Tegen extreemrechts

Op 13 september verscheen de verklaring ‘Evangelie en extreem-rechts gaan niet samen’ van Micha Nederland. Dit manifest werd door 843 ‘christelijke leiders’ ondertekend en vervolgens door nog ruim 500 sympathisanten. Voor de publiciteit was goed gezorgd: het Journaal maakte er melding van. De verklaring is opgesteld naar aanleiding van de verkiezingsuitslag van 22 november 2023, lees ik op de website van Micha Nederland. Dat is bijna een jaar geleden en het is dus rijkelijk laat om daarop nu te reageren. Het kan daarom bijna niet anders dan dat de aanleiding niet de verkiezingsuitslag is maar de vorming van een nieuw rechts kabinet. Men schiet de pijlen dus niet alleen af op wat de verklaring extreemrechts noemt maar evengoed op de andere coalitiepartners, VVD, BBB en NSC. Hier begint de misleiding, omdat elke nuancering ontbreekt. Ieder die niet progressief is, wordt ingedeeld bij extreemrechts. Voor alle duidelijkheid: het gedachtegoed van de PVV is mij vreemd, maar het gedachtegoed van de verklaring ook. Het stuk is opgebouwd rond zes stellingen. Hieronder noem ik die en geef ik ook de belangrijkste argumentatie weer. Vervolgens plaats ik bij elk blokje enkele kritische opmerkingen.

Micha Nederland

1. Menselijke waardigheid behoort tot de kern van het christelijk geloof.

Wij geloven dat alle mensen door God gewild, geliefd en gekend zijn. Gods Koninkrijk is een veelkleurig Koninkrijk, bedoeld voor elke stam en elke taal. Alle mensen zijn gelijkwaardig. We kunnen en willen geen onderscheid maken tussen de ene of de andere groep mensen. Op dit moment wordt er over grote groepen mensen in Nederland gesproken alsof zij minderwaardig zijn. Dit blijkt onder andere uit het reduceren van groepen mensen tot een enkel kenmerk (zoals ‘gelukszoeker’ of ‘hoofddoekje’). We doen mensen geen recht als we ze typeren aan de hand van hun afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur.

‘Wij willen geen onderscheid maken...’ Dat geloven de opstellers zelf niet: wij maken voortdurend onderscheid. De mensheid is niet één grauwe massa. Er is onderscheid ten aanzien van cultuur, gebruiken, gewoonten, taal, opvattingen en religies. Hoezo geen onderscheid? Wie iedereen over één kam scheert, beledigt de identiteit van mensen. Onderscheid maken is iets anders dan discrimineren. Het is kwalijk als onderscheid maken tussen mensen geframed wordt als discrimineren. Zo drijf je ieder die een iets andere opvatting heeft, in de hoek van extremisme.

2. Een christelijke levensovertuiging kan onmogelijk samengaan met een extreem-rechtse ideologie.

Bij ideologieën van extreem-rechtse (politieke) partijen worden witte, westerse ‘volken’ gezien als superieur aan andere ‘volken’, waardoor mensen afkomstig uit andere ‘volken’ niet dezelfde rechten toekomen. Wij/ zij-denken en hoger/lager-denken staat haaks op het evangelie van Gods liefde voor álle mensen zonder enig onderscheid.

Witte westerse volken worden voortdurend in de hoek gezet. Inderdaad, zij beschouwen zich – sinds de Verlichting! – als superieur. Maar is dat bij andere volken anders? Denk aan de genocide in Rwanda (1994). Het is stuitend dat God vereenzelvigd wordt met ‘liefde’. God heeft namelijk ook vijanden. Je hoeft geen theoloog te zijn om dat te weten. Zou het zo kunnen zijn dat het schermen met een universele liefde ook een vorm van superioriteit is? Juist in deze verklaring wordt het wij-zij-denken optimaal ingezet om andere partijen (bijvoorbeeld VVD, BBB en NSC) te overtroeven en te veroordelen.

3. Onze roeping tot naastenliefde is onbegrensd.

In een individualistische samenleving en in tijden van bestaansonzekerheid (met reële problemen zoals de woningnood en de groeiende moeite voor veel huishoudens om rond te komen) verleiden sommige politici mensen om als eerste en vooral hun eigen nood te zien. Toch moeten wij niet alleen willen opkomen voor onze eigen belangen. Als christenen zijn we geroepen om God lief te hebben boven alles en onze naasten als onszelf. Alle mensen zijn elkaars naasten, ongeacht afkomst, religie, huidskleur, omstandigheden of cultuur, omdat we allemaal naar Gods beeld zijn geschapen.

Het hameren op naastenliefde heeft iets verlammends. Het krijgt de klank van ‘anything goes’. Alles moet kunnen. Vergeten wordt dat liefde heel verschillende vormen kan aannemen. Dat is in onze gewone mensenwereld al zo (verhouding ouderskinderen), maar dat geldt nog sterker in het politieke en maatschappelijke leven. Er is meer dan liefde: rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid. De verklaring had aan overtuigingskracht gewonnen als die begrippen hun eigen plaats hadden gekregen.

4. Gemakzuchtige politiek is schadelijk en het is belangrijk om ons daartegen te verzetten.

Sommige politieke partijen creëren de laatste jaren opzettelijk onrust door onwaarheden te vertellen. Hierdoor is er in onze samenleving een voedingsbodem ontstaan voor haat en uitsluiting, vanuit een gevoel van angst of onvrede. Maar zo willen wij niet naar elkaar en naar de wereld kijken.

Sommige politici willen complexe politieke uitdagingen oplossen (zoals het huizentekort en de uitdagingen rondom migratie) door bepaalde groepen mensen als zondebok aan te wijzen. Vervolgens stellen zij aanlokkelijke en opnieuw te simpele oplossingen voor (bijvoorbeeld grenzen sluiten), die de problemen op geen enkele manier daadwerkelijk kunnen oplossen. Sommige politieke partijen, sommige politici...

‘Sommige’, maar wie dan? Door de opstellers wordt van alles gesuggereerd, maar men biedt zelf geen handreiking voor wat men ‘complexe politieke uitdagingen’ noemt. Men stelt ‘gemakzuchtige politiek’ aan de kaak, maar is daar zelf bepaald niet vrij van. Men komt niet verder dan het herhalen van het woord liefde.

5. Christelijke leiders mogen niet zwijgen over extreem-rechts.

In Duitsland, Engeland en Frankrijk spraken leiders van landelijke kerkverbanden zich onlangs uit tegen extreem-rechts gedachtegoed. Dat leiders van Nederlandse kerkverbanden daarentegen zwijgen, draagt bij aan de normalisatie van extreem-rechtse denkbeelden, ook binnen de kerk. Bovendien doet het afbreuk aan de geloofwaardigheid van het evangelie. (...)

Bovendien moeten we ook kritisch naar onze geschiedenis kijken. Onlangs in een verklaring heeft de PKN beleden dat ze voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog tekort schoot “in spreken en in zwijgen, in doen en in laten, in houding en in gedachten”. Mogen de lessen van het verleden richtingwijzers zijn voor de toekomst.

De pijlen van de verklaring zijn mede gericht op de Protestantse Kerk en misschien ook wel op de Raad van Kerken, die zich niet wil laten verleiden om populistische boodschappen te verspreiden. Het getuigt bepaald niet van goede smaak om de huidige problemen te vergelijken met die van de nazi-bezetting, zoals de verklaring doet. Bovendien: wie uit de laatste tijd kritiek op Israël? Komt die kritiek niet uit dezelfde hoek als van de ondertekenaars van de verklaring? ‘We moeten kritisch naar onze geschiedenis kijken...’. Dit is een overbodige opmerking, want we doen de laatste jaren niet anders.

6. De profetische stem mag niet verstommen uit angst voor polarisatie.

Ons geloof in Christus dringt ons om stelling te nemen vóór de gelijkheid en gelijkwaardigheid van alle mensen. Daarom kiezen wij ervoor om de profetische stem niet te laten verstommen, maar om onze geloofsgemeenschappen te laten fungeren als oefenplaatsen voor de noodzakelijke gesprekken over racisme en discriminatie. Opdat ons evangelie haar kracht niet verliest en smakeloos wordt!

De opstellers zijn zich zeer bewust van het eigen gelijk. Zij spreken met profetisch gezag. Hun profetische stem klinkt luid en duidelijk, evenwel zonder enig risico te lopen... Het manifest staat vol grote woorden die bij nader inzien toch een beetje hol klinken. Stuitend is dat men spreekt van ‘ons’ evangelie. Het zet dit stuk in het eigenlijke perspectief. Het manifest getuigt van overmoed, want wie durft zoiets te schrijven? Alleen Paulus durfde dat aan: ons evangelie (2 Thess.2:14).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen