Globaal bekeken

Uit een curieus boek over 'de psychologie van de reuk' ('Verborgen verleider', uitgave Ambo, Baarn) ontlenen we het volgende over geuren en menselijk gedrag:

'Het zal echter ook duidelijk zijn geworden dat geuren niet per definitie een positieve of negatieve invloed hebben op prestaties bij een tentamen of wat dan ook; het gaat in de eerste plaats om associaties en leerprocessen met inbegrip van conditionering. Wel is het op grond van dit soort mechanismen denkbaar dat een student een beter tentamen maakt als in de zaal dezelfde geur hangt als thuis, de plek waar hij heeft gestudeerd. Slechts in een enkel geval heeft een geur directe effecten op het leervermogen. Lavendel zorgt er bijvoorbeeld voor dat bij rekensommen eerder meer dan minder fouten worden gemaakt Lavendel heeft een ontspannend effect, wat niet spoort met de (actieve) instelling die bij die taak van je verwacht wordt. Aan de andere kant zou lavendel een gunstige uitwerking kunnen hebben op studenten die in het bezit zijn van zowel een wiskundeknobbel als examenvrees (lavendel wordt wel eens "studentenkruid" genoemd). Dieren vormen in zoverre een uitzondering, dat geuren effect kunnen hebben op het gedrag van ratten die door een doolhof hollen. Met de geur van valeriaan on hen heen lopen de dieren minder hard, wat ook geldt voor rozenolie. Het extract van viooltjes daarentegen stimuleert een aantal dieren. Er zijn meer van dergelijke voorbeelden. Op het Londense vliegveld Heathrow wordt dennenaaldgeur verspreid: op die manier probeert men mensen op hun gemak te stellen. Daarbij wordt kennelijk geen rekening gehouden met degenen die in hun jeugd in het bos zijn verdwaald en die dennenaaldgeur met angst hebben geassocieerd. Voorts schijnt de geur van citroen ervoor te zorgen dat minder fouten worden gemaakt bij het invoeren van gegevens in computers en bij het tekstverwerken, wat voor sommige bedrijven een motief is om via de airconditioning een citroengeur te verspreiden. Bij veel Japanse bedrijven is het zelfs gebruikelijk dat in de loop van de dag verschillende geuren aan de lucht worden toegevoegd die een stimulerend effect zouden hebben op werkzaamheden die in de diverse dagdelen worden verricht: 's morgens is de lucht gemengd met wat citroen, dan volgt een lichte bloemengeur en tijdens de middaguren probeert men de arbeidsmoraal hoog te houden met een houtlucht In winkels worden geuren wel gebruikt om te proberen klanten vast te houden. Zo schijnen er meer sportschoenen verkocht te worden als er op de afdeling een bloemetjesgeur hangt, en oude auto's zijn aantrekkelijker als ze via een spuitbus worden voorzien van de geur van nieuwe wagens. In Nederlandse warenhuizen is overigens niet gebleken dat de omzet dankzij een bepaalde geur toeneemt; wel kan de subjectieve verblijfstijd in het warenhuls door een geur worden verlengd. In de Verenigde Staten heeft men zelfs spuitbussen in de handel gebracht met de lucht van schone kamers. Ten slotte is wel eens aan de mogelijkheid gedacht om telefooncellen te beschermen tegen vandalisme door ze van agressietemperende geurstoffen te voorzien (zoals een houdertje met babyolie), en wellicht Is het zelfs mogelijk voetbalstadions uit te rusten met enorme geurverspreiders die in werking treden zodra er supportersreilen dreigen. Dat geuren bepaalde invloeden op het gedrag kunnen hebben, is in zekere zin al lang bekend. Een deskundige op het gebied van tuinaanleg schreef in 1771 het volgende. "Laat de rustplaatsen en slaapvertrekken, de studeervertrekken, de eetkamers en de badkamers omringd worden door lieflijke geuren. Het genot van deze parfums brengt een niet te beschrijven ontspanning en rust teweeg in het Innerlijk van de mens en stort in zijn hart vrede uit en een warm gevoel van zelfbehagen.'

Uit de 'Verzamelde gedichten' van Jaqueline van der Waals (uitgave De Groot, Goudriaan/Kampen) volgt hier het gedicht 'Die mijns harten vrede zijt…' waarvan Geerten Gossaert zei dat hij zijn eigen hele oeuvre zou hebben willen opgeven als hij dit ene gedicht had kunnen schrijven:

Die mijns harten vrede zijt,
En de enige ware ruste,
Reine bron van klare lusten,
Zuivre zon van zaligheid –
Laat mij willen en niet willen,
Wat Gij wilt en niet en wilt,
Blijde gaande door het stille
Leven in Uw vreê verstild.
Buiten U is niets dan strijd,
Niets dan moeiten, niets dan zorgen –
Laat mij, in Uw rust geborgen,
Slapen gaan in eeuwigheid.

Uit een recent uitgegeven boek van Sipke van der Land ('De warmte van het geloof, uitgave Kok/Voorhoeve, Kampen) het volgende:

'Op Nieuwjaarsdag 1944 staakte (de Deense, red. v.d.G.) dominee Munk. Hij doofde de kaarsen en liet het orgel zwijgen. Hij bleef beneden aan de preekstoel staan en sprak: "In onze gemeente zijn mensen voor de Duitsers gaan werken die daar niet toe verplicht werden. Ik moet daar melding van maken in deze kerk die gebouwd is om een tempel van de waarheid en de gerechtigheid te zijn. Ik heb zelf nu al maanden lang elke avond voor het slapen tegen mezelf moeten zeggen: zullen ze me vannacht halen? Dat is geen vrolijke gedachte voor iemand die houdt van het leven en die nog veel werk wil doen, en die gelukkig is met zijn vrouw en kinderen. Ik ken de namen niet van de mensen die met de Duitsers samenwerken en zal niet proberen er achter te komen. Ik kan alleen bidden dat het geweten van deze mensen wekker wordt en dat ze tot zichzelf zullen komen en hun plaats onder ons weer zullen innemen, als goede vaderlanders en als goede christenen. Het zij zo. Amen".'

All Heyligers-van der Bijl schreef het volgende gedicht n.a.v. de wegvoering van de mannen uit Putten, 1 oktober 1944. Het Nederlands Dagblad maakte er melding van:

Vrouw
Ik nam, toen ik voor het eerst langs Putten kwam
ontroerd het monument in ogenschouw;
een beeld van onuitsprekelijke rouw
om hen die gingen. In memoriam.

De lijn van hoofd en smalle schouders spreekt
een lichaamstaal, in wachtenstijd versteend.
Rachab is zij, die om haar doden weent;
een stille klacht die door de wolken breekt.

Zij zal niet vragen naar het waarom. Hoe zou
zij God verwijten deze mensenroof.
Zij staan te boek, zeshonderd in getal.

In Putten staat een kleine, sterke vrouw,
Onwankelbaar in haar beproefd geloof
dat God eens alle tranen wissen zal.

Ali Heyligers-van der Bijl (Parmentier frg. 5, 1)

Van C. S. Lewis verscheen in Nederlandse vertaling het boek 'Wonderen' (uitgave Van Wijnen, Franeker). Prof. dr. A. van de Beukel (van 'De dingen hebben hun geheim') schrijft in een nawoord bij dit boek:

'In één opzicht voel ik mij bij het lezen van Lewis soms wat ongemakkelijk. Zo veel zekerheid, zo veel vreugde, zo weinig twijfel, zo weinig verdriet. Is dat nog wel menselijk? Zit ik hier niet vanuit de verte naar voor mij onbereikbare hoogten te staren? Het is om die reden dat ik ook blij ben met zijn laatste, meest ontroerende boek. Lewis was vrijgezel tot zijn achtenvijftigste jaar. Dan wordt hij nog één keer "verrast door vreugde": hij trouwt de twintig jaar jongere Joy Davidman Gresham. Het is een droomhuwelijk; één van zijn vrienden omschrijft het als glorious. Als zij trouwen, lijdt zij reeds aan kanker. Na drie jaar sterft zij daaraan. In de maanden na haar dood houdt hij een dagboek bij dat hij later publiceert: A Grief Observed – waarneming van een verdriet. Wat wij daarin aantreffen is onversneden wanhoop. "Een kaartenhuis", noemt hij zijn geloof. De deur naar God is afgesloten met een dubbele grendel. "Er is geen antwoord. Alleen de dichte deur, het ijzeren gordijn, het absolute nulpunt." "Kom me niet aan met praatjes over de troost van het geloof, of ik zal je van onbegrip verdenken." Dan, langzaam, heel langzaam, subtiel en bijna onmerkbaar, komt God weer terug. Lewis komt weer on speaking terms met Hem, maar anders, heel anders dan voorheen.'

v. d. G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen