KRONIEK

De Haagse hervormde gemeente zit in moeilijkheden, moeilijkheden met de vrijzinnigen. Al sedert lang zijn er besprekingen gaande om een weg te vinden, dat de voorgangers der afd. van de vrijzinnig hervormden te 's Gravenhage als predikant in de hervormde gemeente aldaar worden beroepen. De centrale kerkeraad heeft onlangs dienaangaande de twee rapporten besproken, een meerderheids- en een minderheidsrapport van de commissie, voor deze zaken benoemd. De meerderheid was voor inschakeling, de minderheid tegen. Ware het tenslotte op een stemming uitgelopen, dan zou het meerderheidsrapport naar berekening met 60 tegen 40 stemmen zijn aangenomen. Men heeft het daarop niet laten aankomen, doch besloten de kwestie voor te leggen aan de prov. kerkvergadering van Zuid-Holland. Aldus ongeveer verhaalt dr. Streeder in een artikel in bet „Hervormd Weekblad" d.d. 26 april j.l. In de nrs. d.d. 3 en 10 mei d.a.v. bespreekt hij dan nader een en ander onder het opschrift: , , De Haagse impasse", een impasse, waaruit de P.K. van Z.-H. de gemeente zal moeten uithelpen. We hebben hier zeer zeker met een novum, iets nieuws, te doen, want bij mijn weten is dit nog niet eerder voorgekomen. Of dit nu wel waarlijk tot de bevoegdheden van de P.K. behoort ? Daar zal wel een clausule in het desbetreffend artikel zijn, waaronder deze zaak gerekend kan worden te ressorteren.

De P.K. zij in haar bespreking en beslissing, of misschien juister, advies, wijsheid toegewenst. Deze gang van zaken is, als ik de uiteenzetting van dr. Streeder in „Herv. Weekblad" van 3 mei j.l. goed begrepen heb, wel in de lijn, welke door wijlen dr. Hoedemaker in zijn visie op een eventuele reorganisatie is uitgestippeld. Dr. Streeder zelf grondt de juistheid van de stap van de Haagse centrale kerkeraad verder mede op het feit, , , dat in de generale synode de gemeenten als een eenheid vertegenwoordigd zijn", en zegt voorts, dat de „Handreiking voor het richtingsgesprek in'de Ned. Herv. Kerk" haar diensten kan bewijzen, en besluit dan, dat de stap van de Haagse centrale kerkeraad, om deze aangelegenheid de P.K. van Z.-H. voor te leggen, juist was. „Zo kan bet een aangelegenheid van heel de gemeente (d. i. de Hervormde Kerk en in breder verband de oecumene) worden". Maar is die stap naar de beginselen van de gereformeerde belijdenis en het gereformeerd kerkrecht ?

In zijn tweede stuk („Hervormd Kerkblad" d.d. 3 mei j.l.), drukt dr. St. cursief af: , , Op grond hiervan (n.l. art. 29 N.G.B.) draagt dan dus een plaatselijke kerkeraad de verantwoordelijkheid voor de zuivere prediking van het Evangelie en de bediening van Doop en Avondmaal". Ziehier o.i. hèt antwoord, dat te meer klemt, als de Haagse ambtsdragers bevestigd zijn met de oude formulieren.

Een lichtzijde in dezen kan nog zijn, dat door bemoeiing van de P.K. van Z.-H. de Haagse gemeente verschoond blijft van de prediking der vrijzinnigen, met name dr. P. Smits, over wien dr. Str, onder een citaat uit 't minderheidsrapport, de uitspraak plaatst: „Gelet op art. 10 der kerkorde, moeten de opvattingen van dr. Smits illegaal hervormd geacht worden".

*** In het voorafgaande ging het over locale kerkelijke aangelegenheden, die , .moeilijk liggen", om dr. Str. nog even te citeren. Landelijk liggen de kerkelijke zaken niet minder moeilijk. Allereerst denken wij in dit verband aan de consensus, de overeenstemming, inzake het Avondmaal, tussen de Hervormde kerk en de Lutherse. Enige tijd geleden is daarover iets gepubliceerd, waarin hoop op eenheid doorschemert. De consensus is echter nog niet een voldongen feit. Het gepubliceerde krijgt straks een vervolg. Het staat nog te bezien of de Luthersen in dit opzicht Luther zullen afvallen, dan wel of de Hervormden zich van de belijdenis der Kerk zullen distancieëren. We wachten op nadere gegevens.

Intussen heeft dr. Berkouwer in , , Geref. Weekblad d.d. 9 maart j.). de , consensus" aan een bespreking onderworpen en komt tot de conclusie, dat, gegeven de reserves in het stuk, beter van een , , dissensus", d.w.z. het tegendeel van een overeenstemming kan gesproken worden. En zulks, naar ik meen, wel gefundeerd. Men bezigt tegenwoordig nogal eens de uitdrukking: , , te vroeg gegrepen triomf". Geldt ze ook van de , , consensus" ?

Een andere zaak op het landelijk kerkelijk erf, die moeilijk ligt, is het contact tussen de generale synode der Ned. Hervormde Kerk en de synode der Gereformeerde Kerken. Er zijn pogingen ondernomen om te komen tot een nauwere relatie. Er is zelfs gesproken van het zenden van afgevaardigden naar elkanders synodale vergadering.

Maar de contacten schenen verbroken. Daarna wist de N.R. Crt. te berichten, dat de synode der Geref. Kerken de deur nog niet helemaal gesloten had. In het „Geref. Weekblad" d.d. 2 april j.l. — evenals hiervoor, bedoelen we ook hier het weekblad, verschijnend bij J. H. Kok N.V., Kampen — onderwerpt dr. N. J. Hommes een en ander aan een nadere beschouwing. Sympathiek is in dit stuk o.m., dat er gesproken wordt, dat , , de breuk, in de 19e eeuw geslagen door Afscheiding en Doleantie, smartelijk is geweest, en nog is" en , , dat wij dit alles moeten zien als een noodsituatie". Deze uitspraken heb ik even uit hun verband gelicht, omdat er in dezen zin, helaas uit de kringen der , , gescheiden broeders" o.i. te zelden over de geslagen breuk wordt gesproken. Maar dit terloops.

Dr. Hommes meent, dat hij moet ingaan tegen wat , , sommige optimistische geluiden in onze eigen kerken willen suggereren, dat weldra de grote Verzoendag tussen hervormden en gereformeerden zou kunnen gevierd worden". Hij vervolgt dan aldus : „Naar onze diepste overtuiging verkeert de Herv. Kerk vandaag met haar voorop­ gestelde poging de richtingen in de weg van modaliteiten te verzoenen, in een veel ernstiger crisis dan ooit in de 19e eeuw". Dit kan o.i. door niemand, die de huidige situatie in haar wezenlijk bestand peilt, ontkend worden. De geschiedenis herhaalt zich niet. Er is wel iets, dat er op lijkt, en met de uitdrukking , , cyclisch rhythme" is betiteld, , , een gestaege verjonging van schijnbaar reeds verstorven idealen". Het duidt op wat Prediker bedoelt, als hij vraagt: , , Is er enig ding, waarvan men zou kunnen zegen: , , Zie, dat , , , het is nieuw ? " (1 : 10).

Welnu, de situatie in het kerkelijk leven onzer dagen doet mij meermalen denken aan de toestand, getekend in : , , Examen van het ontwerp tolerantie, om de leere in de Dordtrechtse Synode anno 1619 vastgesteld, met de veroordeelde leere der Remonstranten te verenigen". Ook toen een verzwakking van de zin voor scherpe belijning, een dromen van tolerantie en verbroedering. Op dergelijke verschijnselen in eigen kring heeft dr. Hommes het oog. En zij zijn ook in onze kringen. Met het oog op wat hij betreffende de situatie in de Hervormde Kerk van thans heeft opgemerkt, besluit hij inzake wederzijdse afvaardiging: , , Om het ernstig geschil is de lege zetel beter dan de bezette". Dat is klare taal en doet mij persoonlijk weldadiger aan dan het bericht, indertijd over de intrede van een vrijzinnig predikant in de Herv. gemeente Rotterdam-Hillegersberg, waarbij ook dr. Hommes aanwezig zou geweest zijn, naar ik meen, als afgevaardigde van zijn kerkeraad. Maar dat was misschien in de tijd, waarvan hij verhaalt, dat , , onze kerk hier te Rotterdam- Hillegersberg tot tweemaal toe zulk een gesprek heeft gehad. Dat is zeer broederlijk en hartelijk geweest, maar dit heeft ons allen ook duidelijk gemaakt, dat de Hervormde Kerk er een ruimte op na houdt, die wij om Gods wil en des gewetens wil niet mogen en kunnen aanvaarden".

De Paus van Rome is bewogen over de nood der volkeren in Europa en in heel de wereld. Dat eert hem. Hij doet ook velerlei pogingen om de eenheid der volkeren te bevorderen. Ook dat is te prijzen. Er zijn er velen, die lijden onder de tweespalt in de wereld. Er worden conferenties gehouden; men congresseert, de regeerders der volken zoeken contact op contact, de bezoeken van staatshoofden en ministers van buitenlandse zaken gesuccundeerd door hun staf van experts, zijn legio. Allerlei 'middelen worden beproefd. De Paus meent als middel te moeten aanprijzen de Maria-verering. Voor de meimaand , beveelt hij aan een gebed tot Maria, met de strekking, dat de volkeren, 'door Maria als koningin te erkennen, weer één mogen zijn". Aldus verhaalt H.G. G. in het „Hervormd Weekblad" van 17 mei in een artikel, getiteld : , , Mei-vrede- Maria". Rome doet al zijn best voor een offensief vóór de vrede en tegen het communisme. Dat is haar recht. Doch wij zien ook uit het boven meegedeelde, met welke middelen. En eveneens, dat deze actie en bewogenheid behalve een element van naastenliefde, ook een groot stuk eigenliefde in zich besluit. En daarom is dit roomse coalitie-streven gevaarlijk. Want tenslotte gaat het om de 'glorie van de „Moederkerk".

Ds. Groenewoud wijst er verder op, dat Rome zich telkens beklaagt over de overlast, die haar kerk en vertegenwoordiging in communistische landen ondervindt. Wie het „Katholiek nieuws" dat de microfoon geeft, volgt, weet dit. Maar ds. Gr. voegt er zeer terecht aan toe, dat , , Rome vergeet te protesteren tegen het onrecht, dat in Roomse landen protestanten moeten lijden". Ja, waarlijk, alle klachten en protesten van deze zijde klinken als schrille dissonanten, zolang de R.K. kerk de rechten van de mens, de vrijheid, en welke schone woorden meer gebezigd, vertrapt door in landen, die in meerderheid rooms zijn, de protestanten in hun consciëntievrijheid te bemoeilijken. De N.R. Crt. van 22 mei j.l. meldde, dat bisschop Dibelius - , , hoofd van de Raad van Evangelische Kerken in Duitsland, in een brief aan de r. k. aartsbisschop van Keulen, Joseph Kardinaal Frings, de hulp van deze gevraagd heeft in het overwinnen van de moeilijkheden, die de protestantse kerken in Spanje ondervinden. Hij wijst er in zijn brief o.m. op, dat de , , Evangelische Kerk ernstig bezorgd is over de inbeslagneming van bijbels en zangbundels, en over de houding van het Spaanse episcopaat, waardoor heropening van liet Evangelische Seminarium en de Evangelische School in Madrid nog is verworpen". We hopen zeer, dat deze brief resultaat zal hebben en de kardinaal niet zal nalaten al zijn invloed ter beëindiging van de vrijheidsbelemmering in te zetten. Dibelius herinnert in het slot van zijn brief aan de overeenkomst die er tussen r.k. en evangelische kerk aan de dag trad, , , ln de tijd, dat zij beide verdrukt werden". Misschien, dat die herinnering nog helpt. Heeft Dibelius, toen hij onlangs een bezoek aan de Paus bracht, dezen ook de nood der protestanten in Spanje voorgelegd ?

Prof. Haitjema herdacht in Hervormd Weekblad" van 10 mei j.l. de 70e verjaardag van Karl Barth. Hij deed dat in een weergave van leven, werk en invloed van de Bazelse dogmaticus, zoals wij dat van Dr. H. konden verwachten ; waarderend, in congenialiteit, maar tevens met de nodige kritiek, Hij vermeldde tevens, dat in de feestbundel van ca. 1000 blz., ter ere van Prof. Barth nu verschenen, slechts één Nederlandse theoloog mocht schrijven en wel Prof. Miskotte. Dr. H. vond dit vooral erg voor Prof. van Niftrik, die zich zo beijverd heeft om Prof. Barth hier te doen verstaan en zijn invloed te verbreiden. Inderdaad, zo is het. De , , vrienden van Barth", die tot de feestbundel 't initiatief namen, zijn hier niet royaal geweest. De , , vrienden van Barth" hier te lande, hadden een ruimere toewijzing verdiend.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen