Geladen discussie over Wereldraad-resolutie

Een emotioneel synodedebat was gewijd aan de problematiek rondom de zogenaamde desinvesteringsresolutie van de Wereldraad van Kerken inzake Zuidelijk Afrika. In die resolutie werden bedrijven opgeroepen geen investeringen meer te doen in Zuidelijk Afrika om op die wijze de regering onder druk te zetten wat betreft de apartheidspolitiek.
Op deze resolutie volgde in ons land een Open Brief, ondertekend door o.a. ds. F. H. Landsman en dr. E. Emmen, beiden voormalig secretaris-generaal van de Ned. Herv. Kerk. In de Open Brief werd de resolutie van de Wereldraad afgewezen. Men zag erin een soort verelendungs-practijk; m.a.w. je laat de situatie, door niet meer te investeren, verpauperen, waardoor de zwarte bevolking als het ware gedwongen wordt tot opstand. Ds. Landsman stelde in een radiouitzending, dat in de resolutie structureel het geweld was ingebouwd. Deze standpuntbepaling van mensen, die bepaald ook wel hun relaties met de Wereldraad hebben gehad, baarde vanzelfsprekend nogal opzien. Het was een afwijzen van de huidige toegespitste koers van de Wereldraad.
               * * *
De Hervormde synode boog zich nu over deze problematiek. Er lag een lijvig rapport van de Raad voor de Zaken van Overheid en Samenleving (ROS) ter tafel, dat uitmondde in een achttal adviezen, waarvan de eerste was dat de Generale Synode moest uitspreken geen adhaesie te betuigen met de genoemde Open Brief, waarin werd opgeroepen om de desinvesteringsresolutie te herzien.
Aan dit eerste advies waren de zeven andere min of meer ondergeschikt, bijvoorbeeld dat de synode zich niet zou moeten distanciëren van de desinvesteringsresolutie. Verwerping van het eerste advies zou de andere adviezen ook op losse schroeven zetten.
               * * * 
Welnu, er was aanvankelijk een synodedebat, dat de voorstanders van de adviezen van de ROS deed vermoeden: 'We halen het wel', ook al was er duidelijk tegenkanting. Er lag namelijk ook een motie ter tafel van diaken J. Windig (Rotterdam), die in feite haaks stond op de aanbevelingen van de ROS. Met erkenning van de problematiek rondom Zuidelijk Afrika, met erkenning ook van de oprechte zorg, die er zijn moet als het gaat om de ongerechtigheid van rascisme, werd van desinvesteringen e.d. niet gerept. Wel werd contact bepleit met het Nederlandse bedrijfsleven, dat in Zuid-Afrika geïnvesteerd heeft, om te bevorderen dat het investeringsbeleid de niet-blanke bevolking ook ten goede zou komen. Bij dit alles werd consultatie van de Bantoe bevolking bepleit en van de Raad van Kerken in Zuid-Afrika, maar over bevrijdingsbewegingen, waar het ook in het ROS rapport over ging, werd b.v. bepaald niet gesproken. Inmiddels sprak de motie van Windig óók duidelijk over voortgaande bezinning 'opdat de boodschap van de kerk, waarvan bekering en verandering, onmisbare elementen zijn, duidelijk tot zijn recht komt.' Wat dit laatste betreft: ds. Würsten (Veenendaal) stelde in de discussie dat het wezenlijke van de kerk is de verkondiging van het evangelie van de redding van zondaren, het opkomen voor wat recht is voor God, zodat mensen tot hun recht kunnen komen. De kerk gaat met politieke stellingname als bedoeld door de Wereldraad veel te ver. De kerk heeft het te verwachten van de Heilige Geest die bekerend werkt, ook onder regeringspersonen.

De nota van diaken Windig en de adviezen van de ROS dekten elkaar bepaald niet, maar stonden tegenover elkaar. Ik laat nu verder de synodale discussie voor wat deze was maar beperk me tot de procedure bij de stemming en het resultaat.
Het moderamen manipuleerde de zaak zó dat men (bewust?) de motie Windig in het achtertouw wilde hebben. Krampachtig werd gepoogd — tegen de voorstellen van synodeleden in — de motie Windig naar achter te schuiven. Men was tenslotte zover dat de aanbevelingen van de ROS er dóór waren (met 25 tegen 24 stemmen), in die zin, dat de aanbevelingen van de ROS punt voor punt behandeld zouden worden. En over de motie Windig was nog niet gepraat, ondanks het verzoek van ds. S. Kooistra om over de nota Windig te stemmen als uitgangspunt voor verder gesprek. Toen de stemming voorbij was kwam de pauze op de synode.
Maar na de pauze kwam het. Eén synodelid — zo bleek in de wandelgangen — had de procedure niet goed begrepen en verkeerd gestemd. En toen na de pauze gestemd werd over het eerste punt van de adviezen van de ROS namelijk om als sy­ node uit te spreken dat men géén adhesie wilde betuigen met de Open Brief van ds. Landsman c.s., werd dit advies afgestemd met 25 stemmen tegen. En daarmee kwamen ook de overige adviezen van de ROS op losse schroeven te staan. Die andere punten, dat hoefde dan ook niet meer, zoals dat heet. Ds. M. Groenenberg adviseerde toen de punten van de ROS maar te laten liggen en over te gaan op de motie van diaken Windig. Het gaf alles bij elkaar een hele deining. De vergadering werd geschorst en na een pauze van drie kwartier, met beraad tussen moderamen, de R.OS en diaken Windig, werd de bespreking hervat en werd de motie Windig aanvaard met deze aanvulling er bij, dat de synode vóór de volgende assemblee van de Wereldraad haar standpunt aan de Wereldraad over de desinvesteringsresolutie zou kenbaar maken en dat in gesprekken met het bedrijfsleven ook de kwestie van de investeringen besproken zou kunnen worden.

Wat is hier precies gebeurd?
Puntsgewijs wil ik nog wat opmerkingen maken over het gebeurde:
1. Het is duidelijk dat de Hervormde synode met het gebeurde van woensdagmiddag een stuk distantie en reserve in acht heeft genomen inzake de toegespitste koers van de Wereldraad van Kerken, inzake de toegespitste politieke koers dus, die de kerk in 'vreemde' wateren brengt. Dat is bij velen keihard aangekomen. Men had de bespreking in de wandelgangen moeten meemaken om daarvan een beeld te krijgen. Je vroeg je af en toe af of je je nu in de kerk bevond of niet, b.v. ook vanwege het taalgebruik, waar de donders en de bliksems, om van erger niet te spreken, soms niet van de lucht waren. Wel zeer tekenend was daarbij de positiekeuze van de mensen van het IKOR. In gesprekken als deze wordt duidelijk dat ds. Pronk terecht heeft moeten vragen: Hoe lang nog IKOR? Hij stelde dat er in brede lagen van de kerk geen vertrouwen in het IKOR was. Toen werd cynisch gevraagd hoe breed die laag wel was. Welnu, in ieder geval bleek in de emotionele gesprekken op de synode wel hoeveel waardering het IKOR opbracht voor die brede laag van de kerk die 'nee' zie tegen de adviezen van de ROS. De Kenmerk-uitzending van het IKOR 's avonds heeft er dan ook — uiteraard! — al geen twijfel over laten bestaan hoe gepikt men was over dit synodebesluit. Een tendentieuze uitzending, waarin geen plaats was voor de mensen die de ROS voorstellen verwierpen. Dat deel van de kerk wil het IKOR kennelijk bewust niet vertegenwoordigen.

2. Mij moet van het hart, dat ook de wijze waarop het moderamen de procedure voerde — ik stelde dat al — ronduit manipulerend genoemd moet worden. Men heeft tot het uiterste gepoogd — tegen verzoeken van synodeleden als ds. Kooistra in — om de motie van diaken Windig in het achtertouw te krijgen. Duidelijk was dat het moderamen nadrukkelijk poogde de beste kansen te scheppen vopr de adviezen van de ROS en zo vóór de desinvesteringsresolutie van de Wereldraad. Ds. Kooistra vroeg terecht om eerst te laten stemmen over de vraag of men de motie Windig als uitgangspunt voor het gesprek wilde nemen of de voorstellen van de ROS. Het kwam er niet van. Men liet in feite alleen stemmen over de vraag of men de voorstellen van de ROS gehéél wilde overnemen of in punten wilde behandelen. Toen het werd: in punten behandelen, en de motie Windig daarmee op de achtergrond kwam, dacht men er te zijn. Maar de synode kwam toen zoals al gezegd, anders uit de bus. Er bleek ook ter synode een 'zwijgende meerderheid' te zijn, die zich in de discussies niet zo ge-roerd had, maar die ondanks de uitgeoefende druk wel wist hoe men stemmen moest.
Tekenend voor de situatie was intussen ook nog wél, dat ds. Jörg, de synodepraeses, aan het eind van de vergadering nog moest opmerken dat het feit, dat de synode niet uitgesproken had afwijzend tegen de Open Brief inzake desinvesteringsresolutie te staan, niet betekende, dat de synode wél adhesie aan de brief betuigde. Inderdaad had men zich op dit punt niet uitgesproken. Maar daar lag dan ook geen voorstel over op tafel. Zo'n opmerking geeft alleen maar aan welke gevoelens er achter de moderamentafel waren inzake deze kwestie. Want de teneur was toch wél zo, dat men allerwege het gevoel kreeg dat de tegenstemmers van het ROS-advies kenbaar wilden maken dat men de desinvesteringsresolutie van de Wereldraad niet neemt.

3. Ik ben dankbaar om wat hier gebeurd is. De emotionele verontwaardiging bij de pleitbezorgers van de Wereldraad-koers maakte duidelijk dat hier wel iets wezenlijks gebeurde. Het was voor het eerst dat de linkse politieke vleugel een nederlaag leed. Me dunkt dat veler ogen opengaan, ook al betekent dit niet dat nu de Hervormde Kerk positie gekozen heeft tegen de Wereldraad als zodanig. Maar wel tegen de huidige koers ervan. Er is gelukkig een stukje bewustheid gekomen. De vraag is hoe het verder zal worden uitgewerkt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen