Vijftig jaar Vrijmaking

'De Vrijmaking van 1944 heb ik intens meebeleefd. Ons land was in oorlog en de bezetting door de Duitsers was dus het onderwerp van de dag. We luisterden naar radioberichten uit Londen en lazen gretig de ondergrondse krantjes die we in handen gestopt kregen. Maar er werd bij ons thuis over meer gesproken. Het broeide in de gereformeerde kerken. De professoren Schilder en Greijdanus waren geschorst. Mijn vader verslond de brochures van zowel de ene als de andere zijde en ook ik kreeg ze te lezen. Ik herinner mij nog hoe hij van een kerkeraadsvergadering thuiskwam met een brief die door Schilder aan alle kerkeraden verzonden was. Het was mijn eerste kennismaking met de man die zo'n sterk stempel op de Vrijmaking en op de vrijgemaakt-gereformeerde kerken zou zetten.
Zoals het voor mijn vader vaststond dat men de Duitsers moest bestrijden, zo heeft hij ook geen ogenblik getwijfeld aan het goed recht en de noodzaak van de Vrijmaking. Wij volgden hem, toen we 's zondags van een echte kerk naar een schoollokaal moesten.
Het was even wennen, maar dat duurde niet lang.

Gouden jaren
We beleefden gouden jaren. De ouderen die konden vergelijken, zeiden dat er heel anders gepreekt werd dan vroeger. Ik kon niet vergelijken, maar genoot met volle teugen van alle nieuwigheden. Ons werd duidelijk gemaakt hoe belangrijk het verbond en hoe betrouwbaar de beloften van dat verbond waren. We leerden wat heilshistorisch preken was, met Christus in het centrum. De lijnen werden getrokken van paradijs tot wederkomst. Die wederkomst zagen we naderen in preken, waarin het uur van de antichrist werd aangekondigd. Viel er niet een concentratie van politieke macht in de Verenigde Naties op te merken, die in bond met de valse oecumene zich zou storten op de kleine ware kerk?
Wij namen afscheid van het Kuyper-tijdperk. Als het over Kuyper ging, viel het woord 'scholastiek'. Ik hoorde toen voor het eerst van dat woord. We hadden ons van alle scholastiek los te maken. Werd door wat Kuyper over de veronderstelde wedergeboorte gezegd had, de betrouwbaarheid van Gods beloften en van de kinderdoop niet op losse schroeven gezet? En was zijn leer over de pluriformiteit van de kerk niet even bedenkelijk? Moesten we niet zielsdankbaar zijn dat we met Schilder de rijkdom van het verbond hadden leren kennen, dat we de Schriften heilshistorisch waren gaan lezen en dat we met de belijdenis omtrent de kerk weer volle ernst konden maken? Vanuit de vrijgemaakt- gereformeerde kerken ontplooide zich een waaier van nieuwe activiteiten op politiek en sociaal terrein. Lid blijven van de Antirevolutionaire Partij of van het Christelijk Nationaal Vakverbond ging niet meer. Want hoe kon je blijven samenwerken met mensen die jou 's zondags als scheurmakers niet meer in hun kerk wilden hebben, maar je op maandag graag weer mee zagen doen in hun activiteiten ten bate van het koninkrijk Gods? Lag hier geen 'ethisch conflict'? Bovendien – en dat ging een stap verder – moesten ook zonder 'ethisch conflict' christenen niet eerst kerkelijk één zijn voordat zij de handen konden ineenslaan in de politiek, in het sociale leven, in het onderwijs en ga maar door? Niet alleen samenwerking met synodale mensen, maar ook met gereformeerde bonders en christelijke gereformeerden werd op dit standpunt onmogelijk.

Vrijmaking en vrijgemaakt blijven
Toen wij voor het eerst als vrijgemaakten kerk hielden in het schoollokaal, viel één ding mij erg tegen. Hoe was het mogelijk dat slechts een derde deel van onze gemeente zich had vrijgemaakt? Het kon toch ieder die een beetje nadacht duidelijk zijn, dat de synodes buiten hun boekje waren gegaan en binding hadden geëist aan een leer van de veronderstelde wedergeboorte, die vroeger nooit bindend was geweest! En het was toch te gek om los te lopen dat geleerde en gereformeerde mensen als Schilder en Greijdanus geschorst en afgezet waren! Vielen zelfs hervormde theologen zoals G. C. van Niftrik ons niet bij? (…)'

Prof. dr. J. Douma in Bij de Tijd

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen