Boekbespreking

Rochus Zuurmond, Verleden tijd? Een speurtocht naar de historische Jezus', Ten Have, Baarn 1994, 194 blz. ƒ 29,90.
In de geschiedenis zien we steeds weer golfbewegingen. Stond in de 19e eeuw het onderzoek naarde historische Jezus centraal, sinds Schweitzer in zijn beroemde boek liet zien, hoe dergelijke studies meer over de onderzoekers vertelden dan over Jezus, waaide de wind uit een andere hoek. Bultmann rekende scherp met dit onderzoek af. Voor hem ging het om een op de hoorder toegespitste interpretatie van de Christusverkondiging, waarbij het Nieuwe Testament ontdaan moest worden van het mythologisch taalkleed en de mens voor de beslissing gesteld werd. Het enige wat voor Bultmann telde, was het 'dat' van Jezus' leven. Zijn leerlingen keerden toch weer terug tot de historische vraagstelling. En de laatste jaren zijn er weer tal van publicaties verschenen over de historische Jezus.
De auteur van het hier te bespreken boek staat zeer sceptisch tegenover dergelijke pogingen. Na een overzicht over het wetenschappelijk onderzoek gaat hij in op de vraag wat 'historisch' eigenlijk betekent. Zuurmond wijst erop, dat velen het Nieuwe Testament benaderen met een moderne invulling van wat historisch is, namelijk de overeenstemming tussen gebeurtenis en beschrijving. Antieke historici waren in een dergelijk historie-begrip niet geïnteresseerd. We moeten dan ook de evangeliën niet lezen vanuit onze moderne vraagstellingen. Zij geven volgens Zuurmond geen historie, maar verkondiging.
In de hoofdstukken 3, 4 en 5 laat de schrijver dan zien, dat de beschikbare bronnen ons weinig helpen inzake de historische vraagstelling. De schrijver acht dat geen ramp. Hij spreekt over een historisch minimum en een kerygmatisch, d.w.z. verkondigend maximum, nl. de nederlaag van de machten van geweld en dood dankzij de verrezen Jezus. De christologische belijdenis heeft geen betrekking op de historische Jezus. Het gaat om de verkondigde.
Het boek biedt veel informatie. Het roept ook grote vragen op. De auteur staat in de traditie van de Amsterdamse school. Zijn boek is een typerend voorbeeld van de gedachte: 'waar', maar niet 'echt gebeurd'. Hij snijdt radicaal de band tussen historie en verkondiging door. Daarmee komt de betrouwbaarheid van de evangeliën op het spel te staan. Kan men die immers losmaken van de feitelijke werkelijkheid? De vragen naar de continuïteit tussen de aardse Jezus en de Christus van de verkondiging laten zich toch niet zo makkelijk wegredeneren. Het is waar, dat de evangeliën geschreven zijn vanuit het geloof in de Opgestane. Maar de opgestane Heere is toch geen andere dan de aardse Jezus. Terwijl in veel onderzoek naar de historische Jezus de verkondiging verdampt, is bij Zuurmond voor mijn gevoel het omgekeerde het geval.
Het boek is helder en boeiend geschreven. Jammer is het dat het hier en daar ontsierd wordt door enkele nogal persoonlijk getinte uitvallen. Is het nu echt nodig in een voetnootje boosheid te uiten over een negatieve recensie?
Een beknopte bibliografie aan het slot verwijst de lezer naar de vakliteratuur over het onderwerp dat in dit boek aan de orde komt.
A. N., Ede

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen