Globaal bekeken

We hebben één en ander maal samenvattingen gegeven over de 'Verklaring van Overeenstemming S.O.W', zoals die door een aantal hervormd-gereformeerde gemeenten gezonden zijn naar hun classis. Hoe er óók geconsidereerd wordt leert onderstaand stukje uit Hervormd Nederland, met het opschrift 'Spanbroekse belijdenis over Samen op Weg'.

'In het blad "In de Waagschaal" beschrijft A. W. Vlieger de discussie in de classis Hoorn van de hervormde kerk over deze "Verklaring van overeenstemming". De bespreking vond plaats in Spanbroek, reden waarom Vlieger spreekt over de "Spanbroekse belijdenis". Zoals bekend is de kern van dit stuk een gedeelte waar in vier stellingen de overeenkomst tussen de beide kerken wordt uitgedrukt, bestaande uit:

a. De rechtvaardiging van de zondaar door genade alleen.

b. De kerk is het lichaam van Christus.

c. De waarheid van Gods openbaring is één.

d. De kerk is op weg naar Gods Rijk.

De afgevaardigde uit de Wieringermeer miste het verzoenend bloed van Christus als bron van ons heil. De afgevaardigde uit Hoorn zei dat driekwart van zijn kerkeraad niet begreep wat "rechtvaardiging van de zondaar uit genade alleen" was. De dominee uit Hoogkarspel merkte op dat hij tien jaar geleden met een bepaalde blik deze stelling gelezen zou hebben, vijf jaar geleden met weer een andere blik en over vijf jaar wellicht weer anders.

De meeste afgevaardigden konden zich vinden in een uitspraak van dominee Van Dorssen uit Wieringen dat hij hoe langer hoe minder dingen zeker wist en dat hij zich steeds meer ging thuisvoelen bij mensen die zoekende waren.

Applaus kreeg een ouderling uit Medemblik, mevrouw Van Bergen, die meende dat er helemaal geen verklaring vooraf nodig was, maar dat Samen op Weg (ook in Medemblik) begon met een sprong van beide kerken in het diepe, vanuit een vertrouwensgrond.

De afgevaardigde uit Blokker vond dat je als mens het met elkaar moest zien te vinden, en dat het geloof op de tweede plaats kwam. En aangezien er in Blokker niet veel gereformeerden, maar wel veel katholieken waren lag Samen op Weg ver van haar bed, maar ze had er vanuit haar visie geen enkel bezwaar tegen. De meeste afgevaardigden hadden de "Verklaring van overeenstemming ten aanzien van het samen kerk zijn" niet gelezen en leken ook niet van plan te zijn dat alsnog te gaan doen.'

***

Uit Hervormd Nederland ook een stukje over 'Haat'. Het is overgenomen uit De Tijd. Een jongeman vertelt over het voetbalvandalisme. Op onverholen wijze komt tot uitdrukking hoe deze subcultuur in elkaar steekt.

"... Bij Ajax-Feyenoord is echt iedereen een beest. Dan zie je ook oudere mensen knokken. Zelfs de vrouwen doen mee... En het is jij of zij Daarom moet je wel meedoen. Bij uitwedstrijden zijn de anderen natuurlijk altijd in de meerderheid. Als je in Rotterdam uit het stadion komt en rustig begint te lopen, dan krijg je zeker klappen. Je moet er rennend doorheen. Slaan wie je slaan kan - naar de trein - en zorgen dat je geen stenen op je porem krijgt.

Voetbalsupporters haten elkaar nu eenmaal. Dat is de voetbalwereld. En die mensen die ons niet begrijpen, die kennen de jongens niet die naar het voetballen gaan. Of ze kennen ze alleen maar van de tribune. Je wordt er een ander mens door. Als ik naar een stadion ga, dan ben ik heel anders dan door de week. Soms staan ze ineens met een pistool voor je neus. Is me pas in Utrecht gebeurd. En verder lopen ze allemaal rond met paraplu's met geslepen punt. Of stanleymessen. Kan je iemand flink mee openhalen zonder 'm al te erg te verwonden. Alleen maar snijden. Niet steken. Het zijn de gewone voetbalwapens. En als jij ze niet hebt, dan word je daar zelf het slachtoffer van. Soms vraag ik me af waarom er niet véél meer ongelukken gebeuren. Er was al voorspeld dat er in Nederland doden zouden gaan vallen bij het voetbal. Het zou me niks verbazen. Ik heb es een treincoupé gesloopt. Had ik wel slim aangepakt. Gewoon twee jassen over elkaar aan. Ben je klaar, dan trek je er een uit. Knappe jongen die je later nog herkent. Dat bleek toen ook wel. De politie heeft me meegenomen, maar na een kwartier stond ik al weer buiten.'

***

In Evangelisch Commentaar een niet onaardige ontboezeming van dr. A. A. Spijkerboer over de topontmoeting Reagan-Gorbatsjov.

Waar ik het gelezen heb weet ik niet meer, maar ik heb ergens gelezen dat Nancy Reagan, de vrouw van de Amerikaanse president, een grote rol speelt in het Witte Huis. Zij wenst dat haar man als vredespresident de geschiedenis ingaat en zo zou te verklaren zijn dat Reagan de laatste tijd opmerkelijke initiatieven ontwikkelt om tot een vergelijk met de Sovjetunie te komen.

De schone Egyptische koningin Cleopatra heeft een grote rol gespeeld in de geschiedenis van het Romeinse Rijk. Ze wist Julius Caesar voor zich te winnen, ze verstrikte de consul Marcus Antonius in haar netten, en zo gebeurden er allerlei dingen die nooit gebeurd zouden zijn als Cleopatra zich niet met deze heren bemoeid had.

Blaise Pascal schrijft in zijn Pensees: "De neus van Cleopatra: als die korter was geweest, zou de hele aarde er anders uitgezien hebben". Zo is het ook best mogelijk dat een leuke jurk van Nancy Reagan meer voor de vrede betekent dan alle protestdemonstraties die de afgelopen jaren in West-Europa gehouden zijn.

Dat is geen reden om, ook voor de vrede, niet te doen wat je hand vindt om te doen, maar het is wél een reden om het allemaal met enige gelatenheid gade te slaan. Want veranderingen in de geschiedenis van de mensheid zitten weleens in een heel klein hoekje.'

***

'Antwerpen arm, o desolate stede, zo luidt de titel van een herdenkingsbrochure, geschreven door prof. dr. L. Strengholt ter gelegenheid van het feit dat het op 17 augustus 400 jaar geleden was dat Philips van Marnix, heer van Sint Aldegonde, de stad moest overgeven aan de spaanse hertog van Parma, Alexander Parnese (uitgave Evangelisch Centrum, Lakborslei 141, 2100 Deurne, België; prijs ƒ 7, 50). De titel is ontleend aan de beginregels van het geuzenlied 'een claech-liedt over den onderganck van de vermaerde coopstadt Antwerpen' (op de wijs van psalm 79). Hier volgt het lied.

'Antwerpen arm,
O desolate stede,
met zwaer ghekarm
Vergaet nu uwen vrede
U hooghen moet.
Die leyt nu heel int assen:
't Uwen onspoet,
Soo comt u nu verrassen,
Den Spaenjaert wreet en fel.
Met bloetgierich voorstel.
Om u heel t'onderdrucken
Met roof, moordt, end met brant.
En u, o kostelijck pant
Verscheuren heel ontstucken.

Ghy waert eens Rijck,
Ten Hemel toe verheven:
Van uws ghelijck
en vantmen niet beschreven
in heerlijckheydt,
En Consten veelderhanden,
U Naem verbreydt
Die vlood' in alle Landen,
Van u cracht en ghewelt,
Wert over al vertelt.
Van u schoone ghestichten,
Helaes nu leyt u noot.
Al in der Hoeren schoot
Acharm gy moet nu zwichten.

Men heeft wel eer,
in u wreed'lije sien vergieten
Nae Babels Leer,
Doch t' moest God eens verdrieten,
t'Ontschuldich bloedt
Van Gods trouwe Dienaren:
Godts kindren vroet
Bracht ghy al int bezwaren,
Haer Lichamen aylaes
Werden der Vogh'len aes,
Maer ist den groenen boomen
in u alsoo vergaen,
Hoe salt t'dor hout bestaen.
Voorwaer ghy móocht wel schroomen
Ghedencket vry,
Aenden tijdt der ghenaden,
Dewijl dat ghy
Ter waerheyt wort geraden
Door t'Godlijck woort.
Van zijn trouwe dienaren
Die rechtevoort Schriftuer
wouden verclaren.
Ten heeft u niet behaecht
Maer hebtse wech gejaecht
En hebt voor u vercoren.
Het onghelooff onreyn,
Met Nemroth den vileyn.
En alle zijn gheschoren.

Maer noch ist tijt Soo ghyt
u laet berouwen,
Ende met vlijt
Wilt uwen God aenschouwen.
In uwen noot.
Want hy sal niet begheeren.
Des Sondaers doot,
Maer datse hun bekeeren.
En leven na den geest.
So sal het zwaer tempeest
Den Heere van u wenden
Verstuyvende als kaff
Assur des gramschaps staff,
Soo eynden u ellenden.'

***

Eén dezer dagen ontving ik van een lezer een waardevol geschrift, getiteld 'Het ontwaken van het Joodsche volk'. Het is een boekje uit 1933 en bevat verhandelingen van verschillende predikanten. De vermaarde predikant ds. D. A. van den Bosch schrijft erin over 'twee kruisen'. Er wordt nog gesproken over joden-zending, in concreto het '3e jodenzendingsfeest', waarop het verhaal me gehouden lijkt te zijn. Ds. Van den Bosch zag zijn tijd profetisch vooruit. Hier volgt een deel van zijn betoog, waarin de achtergrond van het hakenkruis wordt uiteengezet.

'Om den vrede van Jeruzalem. Daarop heeft ook betrekking het onderwerp, dat ik koos: "Twee kruisen". Het eene kruis bedreigt Jeruzalems vrede. Het andere kruis bevordert Jeruzalems vrede. Het eerste is het hakenkruis, het tweede Christus' kruis.

Het hakenkruis, wat is dat? 

Wel, tegenwoordig ziet men het niet zoo veelvuldig meer, maar voor enkele jaren was het sterk in de mode. Het werd zoowel door heeren als door dames als versiersel gedragen, dat schijnbaar onschuldig uitziende dingske; een klein kruis, waarvan de beide armen, even lang, elkaar in 't midden kruisten, en waarvan de vier uiteinden haaks waren omgebogen, leder kende het toen ook met den vreemden naam: "swastika". "Geluk" beteekent dat woord. En wie de swastika droeg, had daarin een amulet of talisman, die hem beveiligen kon tegen onheil en ramp. Een dwaas bijgeloovigheidje, anders niet. Waarover we glimlachen kunnen, meer niet. Als het dat alleen was met het hakenkruis, zou het de moeite van 't noemen niet waard zijn. Hoeveel van zulke amuletten verschijnen en verdwijnen ook weer, zonder eenig spoor na te laten.

Maar met die ''swastika" of dat haken-, ook wel hamerkruis, is het toch wat anders. Daarmede is toch wat eigenaardig geheimzinnigs verbonden. Tot heel ver in de oudheid terug, zelfs tot in de 4e en 5e eeuw vóór Christus, wordt dit eigenaardige kruis teruggevonden. En de oudste beteekenis, die er waarschijnlijk aan gehecht moet worden, is, dat het met zijn omgebogen uiteinden in zichzelf terugwijzende kruis, beeld is van het wentelende zonnerad. Althans bij verschillende volken der oudheid komt het voor als symbool van de goden van de zon, het licht, het vuur. De bakermat van de swastika is uiterst moeilijk, zoo niet onmogelijk aan te wijzen. Over heel de wereld is het in oude tijden verspreid. In Europa, Indië, Japan, China, 't vóór-historisch Amerika. 'k Vond in één der, uit de asch opgegraven patriciërs-woningen in Pompeii (dat in 79 na Chr door uitbarsting van den Vesuvius venvoest werd) een in mozaïek ingelegde swastika op den vloer van het voorportaal. Zelfs wordt het in de catacomben in Rome aangetroffen. Merkwaardig is, dat het in de Indo-Europeesche volkerenzóne wél en in de Semietische volkerenzóne niét gevonden wordt. Maar op den duur duikt het in de geschiedenis al duidelijker op als een Boeddhistisch heilig teeken. En zoo is het via de Theosophie, die immers zooveel heeft in haar belijdenis, dat aan het Boeddhisme herinnert, ingevoerd in den nieuweren tijd. Want 't is ook het heilig teeken der Theosophen. Op een der Haagsche begraafplaatsen zag ik onlangs een grafsteen, die behalve de naam van den daaronder rustenden doode een swastika droeg. Blijkbaar behoorde die gestorvene tot den theosophischen kring. Daar geen plaats voor 't kruis van Christus, maar wèl voor 't hakenkruis. En in Duitschland is 't in zekere kringen aangenomen als zinnebeeld van den nieuwen godsdienst, dien men onder hen verwacht. Reeds voorjaren schreef iemand in een Duitsch blad, "dat de oude Christelijke godsdienst zijn einde tegemoet ging en dat een nieuwe godsdienst de plaats van den ouden zou innemen. De godsdienst, waarin de mensch god is". Deze dingen hebben zeker ook mede hun oorsprong in de wijsgeerige theorieën van Nietzsche, den filosoof, die in 1900 krankzinnig gestorven is. Zijn ideaal was niet de Christus, maar de Uebermensch, de oppermensch, dien hij zich gaarne dacht als den ouden Germaan, het blonde beest, dat in vroeger eeuw door Duitschlands bosschen zwierf en alles neersloeg en wegtrapte wat hem in den weg stond, de aanbidder van den ouden Germanen-god Wodan. (Is niet inderdaad in Duitschland de oude heidensche Wodansdienst weer herleefd, in 't bijzonder onder intellectueelen?)

"En", zoo vervolgt de bovenaangehaalde schrijver, "het symbool van dezen godsdienst is het haken- of hamerkruis, dat met zijn vier naar buiten gekeerde voeten het zonnerad voorstelt In dit teeken zullen wij overwinnen. Hoe zal onze stemming veranderen, als wij in plaats van naar het Christuskruis, onder wijdingsvolle prediking zullen opzien naar het hakenkruis! En als wijde Christelijke kerken in bezit zullen hebben, moet Christus' kruis er uit verdwijnen en in plaats daarvan moet komen het machtige hakenkruis. " Tot zoover deze schrijver. 

Wat hangt er, zoo gezien, een atmosfeer van vijandschap tegen het Christendom rondom het hakenkruis. Maar hoe belangrijk dit ook als verschijnsel moge zijn, dit alles zou ik hier niet ter sprake brengen, en de swastika zou ik hier op dit Joden-Zendingsfeest niet genoemd hebben, indien niet dat merkwaardige, in vele opzichten geheimzinnige teeken in de laatste jaren ook in verband met het Joden-vraagstuk vernieuwde beteekenis had gekregen.

Want door de anti-semieten, de Jodenhaters, met name in Duitschland, is het hakenkruis aangenomen als het symbool van hun feilen afkeer tegen het oude volk.

Hitler en zijn aanhangers, met hun sterk geprononceerde nationalistische gevoelens, de Duitsche fascisten, de Nationaal-socialisten, drijven in deze dagen den Joden-haat op de spits. Zal er voor Duitschland redding zijn, dan moet het verlost worden van de Joden.

Heft hoog het hakenkruis! Weg met de Joden!

In Duitschland geen plaats voor het Semiotische ras. Vrede voor Jeruzalem?

Nooit! Weg met Jeruzalem! De swastika roept den haat uit tegen Israël, predikt dood en ondergang aan Jeruzalem. En wij. Christenen, die het gelui hooren van de klokken der verzonken stad, wat zullen wij?

Allereerst ons verre houden van deze sfeer van invloed. Rondom en in het gebouw, waar een radiozender gevestigd is, is de lucht vol van electrische kracht, zoodat een bepaald soort lamp er door tot ontbranden komt.

Zoo is rondom het hakenkruis de atmosfeer geladen met haat tegen het Jodendom.

Ook hier in Nederland is, men reeds door dien haat geïnfecteerd. Ook hier is een kring, die in zijn program opzettelijk zich keert tegen het Semiotische ras. O, weest op uw hoede. Christenen van Nederland! Want wie begint met Jodenhaat, zal eindigen met ook het Christendom te verwerpen.

Nog eens: Wat zullen wij doen tegen deze vijandschap, die onder het teeken van het hakenkruis den vrede van Jeruzalem bedreigt? Ook dit.

Hoog opheffen het tweede kruis, dat den vrede van Jeruzalem bevordert, het kruis van Christus.'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen