Goed moment

Deze drie klassiekers zijn nog altijd verfrissend en geven een diep en breed beeld van het christelijk geloof. Ik bespreek de drie boeken hieronder afzonderlijk.

Onversneden christendom

Dit boek is een verzameling van toespraken die Lewis (1898-1963) ooit voor de Engelse radio hield. Ze zijn in diverse bundels terechtgekomen, maar uiteindelijk gebundeld in Mere Christianity. Lewis zelf schrijft in het voorwoord dat hij bewust spreektaal heeft gebruikt, omdat de luisteraar het goed moet kunnen volgen. Dat merk je in dit boek. Het leest soepel en dat is ook een compliment aan de vertaler.

Toch is het geen gemakkelijk boek. Lewis doordenkt het christelijk geloof tot op de bodem en dat vraagt van de lezer een stuk concentratie om zijn manier van denken bij te houden. De werkelijkheid is gecompliceerd, zegt Lewis ergens, dus is het logisch dat het christelijk geloof ook gecompliceerd is.

Jaren geleden, als student, heb ik dit boek al weleens gelezen. Ik vond het toen al een eyeopener. Wat me nu opviel, is hoe missionair Lewis te werk gaat. Hij gaat bewust niet in op de oorzaken van de vele kerkscheuringen, dat leidt maar af. Hij wil het graag hebben over het ‘pure christendom’. Hij begint dan met het dagelijkse leven en laat zien dat er daarin een wet is die bepaalt wat goed en fout is. We zijn het er allemaal wel over eens dat het beter is om eerlijk te zijn en goed voor je naaste te zorgen.

Diepe vragen

Of je nu atheïst bent, hindoe of christen, dat maakt voor dit soort vraagstukken niet veel uit. Er is blijkbaar een soort algemeen besef van goed en kwaad. Lewis noemt het een natuurwet. Dat is meer dan we met elkaar hebben afgesproken. Het is niet vreemd om te denken dat die natuurwet door een hogere macht in onze hersenen is ingebracht.

Wie is die hogere macht dan? Met een originele en logische manier van redeneren komt hij bij God uit, die we als christenen belijden. Hij bespreekt wat de gevolgen van het bestaan van God kunnen hebben voor je leven.

Je merkt dat Lewis zelf atheïst is geweest en met de diepere vragen van het leven heeft geworsteld. Ondanks dat het origineel al een tijd geleden is geschreven, heeft dit boek juist in onze tijd een grote zeggingskracht. Op een vriendelijke, maar ook besliste manier laat Lewis je in de grote hal van het christendom rondkijken en maakt hij aannemelijk dat het christendom heel goed de waarheid zou kunnen zijn.

Orthodoxie

Dit is een van de meest invloedrijke boeken van de twintigste eeuw geweest. In 1908 kwam de eerste druk uit. Chesterton (1874-1936), een Engels letterkundige en journalist, stelt in dit boek de hele moderne manier van denken onder kritiek en geeft uiteindelijk aan dat het christendom het antwoord is op veel moderne vragen.

Chesterton is op latere leeftijd van agnost overgegaan naar de Rooms-Katholieke Kerk. Hij uit zijn kritiek op het moderne denken op een originele wijze. Hij schrijft bijvoorbeeld dat de voortdurende herhaling in de natuur voor veel wetenschappers een bewijs is dat de wereld er altijd al geweest is en dat alles zich voor eeuwig zal herhalen. Chesterton laat zien dat de herhaling in zichzelf juist iets wonderlijks is. Net als een klein kind dat voortdurend vraagt om weer geduwd te worden op de schommel. Voor een kind blijft die herhaling prachtig en wonderlijk. Een volwassene houdt dit echter nauwelijks vol. Zou het niet zo kunnen zijn dat onze Vader in de hemel altijd jong blijft en geniet van die eeuwige herhaling? Elke dag zegt Hij weer dat de zon op moet gaan. Omdat wij snel ouder worden, zien we het wonder er niet meer van. Maar daar gaat het in het leven nu juist om. Dat we dieper doordringen in de schijnbaar normale dingen.

Ontmaskeren

Dit boek is wel minder toegankelijk dan het boek van Lewis en vraagt van de lezer een grote concentratie. Chesterton gaat vrij associatief te werk en dat heeft iets vermoeiends. Bij het doorlezen word je dan wel beloond met originele en frisse gedachten. De moderne manieren van denken die Chesterton in zijn tijd bestreed, zoals het evolutionisme, determinisme, scepticisme en rationalisme, zijn er in onze tijd nog steeds en zijn misschien wel sterker geworden. In die zin komt het opnieuw uitgeven van dit boek op een goed moment. Het kan de lezer helpen om de huidige tijdgeest te ontmaskeren. Wel merk je dat het boek in het begin van de twintigste eeuw geschreven is in Engeland. Het is hier en daar gedateerd en de voorbeelden uit het Engeland van die tijd spreken mij niet altijd aan.

Navolging

In dit boek komt Bonhoeffer (1906-1945) tot zijn beroemde stelling dat ‘alleen de gelovige gehoorzaam is en dat alleen de gehoorzame gelooft’. Het gaat in het geloof om navolging. Een gelovige die niet gehoorzaamt en Jezus niet navolgt, is ten diepste geen gelovige. En als dit toch gepredikt wordt, spreekt Bonhoeffer kritisch van ‘goedkope’ genade. Dat is genade die je niets kost.

Hij had daarbij de Duitse volkskerk in de jaren rondom de Tweede Wereldoorlog in gedachten. Men ge loofde dat als je gedoopt was en je lid was van de kerk, dit wel voldoende was. Dat God je sowieso genadig zou zijn, ongeacht je leefwijze. Bonhoeffer gaat hier tegenin omdat het juist om navolging gaat, zoals de discipelen Jezus navolgden. Dat kan je alles kosten. Geloven is gehoorzaam zijn aan Jezus Christus.

Ik denk dat deze kritiek zeker hout snijdt in een situatie van een volkskerk waar de meeste mensen lid van zijn en automatisch als gelovige worden gezien. Maar ook in onze tijd, waarin de volkskerken aan het verdwijnen zijn, is er het gevaar dat we onszelf wel als christen zien, maar Jezus niet echt volgen en Hem niet gehoorzaam zijn. Hoe dit anders kan worden, kun je vinden in dit diepzinnige boek.

Indrukwekkend is de gedachte van Bonhoeffer dat Christus op dit moment in de gemeente aanwezig is op deze aarde. Vandaar ook dat Bonhoeffer sterk de nadruk legt op het gebruik van de sacramenten. Door het gebruik van de sacramenten neem je deel aan de gemeente, neem je deel aan Christus Zelf.

Must

Deze hoge gedachten over de gemeenten troffen mij. Wat hebben wij toch vaak een horizontale en platte visie op de gemeente. Bonhoeffer corrigeert dit. Soms gaan zijn gedachten over de gemeente wel erg de hoogte in. Het is immers ook maar een verzameling van zondaren (Koopmans). Hoe dan ook: voor wie het wezen van het christendom goed wil begrijpen, is dit boek echt een must.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen