Boekbespreking

Spiritualiteit, sociaalwetenschappelijke en theologische beschouwingen, door zijn vrienden aangeboden aan Willem Berger, samenstelling: Jan van der Lans, 248 blz. Ambo boeken, Baarn 1985.

Het thema van deze opstellenbundel is bedoeld als eerbetoon aan de Nijmeegse hoogleraar, prof. dr. W. Berger, en diens wetenschappelijk werk. Spiritualiteit, de wijze waarop mensen hun godsdienstige ideeën en waarden beleven en onder woorden brengen, vormde de rode draad door zijn werk. De bundel bavat drie onderdelen: Spiritualiteit als algemene levenshouding, als godsdienstige levenshouding, en beïnvloeding door de socioculturele omgeving. De lezer moet wel wennen aan het sociaalwetenschappelijk taalgebruik in de meeste opstellen. Ik noem hier slechts die opstellen die me zelf het meest boeiden. Dat is allereerst het artikel van F. Haarsma, Een kleine apologie voor de troost der kerk, waarin Haarsma een lans breekt voor de betekenis van de troost en het troosten, wijst op de verschuivingen in het theologisch klimaat sinds Noordmans in Herschepping zo diepzinnig schreef over de Geest als trooster. De vraag die de auteur hoog zit is: Hoe kunnen we in het hier en nu komen tot een verantwoord pastoraat van de troost, de troost van de kerk en de troost van het geloof. Dr. H. Faber schrijft over de huidige beleving van de dood aan de hand van een drietal eigentijdse romans, belangrijk voor wie de leefwereld van de mens van nu wil leren kennen. O. Schreuders gaat na in welke kringen de meditatie vandaag de dag populair is. Het meditatiepatroon blijkt allerminst een godsdienstig-kerkelijk monopolie te zijn. H. D. de Loor gaat in zijn bijdrage in op een godsdienstige vredesbeweging uit de tijd tussen de eerste en de tweede wereldoorlog, nl. de Oxford-Groep. Een interessant artikel over opkomst en ontwikkeling van een groep naast en ten dele binnen de kerken, alsmede de wijze waarop dergelijke groepen zich geleidelijk aan van de kerken verwijderen en zich ontpopten als maatschappelijke beweging. Met name zij die geïnteresseerd zijn in godsdienstpsychologische vraagstellingen vinden in deze bundel veel materiaal.

A. N.

Dr. G. Kuypers, Iets goeds uit Voorthuizen? Amsterdam en de moederkerk der Doleantie; J. H. Kok, Kampen 1985, groot formaat, 180 blz.

Een boek dat zich vlot en geboeid laat lezen. De schrijver, dr. G. Kuypers, was hoogleraar politicologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Als inwoner te Voorthuizen en als lid van de Gereformeerde Kerk aldaar schreef hij dit boek, na geput te hebben uit tal van plaatselijke, voor een deel onuitgegeven bronnen.

Het geheel gaat over het ontstaan van de Doleantie in Voorthuizen, waarin de figuur van dr. Willem van den Bergh dominerend is geweest. Maar dit geheel staat in een veel bredere kontekst. Héél de Doleantie komt ter sprake, en héél de figuur van Van den Bergh wordt geschetst, en héél het kerkelijke leven van Voorthuizen, voorzover het met de Doleantie meeging, wordt verhaald, dus tot ongeveer op onze tijd toe.

Onvermijdelijk is dat in een dergelijk boek veel te vinden is, wat niet meer dan van plaatselijk belang is. Allerlei figuren uit de oudere dorpsgemeenschap zullen de huidige dorpsbewoners nog aanspreken, maar anderen ternauwernood. De Doleantie zelf echter en met name de figuur van Van den Bergh spreken een veel bredere kring aan. Na al wat reeds over Van den Bergh geschreven is, biedt dit boek toch ook nog wat nieuws. Alleen al daarom boeit het hen die in onze vaderlandse kerkgeschiedenis geïnteresseerd zijn.

Niet alle theologische opvattingen van de schrijver kunnen door mij gedeeld worden. De functie van een 'belijdenis', al wordt die door hem niet ontkend, zou wat krachtiger benadrukt kunnen worden. Assen 1926 was in mijn ogen geen kleinigheid! Over de procedure zal ik niet twisten, maar kon, principieel gesproken, de Geref. Synode van toen, wel anders handelen dan zij gedaan heeft?

In het boek zelf is echter dit alles marginaal; het gaat om het bieden van een stukje historie.

Of gaat het toch om méér dan dat? Het boek is geschreven temidden van het befaamde Samen-op-weg-proces. Een enkele keer wordt daaraan herinnerd. Meer niet. Vreemd is in dit verband wel, dat de Hervormd (-Gereformeerde) Gemeente te Voorthuizen, die er toch ook is - geheel buiten het gezichtsveld van de schrijver is gebleven. Waarom dat absolute stilzwijgen? Als men dan toch, naar ik uit losse opmerkingen meen te kunnen afleiden, pro SOW is?

Ik eindig met nog een paar kleine opmerkingen. Allereerst, er staan in dit boek vele afbeeldingen, en vervolgens, het is zo geschreven, dat niemand het vanwege stijl en woordkeus behoeft te laten liggen.

Nog net voor de Doleantie herdacht zal worden, begin januari 1986, verscheen deze studie. Een voorbode van wat ons in het nieuwe jaar te wachten staat?

K. Exalto

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen