België dichtbij en toch zo vèr

„Vaarwel, prins zonder land". „Vaarwel, graaf zonder hoofd." Wie zeiden dat? In een kleine afspanning in Willebroek zitten tegenover elkaar Willem van Nassau, de beroemde Zwijger, en de graaf van Hoorne. Spaanse represailles zijn aangekondigd, en de Zwijger wijkt uit naar de noordelijke Nederlanden. De graaf van Hoorne heeft wat meer vertrouwen in de Spanjaarden en gaat op weg naar Brussel. Hij zal er inderdaad op het schavot zijn hoofd verliezen. En Oranje verbeurt inderdaad al zijn goederen.
Wilt u in dit verhaaltje vooral lezen wat het protestantisme in België behoort te zijn, maar helaas slechts gedeeltelijk is: de kerk die het, om haar leven te behouden, durft te verliezen.
Iets van die aard is er ook in de geschiedenis van Vincent van Gogh, de Hollandse predikantszoon, later beroemd schilder. Hij studeert op de bijbelschool van de Zendingskerk (thans „Hervormde kerk van België") en wordt aangenomen als evangelist-voorganger in Wasmes. Maar al spoedig zal het evangelisatie-comité hem ontslaan. Vincent deelt al zijn kleren en bezittingen uit aan de armsten. Dit leek hen onverantwoord...
U mag in die twee verhaaltjes de geest van het protestantisme proeven. Wil er ooit iets van het Koninkrijk Gods in België zichtbaar worden, dan zal dit altijd moeten gaan in de weg van het compromisloze offer. Van de weinige kinderen Gods in Vlaanderen worden aanhoudend grote offers gevraagd om het nodige werk van evangelisatie te kunnen volhouden. Gezien naar het kleine aantal gelovi­gen wordt er naar verhouding zeer veel geëvangeliseerd, maar gezien naar de andere kant, naar het grote aantal mensen die de bijbelse boodschap niet kennen, wordt er veel te weinig geëvangeliseerd!
Voor de gang van het evangelie in Vlaanderen zijn geen stevige fondsen beschikbaar. Geen predikantssalarissen, gevoed door Raden en Deputaten met behoorlijke kassen. Geen machtige verenigingen voor lektuurverspreiding. Geen landelijke collecten met miljoenenopbrengst voor steun aan kerkbouw. Daar is in België geen geestelijk fonds van een rijpe theologie die haar opbouw krijgt in talrijke opleidingscentra en haar neerslag vindt in talloze theologische geschriften. Wat er aan kerkelijke en theologische pers bestaat, wat u kunt horen over de omroep, is niet te vergelijken met de Nederlandse geestelijke rijkdommen. De situatie en het werk zijn totaal anders. Naar België gaan, en er werken, schijnt soms verder van Nederland te staan dan Djakarta of Paramaribo. Is het misschien de geestelijk zo schrale bodem van dit land, die Nederland verre houdt van een machtige inzet van zijn opgestapelde geestelijke goederen? In de Bijbel zien we hoe zegenrijk het kan zijn allerlei condities en voorbehoud te laten varen en met Mozes Egypte en met Abraham Ur te verlaten en de stad te zoeken, waarvan God de bouwmeester is. Het is niet zo dat ons in België veel in de weg wordt gelegd, wat betreft de verkondiging van het Evangelie. Er zijn mogelijkheden genoeg om op allerlei plaatsen de goddelijke boodschap duidelijk en onverkort bekend te maken. De moeilijkheid ligt niet in het minst hierin dat we met zo'n klein aantal zijn, want het protestantisme in België is klein in allerlei opzichten.
Ik wil proberen hier in het kort een overzicht te geven van de vier kerkelijke groepen, die 't meest in het oog springen en vanuit de Nederlandse situatie begrijpelijk zijn:
1. In 1839 ontstond de Bond van Kerken uit de eenmaking van verschillende protestantse kerkjes, waarvan enkele nog stamden uit de tijd van de Reformatie. Deze kerkengroep, later versterkt door een fusie met de dochtergemeenschap „SILO", en pas onlangs samengevoegd met de Methodistenkerk, heet thans „Protestantse Kerk van België" en telt een zeventig gemeenten. Velen van deze gemeenten zijn klein en het aantal zielen van deze denominatie over heel België is niet groter dan het aantal lidmaten van een hervormde kerk in een provinciestad in Nederland.
2. In 1837 was een evangelisatiecomité ontstaan, later kerkelijk geïnstitueerd onder de naam: „Belgische Christelijke Zendingskerk". Deze groep vond haar oorsprong in de afscheidsbeweging van Alexandre Vinet en in een krachtig evangelisatiewerk, vooral in de Waalse industriegebieden. Naar Nederlandse begrippen zou men deze kerk goed orthodox kunnen noemen. Zij omvat zowat vijftig gemeenten en heet thans „Hervormde Kerk van België". In het Waalse land heeft ze een sterke positie. Er zijn echter slechts twee Vlaamse gemeenten. Het totaal aantal zielen wordt geschat op 10.000. Weer heel wat kleiner dus dan de Prot. Kerk v. België.
3. Later bij de eeuwwisseling, ontstaan de Geref. Kerken in België, thans te vinden op zeven plaatsen met een zielental van om en bij de 2.000. Zij zijn verbonden met de Geref. Kerken in Nederland onder de classis Dordrecht. Overigens zijn zij, wat de geestelijke doorstroming betreft, nog steeds sterk op Nederland georiënteerd. Misschien komt er voor deze groep overheidserkenning (thans aangevraagd) met daaraan verbonden overheidssteun voor de predikantssalarissen.
4. Nu nog enkele woorden over de Belgische Evangelische Zending. Ontstaan onmiddellijk na de eerste wereldoorlog door 't krachtig evangelisatiewerk van de Amerikaanse zendeling Ralph Norton. Hij en zijn vrouw brachten tijdens de oorlog het evangelie aan de Belgische soldaten die in Londen werden verpleegd. Na de oorlog kwamen zij naar België met de zekerheid dat God hen daar riep. Door dit werk zijn ongeveer een zestigtal gemeenten ontstaan, die sterk van Belgische origine zijn. In tegenstelling tot de andere kerkgemeenschappen zijn de leden van deze gemeenten bijna allen van roomskatholieke oorsprong en dus autochtoon. We vinden bij hen vaak een eenvoudig en echt geloofsleven, waarin de blijdschap en het getuigenis naar buiten opvalt. Zij hebben ook meestal een worsteling doorgemaakt bij de bekering en bij het verlaten van de „moederkerk". Nog altijd is wervende evangelisatie de basis en leefwereld van deze gemeenschappen. Nauw verbonden met de Belgische Evangelische Zending is het Bijbelinstituut te Brussel, opgericht in 1919. Ongeveer 20 pct. van alle protestantse werkers in België is daar opgeleid. Het tweetalig instituut heeft jaarlijks een dertigtal studenten van verschillende nationaliteiten. De opleiding tot predikant, evangelist of zendeling is geheel op de bijbel gebaseerd, door velen daarom wat smalend „fundamentalistisch" genoemd, hetgeen we, dacht ik, in onze tijd steeds meer als een erenaam moeten gaan beschouwen.
Behalve bovengenoemde kerkgemeenschappen zijn er talrijke groepen van de Vergadering der Gelovigen en allerlei andere verwante gemeenten, tot de pinksterbeweging toe. Bij deze groepen bevinden zich veel bijbelgetrouwe christenen, die dicht bij de Here leven en zich geheel inzetten voor Zijn dienst.
Misschien is het moeilijk, na dit alles, om door de vele bomen het hele bos te zien. Meer uitvoerige gegevens over de situatie in België kunt u vinden in het „Jaarboek voor de Prot. Kerken in België" samengesteld door dhr. J. Overbeeke. Men kan dit aan zijn adres verkrijgen (Elisabethlaan 71, Berchem-Antwerpen).
Ook in België komen er stilaan meer moeilijkheden en bedreigingen voor het kerkelijk leven. De invloed van de jongste stromingen in het wereldprotestantisme is ook aan dit land niet voorbij gegaan. Ook hier komt de machtige oecumenische beweging, die nivellerend inwerkt op de bestaande verschillen. Illegitieme, maar ook legitieme, zelfs fundamentele verschillen worden door haar weggevaagd. Ook de ten onrechte genoemde „nieuwere" theologische inzichten ploegen een spoor in België. Oude grenzen vervagen, en er is een nieuwe frontlijn gekomen, die vaak dwars door de gemeenten loopt. De konsekwenties van dit alles hebben sterkere invloeden dan wij, als onmiddellijke ooggetuigen, vaak denken. De uitzonderingen niet te na gesproken, mag men zeggen dat het moderne oecumenisme de evangelisatie verlamt. De visie op de R.K.kerk is geheel anders geworden. Het is de zusterkerk, waarmee groeiende banden worden gelegd. Dat sluit georganiseerde evangelisatie onder de leden van deze kerk uit, terwijl we dagelijks merken dat men in die kerk het echte bevrijdende evangelie niet kent. Dit is daarom iets, wat ik ervaar als een geniale list van Satan „opdat de verlichting van het Evangelie hen niet zou bestralen" (2 Cor. 4:4). Uiterlijk zichtbaar is het in het verschrompelen van evangelisatiecommissies. Men is sceptisch komen te staan tegenover de opdracht om het evangelie des kruises te prediken. Een pseudo-evangelisch horizontalisme is ervoor in de plaats gekomen. Dat de nieuwere theologie bij dit alles geen goed doet, is te begrijpen. De anti-these is reeds lang ten grave gedragen. Waarom zou men het humanisme tot bekering roepen?
Degenen, die reeds lang de fakkel van het evangelie hoog hielden, dreigden door allerlei tekortkomingen door kleinheid in aantal, als Elia neer te zinken. Verblijdend is het echter nu dat allerlei nieuw leven is op te merken. Opnieuw komen weer grotere evangelisatiecampagnes. Geleerd door de fouten van het verleden zoeken velen naar inniger samenwerking tussen belijders in verschillende protestantse kerken en groepen. Er is weer fris leven. En wij geloven dat God wil werken door een ieder die ootmoedig wil buigen voor Zijn Woord, en zich verwondert over de liefde van Christus. Wij willen geen kwaad zeggen van degenen, die het zoeken in stevige strukturen. We zijn geen verstokte individualisten, maar we geven verreweg de voorkeur aan een protestantisme dat zichzelf niet zoekt, dat zijn leven wil verliezen. Wat deze wereld in nood meer dan ooit nodig heeft is: christenen die zich volledig willen geven en inzetten voor de verbreiding van de boodschap dat er redding is bij Jezus Christus alleen.
En met deze opdracht bezield mogen we in Gods kracht nog grote dingen verwachten! Dacht u dat een waagstuk, als bijvoorbeeld de uitgave van evangelisatiebladen van het weekblad „De Kruisbanier", op vele honderdduizenden exemplaren, denkbaar zou zijn in de schoot van een bedachtzame kerkelijke commissie, die wikt en weegt, eerder nog schrikt en vreest? We mogen geloven dat de Here ons helpt uit allerlei benauwdheid, uit moeilijke situaties, omdat Hij alles in Zijn hand heeft en de harten van andere gelovigen neigt. De enige waar we ons aan vast kunnen klampen is de Here zelf en het zijn niet de zekerheden van de kerk die ons moed en kracht geven.
En zo is het dus vandaag. Niettegenstaande al de werken van de Tegenstander is er een wervend getuigen in Vlaanderen. Verschillende grote steden worden achter elkaar grondig aangepakt. Groepen jonge mensen — niet eens zo heel groot en overwegend uit Nederland — gaan er rond en verspreiden duizenden bladen. En altijd weer wordt er het geld en de mensen voor gevonden. Het „nochtans" van het geloof tilt ons boven onze zwakheid uit. Daarbij schakelen wij de wijsheid die God de mens geeft om goede rentmeesters te zijn niet uit. Door goede coördinatie van de kleine voorraden aan energie en ervaring is het bijv. mogelijk dat de gemeente, waarvan ikzelf predikant ben, die nauwelijks 80 zielen telt, in heel Gent 60.000 evangelisatienummers rondbrengt. En het is werkelijk niet Gent alleen. Wekenlang was er in Veurne, Herentals en Leuven een ingrijpende evangelisatiecampagne. Genk in Limburg is pas klaar met de verspreiding van 40.000 ex. van „ANDERS". In mei was er een verspreiding van 120.000 ex. van een evangelisatienummer voor de Bijbeldag in Antwerpen. Als gevolg daarvan werden 80 bijbels aangevraagd door lezers. Men moet Vlaanderen kennen, om te weten wat er nodig is om 150 mensen (niet-protestant) te laten inschrijven op een Bijbelcursus of 80 bijbels in de huizen te brengen . . .
De arbeid bloeit. Er wordt van Jezus getuigd. We hoeven er ons hoofd niet aan te wagen en we zullen het land niet uitgewezen worden. Maar er blijft iets in van de insnijdende waarheid: „Zo wie zijn leven zal willen verliezen, die zal het behouden”.
A. A. Kleijne, Gent

Onderschrift
Graag hebben wij ds. Kleijne de gelegenheid gegeven ons wat meer zicht te geven op het protestantisme in België. In gemeenten, die op een gemeenteavond zich nader willen laten voorlichten, is ds. Kleijne gaarne bereid te komen. Dat kan op een gemeenteavond of wijkavond, of een andere samenkomst. Hij heeft dia's met klankbeeld beschikbaar. Zijn adres is: A. A. Kleijne, evangel. predt, Burgstr. 13, Gent, België, tel. 09 / 23 79 18.
Red.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen