent dat men zich hij het beoefenen ervan ogenblikkelijk in het grensgebied der religie beweegt. Hoe goed de oefeningen op zichzelf ook zouden kunnen zijn, men ontkomt niet aan de gehele sfeer, de indrukken, de lectuur en de omgang met ingeleide yogi's welke niet zullen nalaten geestelijke invloed uit te oefenen'.

In ieder geval is het veelzeggend te lezen dat Indische christenen die het Hindoeïsme uit eigen ervaring gekend hebben, yoga zonder meer afwijzen, en dat er in India geen sprake van is, dat yoga een plaats zou kunnen krijgen in het christelijk leven.

Wapenveld

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen