BOEKBESPREKING

Jos van Manen-Pieters: Tuinfluiter, Trilogie, geb. 551 blz., prijs ƒ 12,75. Kok, Kampen.

Het is een goede gedachte de reeds verschenen werken van deze schrijfster in één band uit te geven.

De schrijfster kan uitnemend vertellen en typeert op rake wijze mensen en omstandigheden. Het verhaal is in vele opzichten levensecht en warm. U hebt de mensen voor u.

Romans, die levensecht zijn èn een goede strekking hebben zijn weinig in getal. Hier hebt u er een. Of ge in alles met de godsdienst van de betreffende figuren instemt? Dat is niet het geval. Er is geen boek, waarbij ge uw kritische zin kunt uitschakelen.

Maar de positieve factoren overwegen dermate, dat wij u dit boek van harte aanbevelen.

MENS EN MANIPULATIE, speciaal nummer van WENDING, dec. 1967, blz. 573-740, ƒ 3,90. Boekencentrum, 's-Gravenhage.

Is de ziel manipuleerbaar, d.w.z. kan zij beïnvloed worden en op welke wijze, met welke middelen en hoe ver kan die beïnvloeding gaan? Ziehier het onderwerp van dit bijzondere num­mer van het maandblad Wending. Bij de bespreking van dit onderwerp wil men zich vooral richten op die vormen van beïnvloeding, die een uitvloeisel zijn van de moderne wetenschappelijke en technische ontwikkeling.

Uit het elftal artikelen haal ik het volgende aan om althans enigszins een beeld te geven van de inhoud. Prof. de Graaf wijst er in „Ethiek van het manipuleren: onmogelijk?" op, dat de gangbare nieuwe moraal hier geen antwoord geeft. Een van de opvallende tekorten van de nieuwe zogenaamde situatie-ethiek en new morality is, dat ze wel negatief de oude ethische hulpconstructies afbreekt maar dan de ethische beslissing voorstelt als een avontuur van strikt persoonlijke verantwoordelijkheid met geen andere richtlijn dan bijvoorbeeld de liefde. A. J. Nijk (mens en manipulatie) legt de nadruk op het primaat van de persoonlijke verantwoordelijkheid. Utopia is, naar J. W. Schulte Northolt schrijft, een universeel thema door de eeuwen heen. De kern van alle utopisme is: wij veranderen de wereld in de ware wereld, een prachtig en ontroerend thema, maar ook wel één vol met menselijke dwaasheid en kleinheid. Prof. Plokker vraagt naar de grenzen der manipuleerbaarheid; in dit artikel komt een tekening voor van de mens-onterende hersenspoeling.

Van de andere artikelen wijs ik op: Manipuleren in de geneeskunde (zowel met de gezonde als met de zieke mens); Manipuleren binnen een ecosysteem (er is een toenemende afstand tussen technologisch kunnen en medisch-biologisch inzicht inzake de capaciteiten van de normale mens); Roekeloze architect of verantwoordelijke rentmeester (onze verantwoordelijkheid voor alle leven op aarde; vergiftiging van de natuur).

Een artikel over manipulatie door nieuwsvoorziening mocht in dit nummer-inderdaad niet ontbreken. Het bevredigt mij niet geheel al is het reëel kritisch. De grootste zorg voor de toekomst geldt de interpretatie van het nieuws, meent de schrijver (H. Schaafsma). Ja, dat ook wel, maar dat niet alleen.

Men leze en oordele zelf. Het nummer verdient meer dan eens te worden gelezen.

Bouwen en wonen in een nieuw tijdperk, Horstcahier no. 30, 44 blz. ƒ 1,50. Uitgave Kerk en Wereld, Driebergen, 1967 (alleen te bestellen bij Kerk en wereld, postrek. 2149 45).

In dit nummer zijn de inleidingen opgenomen van een beraad op Kerk en Wereld gehouden over de ethische aspecten van het wonen. Hier kwam heel wat aan de orde: Dr. E. de Vries sprak over Ethische aspecten van het wonen en bouwen; mevr. Nicolaï-Chaillet over Beleving van eigen maat en daad; Dr. D. de Jonge over De directe omgeving van de woning; Dr. Ir. A. Heijmans en H. C. Miüus over Stedebouwkundige aspecten. In weinige woorden wordt soms veel gezegd; ook vanuit vaktechnische aspect bekeken zijn zeer verantwoordelijke stellingen geponeerd, al is men soms niet van eenzijdigheden vrij te pleiten. Er worden heel wat suggesties gedaan voor bouwen en wonen, ook uit stedenbouwkundig oogpunt. Maar men vraagt zich af: waar moet het geld vandaan komen? Wij zijn niet in Zweden, waar men in verhouding een veel hoger percentage ven zijn inkomen wil besteden voor zijn woning! Het is niet alleen ten aanzien van regeren, dat men zegt: het is vooruitzien, van bouwen zeker niet minder, want men bouwt voor de toekomst.

H. F. Kohlbrugge, Twaalf twaalftallen Leerredenen, I, II, 604 blz., geb. ƒ 19,50 (na verschijning van het volgende deel ƒ 24,50). H. F. Kohlbrugge, Handelingen der Apostelen Hoofd. 2-10 in 25 leerredenen, 286 blz. geb. ƒ 13,50 (na 15 maart ƒ 15,50). Uitgave T. Wever, Franeker.

Slechts enkele weken nadat ik een korte aankondiging schreef van een heruitgave van een preek van Kohlbrugge over Joh. 1 : 44 v verschenen bij de uitgever Wever beide bovengenoemde boeken, weer in samenwerking met de Vereniging tot uitgave van gereformeerde geschriften.

Het ligt in de bedoeling, dat nog vijf delen verschijnen, het wordt dus een complete uitgave van de twaalf twaalftallen. De preken van het eerste en tweede twaalftal zijn gehouden in de jaren 1833 en 1846. Hierin is ook opgenomen de preek over Rom. 7 : 14, die zulk een diepe indruk heeft nagelaten. Het is vooral deze preek, die Kohlbrugge onder verdenking bracht van antinomianisme. Ten onrechte, naar ik meen, al heeft Kohlbrugge door het gebruik van al te harde uitdrukkingen gerede laanleiding gegeven tot dit misverstand. Bij deze preek ds een aanhangsel gevoegd van de hand van ds. H. A. J. Lütge van Amsterdam, die samen met dr. J. S. C. Locher de uitgave verzorg­de waarvan de huidige een onveranderde fotomechanische herdruk is. De uitgave is, wat vorm en indeling betreft, geheel gelijk aan die van de jaren 1910 e.v.

Het ging er bij Kohlbrugge om alles wat hij noemde heiligheidsstelsels met wortel en tak uit te roeien. De gedachte van een toenemende heiligmaking wees hij geheel af, zoals wij in de bundel uitvoerig kunnen lezen in een preek over Rom. 6 : 15. In die preek blijkt ook wel, hoe hij van alle antinomianisme een vijand is: Juist dit geloof, dat gij een dienstknecht Gods zijt, dit, dat gij u daaraan houdt, hoe ook de zonde u tot haar dienst wil verleiden zal die vrucht bij u teweegbrengen, dat gij niet zondigt."

De tweede bundel preken is uit veel latere tijd, zij zijn gehouden in 1873, door ds. Küneli opgeschreven en in '74 voorzien van een inleiding van A. Zahn uitgegeven. De Nederlandse uitgave is van 1896. Deze uitgave is nu herdrukt. Het is dezelfde Kohlbrugge, altijd weer aan de gemeente voorhoudende Christus en Zijn gerechtigheid als het enige fundament. Ik haal een enkel woord aan van een preek uit Hand. 10: „In Hem geloven wil zeggen, dat gij naar Hem hongert en dorst — dat gij in uw hart zucht: Here Jezus leer mij u toch recht kennen, opdat ik u zo moge kennen, dat Gij in waarheid ook voor mij zulk een Heiland zijt! Wat is geloven? Mij in mijn verzinken aan Hem overgeven, het in Zijn Naam wagen. Ik heb niets, maar als een verzinkende grijp ik Zijn Naam aan en in Zijn Naam Zijn bloed, Zijn gerechtigheid. Daarmede kan ik niet verzinken."

Ik hoop, dat velen deze preken zullen lezen en dat de uitgaven goede voortgang moge hebben.

De boeken zijn op goed papier gedrukt en in prachtige banden gebonden.

H. Bout

De Rijke man en Lazarus, Brownlow North, 95 blz., ƒ 5,25 (geb.); uitg. Pieters, Oostburg. Vertaling van G. C. Tromp.

Dit boek is een vertaling van een Engels werkje, in augustus 1960 uitgegeven door de Banner of Truth in Londen. Het geeft een serie flitsen over de bekende gelijkenis uit Lucas 16, door een opwekkingsprediker in Ierland gehouden in preekvorm. Midden vorige eeuw. Brownlow North had blijkens het voorwoord van dit boekje soms 10.000 à 12.000 mensen onder zijn gehoor. Hij was zelf geweest als de rijke man, van wie hij zegt, dat hij leefde als één, die tevreden was zonder God. Maar God had hem plotseling bekeerd. Het is een lezenswaardig boek, al zal men zich hier en daar wel afvragen, of er recht gedaan wordt aan de eigenlijke bedoeling van de gelijkenis. De schrijver spreekt erover als over een verhaal, dat historisch is. Het gaat meer over de rijke man dan over Lazarus. „Op aarde en in de hel is de behoefte van een ongeredde ziel hetzelfde", lezen we. Dasur zet ik een vraagteken achter. Ik meen, dat zaligmakende overtuigingen op aarde anders gericht zijn als de overtuigingen van een verlorene in de hel. Ik meen ook, dat de droefheid naar God alleen op de aarde gevonden wordt. Ook heb ik de verklaring van het slot van de gelijkenis altijd anders gezien. De rijke man, die iemand vanuit de doden tot zijn broeders gezonden wil hebben, maakt daarmee eigenlijk het verwijt, dat dat tijdens zijn leven bij hem ook had moeten gebeuren. Dan zou hij er wel anders over zijn gaan denken. — Inmiddels gaarne ter lezing aanbevolen. C. d. Boer

Geschiedenis der kerk, door dr. H. Berkhof en dr. Otto J. de Jong. Uitg. G. F. Callenbach N.V., Nijkerk, 344 blz., geb. ƒ 27,50, 7e, geheel herziene druk.

De kerkgeschiedenis van dr. Berkhof is een fijn boek. Dit betekent niet, dat iedereen het er mee eens zal zijn, in alle stukken. Ik voor mij heb menig bezwaar tegen b.v. de beschrijving van de nadere reformatie in dit boek. Een ander zal weer andere bezwaren hebben. Maar hoe kan dat anders, wanneer één man een hele of algemene kerkgeschiedenis schrijft? De lezer zegt: In dit geval zijn het twee mannen. Maar dat is toch niet helemaal fifty-fifty. In de eerste aes drukken was alles voor rekening van Berkhof. In dit boek heeft hij er nog een hoofdstuk bij geschreven getiteld: „De theologie na 1918".

Voorts bleef de structuur van het boek ook in de zevende druk in hoofdzaak gelijk aan de vorige drukken. Wat heeft dan de tweede man gedaan? Gewied en bij gepoot. Vergeleken met de vorige drukken is er menige zin verdwenen, andere zijn er bijgekomen, de meeste zijn gelijk gebleven. Het mooie van dit boek is, dat het niet de feitenkennis vooropstelt noch mogelijk boeiende anekdoten, doch tracht de geestelijke betekenis van het gebeurde te doen verstaan. Natuurlijk is het ook goed en nodig, dat er boeken zijn, waarin de feitenkennis overweegt. Lees dit en lees nog eens een ander. De platen zijn verdwenen. Wij wensen ook deze druk een goede vaart.

L. Vroegindeweij

„Een sprietje groen" door Noni Lichtveld en Mies Bouhuys. Uitgave erven J. J. Tijl, Melkmarkt, Zwolle.

Het begint met Jesaja 2, wanneer hij de mensen er op wijst dat God de beelden en het altaar van koning Achaz veroordeelt. Hij moet Jeruzalem verlaten met zijn familie en hij maakt mee, hoe God Zijn stad redt van de belegering der Assyriërs. Kaartjes, gedeelten van het legerdagboek, dat in spijkerschrift op een zeskantig kleiprisma werd gevonden, zijn er o.a. in overgenomen. Zeer eenvoudig verteld, dus ook geschikt om voor te lezen. Dat Noni Lichtveld, die de illustraties heeft verzorgd, het eerst wordt genoemd, is heel goed te verklaren. De manier, waarop met collages, knippen en scheuren is gewerkt, maakt de tekeningen waarvan zodoende handen en hoofden naar voren springen, heel bijzonder. Even bijzonder komt de oosters aandoende kleding als op het papier te liggen. Intens levend en mooi van kleur. Met enkele foto's van en opmerkingen over het Israël van vandaag is hot geheel een artistiek geheel geworden, en gaaf van inhoud.

Snuf en de jacht op vliegende Volckert, door Piet Prins. Stichting uitg. de Vuurbaak, Postbus 155, Groningen. Winkelprijs ƒ 10,90, ledenprijs ƒ 6,25 tot 1 april '68.

Tom, met Snuf, zijn hond, beleeft met zijn vrienden ook in dit boek spannende vakantiedagen. De verstandige ouders laten ze graag genieten van die tijd. Dat ze, na werkelijk gevaarlijke momenten, dankzij de hond en een kapitein, die eveneens de lucht van iets verdachts heeft gekregen, een bijzonder slim en gemeen individu op het politiebureau afleveren is toch een mooie bekroning. Met de Illustraties van Jaap Kramer staat dit keurig verzorgde boek op een hoger peil dan de meeste in dit genre.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen