Boekbespreking

M. Valk e.a., Kroniek van de 20ste eeuw, uitgave Elsevier, Amsterdam, 1056 pag., ƒ 99, 50.

Elsevier is er vroeg bij geweest om een kroniek van deze eeuw te doen samenstellen door een keur van medewerkers. De eeuw is immers nog niet ten einde. De 84 jaren van deze eeuw passeren de revue. Maar van jaar tot jaar zal nu verder een supplement worden uitgegeven. De belangrijkste gebeurtenissen van deze eeuw worden in krantenberichten-stijl aangegeven. Het zijn stukken die vandaag over 'toen' geschreven zijn, dus geen copieën van krantenberichten uit vroeger jaren. Aandacht wordt besteed aan grote en kleine gebeurtenissen, in politiek, de militaire sector, wetenschap, religie, sport en kunst. Het boek is chronologisch van opzet, geschreven van maand tot maand. Elke maand bevat verder een 'Kalendarium, waarin de belangrijkste voorvallen in die maand kort zijn samengevat. Daarin zijn opgenomen geboorte of sterfdata van belangrijke personen. De bijdragen zijn verzorgd door tal van journalisten en historici. Het boek bevat verder 2000 foto's, bijeen gebracht uit archieven van internationale persinstellingen. Gezocht is vooral naar foto's die 'niet al te zeer voor de hand liggen'. Wat de (overigens schaarse) kerkelijke zaken betreft, die de revue passeren noem ik de oprichting van de Gereformeerde Bond (1906), het protest van de Hervormde synode tegen het neo-Malthusianisme (geboortebeperking als middel tot de opheffing van de sociale en economische wantoestanden); het wordt een als een kanker voortwoekerende zonde genoemd (1907); Duitse Kerk verwerpt euthanasieprogramma van Duitse overheid (1940); oprichting Wereldraad van Kerken (1948); presentatie van Nieuwe (RK) Catechismus (1966) en pastoraal concilie (1966). Verder domineren de politieke gebeurtenissen. Voor wie het allemaal nog eens naar zich toe wil halen is dit een uitnemend boek. Hoe dik het boek ook is, in 'kort bestek' wordt veel geboden. Voortwentelende eeuwen. We leven en vergeten snel. Alleen al de opkomst van het Duitse Nationaal Socialisme, dat als een film aan ons voorbij trekt, lere ons de les hoe snel (politieke) machten terrein kunnen winnen.

Een origineel boek, boordevol geschiedenis.

V. d. G.

Grondrechten zonder basis - Over vrijheidsrechten en geiijkheidsdwang. - Gedwongen gelijk te zijn? Emancipatie en overheidsbeleid. Twee uitgaven van de Groen van Prinstererstichting (resp. publikatie nr. 48 en nr. 50), uitg. De Vuurbaak, Groningen 1985, ƒ 15, - en ƒ 17, 50.

De Groen van Prinsterer-stichting is het wetenschappelijk bureau van het G.P.V. Deze stichting doet goed werk ter fundering en begeleiding van het werk van de eenmansfractie van het G.P.V. De hier aangekondigde brochures zijn van grote betekenis.

In de eerstgenoemde brochure wordt er op gewezen dat het eenzijdig benadrukken van één bepaald grondrecht als het anti-discrimatiebeginsel ertoe leidt, dat andere grondrechten als de vrijheid van onderwijs in de verdrukking dreigen te komen. In de Grondwet van 1983 is het anti-discriminatiebeginsel opgenomen als artikel 1. Het dreigt nu te gaan functioneren als een soort supergrondrecht. Zo ontstaat een gespannen verhouding tussen de verschillende grondrechten. Een duidelijk voorbeeld daarvan is het inmiddels beruchte Voorontwerp van een Wet gelijke behandeling. Vele problemen zouden voorkomen worden wanneer onze Grondwet een richtinggevende preambule zou bevatten. De grondrechten zouden dan immers in een bepaald kader geplaatst kunnen worden.

Onze grondrechten, die oorspronkelijk waren bedoeld als begrenzing van de overheidsmacht en garantie voor vrijheden van de burgers, dreigen nu te worden tot een rechtvaardigingsgrond voor de overheid om diep in te grijpen in het leven van de burgers.

De schrijvers van deze brochure wijzen de 'horizontale werking' van grondrechten (d.w.z. het functioneren van grondrechten ook tussen de burgers onderling) van de hand. Horizontale werking staat haaks op de oorspronkelijke bedoeling van grondrechten als bescherming tegen de overheid.

Als bijlage is opgenomen het commentaar van de Groen van Prinstererstichting op het Voorontwerp uit 1982. De dreiging van het discriminerend anti-discriminatie dogma is nog allerminst weggenomen, zoals onlangs weer bleek uit uitlatingen van de zijde van de VVD. Hier wordt alarmerend, maar ook uitstekend argumenterend materiaal aangeboden dat aller aandacht verdient.

De tweede brochure is eveneens van belang. In het huidige emancipatiebeleid is de individualisering van personen die tot een samenlevingsverband (gezin, huwelijk) behoren, uitgangspunt en doel. Dit is strijdig met Gods geboden en leidt tot het ontlopen van verantwoordelijkheid van burgers voor elkaar. Het overheidsbeleid mag mannen en vrouwen niet dwingen tot bepaalde keuzen, bijvoorbeeld dat beiden betaalde arbeid, moeten gaan verrichten. Onder de vlag van emancipatie van de vrouw wordt een normloos individualisme gepredikt. Maar veeleer zouden huwelijk en gezin centraal gesteld moeten worden als door God in de schepping gegeven instellingen. Daarnaast wordt in deze brochure ingegaan op de openbare zedelijkheid, het geweld tegen vrouwen, de sociale zekerheid, arbeidsplicht en kinderopvang. Aanbevolen studiemateriaal! 

J. Hoek

H. Noordegraaf/M. A. Thung (red.).: Bezinning op gezondheidszorg. Een aantal gewetensvragen. Ten Have, Baarn 1984, 144 biz., ƒ 19.90.

Dit boekje helpt ons zicht te krijgen op een aantal moeilijke vragen waar de gezondheidszorg in deze tijd voor staat. De geneeskunde heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt wat betreft kennis van het menselijk lichaam vanuit natuurwetenschappelijke optiek. De technische mogelijkheden en vaardigheden namen een hoge vlucht. Om allerlei redenen komt nu de vraag op naar de grenzen van de geneeskunde. Moeten geldverslindende experimenten worden uitgevoerd om een betrekkelijk kleine groep patiënten eventueel te kunnen helpen, terwijl voor hetzelfde geld vele honderdduizenden in ontwikkelingslanden van de dood kunnen worden gered? Maar: leiden bezuinigingen in de gezondheidszorg hier werkelijk tot verbetering in de derde wereld? Of wordt er selectief op dit terrein bezuinigd, terwijl op allerlei andere terreinen een rechtvaardiger internationale orde (Tinbergen) nog lang niet wordt nagestreefd? Bedoeling van deze publikatie is vanuit de kerken een bijdrage te leveren aan de bezinning, alsook de kerken meer te betrekken bij deze problematiek. Hier ligt echter meteen ook de in het oog springende zwakheid van het boekje. Wat wordt hier nu inhoudelijk geboden als christelijk tegenwicht tegenover allerlei bekritiseerde tendenzen in de huidige cultuur? Het meest positieve vond ik nog dat zelfontplooiing in verband wordt gebracht met dienstbaarheid aan de naaste. Gezondheid is niet de grootste schat, maar 'heelheid' in relatie tot God en de medemens. De nieuwe grondwet voor gezondheidszorg zoals geformuleerd door Th. McKeown, kan me niet bekoren. De rol der geneeskunde is volgens hem 'ons te helpen om veilig de wereld binnen te komen, en haar zonder pijn weer te verlaten, en tijdens het leven gezonden te beschermen, en zieken en gebrekkigen aandacht te geven'. Deze omschrijving is zeer breed en op een essentieel punt vaag. Wordt hier de deur geopend voor actieve euthanasie? Het centraal stellen van de kwaliteit van het leven brengt in de praktijk nogal eens mee dat het respect voor menselijk leven als zodanig fundamenteel ondergraven wordt. Onjuist lijkt mij ook dat genezing wordt weggelaten als doelstelling van geneeskunde. Op deze punten is de theologische en ethische bezinning in dit boekje al te summier. Helder is het opstel van Kuitert, ondanks de tegenspraak die het oproept een waardevolle bijdrage. De arts is er niet voor alles, de arts kan niet alles, zijn patiënt komt niet alles toe. Zo worden grenzen in de geneeskunde aangegeven. Oneens ben ik het met zijn visie op de dood als natuurlijk gegeven. Zeer te betreuren is dat hij niet inhoudelijk voor zijn ethiek put uit de Schrift. Verder zijn er bijdragen over democratisering, zelfhulp, grenzen aan de zorg? , ziektekostenverzekering nu en in de toekomst. Veel informatie, te weinig principieel gefundeerde meningsvorming.

J. Hoek

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen