Duizend jaren na de kruistochten

Omstreeks het jaar duizend zijn de tochten naar het Heilige land begonnen. Het is een wonderlijke brok uit de historie. Het thema van de machtstrijd tussen paus en keizer speelt er dwars doorheen. Het zeer eigensoortig begrip van de heilige oorlog, in de Islam niet onbekend en ook in het Oude Testament onder de naam van de oorlogen van Jahweh niet vreemd, maakt entree in de geschiedenis van de kerk. Religieuze motieven oefenen een onbegrijpelijke invloed op mensenharten. Ik zie het thans niet gebeuren, dat duizenden gegrepenen zich opmaken voor dit verre en gevaarvolle, doch ook heilige avontuur. Zouden vandaag duizend kinderen op deze wijze een wrede en wijdgelegen dood zingend tegemoet reizen?

Gedurende enkele fasen van ons leven hebben velen onzer zich een beetje georiënteerd over deze unieke tochten en hun uiteindelijk uit krijgskundig oogpunt schraal resultaat. Zeker, er zijn andere verworvenheden, waarvan de belangrijkste zijn de sterkere aandacht voor het waar menselijke van de Zone Gods, de belangstelling voor het concrete van de heilsgeschiedenis en de liefde voor het heilige land. Enkele keren hebben we ons mogelijk met deze religieuze raids bezig gehouden. Op de lagere school, later op de middelbare misschien, en tenslotte deze en gene bij de studie vatn de geschiedenis of bij een opleiding in het kader van de kerkgeschiedenis. Telkens kregen we een wat breder en gedegener informatie. Toch wordt de indruk sterker, dat het moeilijk is tot kernbegrip van deze uitzonderlijke tochten door te dringen. Er zat wel iets in van het Godsrijk. Had het te maken met apocalyptische gevoelens, die in die tijden ook de gemoederen bezig hielden? De paus was een eerste stimulator. Het zou het hoge aanzien van zijn apostolische zetel aanzienlijk hebben versterkt, wanneer hij ook Jeruzalem, het heilige graf, en vele heilige plaatsen onder zijn geestelijk en wereldlijk gezag zou hebben gebracht. Lang, heel lang, heeft de eigenaardige beweging, die zoveel geesten beheerste, nagewerkt.

Het waren pelgrims, die de onheilspellende mares rondvertelden in deze gewesten, dat de heilige plaatsen waren in de macht van islamitische geweldenaren. Grove ontheiligingen vonden plaats. De kreet resoneerde in ontelbare harten: God wil het.

Duizend jaren zijn ongeveer voorbijgegaan. Tien eeuwen, elk met een vracht aan wedervaren en ontwikkelingen. Elke eeuw zou te typeren zijn met enkele kenmerkende woorden. Ik dacht dat momenteel zich een soort zwakke parallel aftekent met de gebeurtenissen van de kruistochten. Weer is er pelgrimage naar het heilige land. Zeer massaal zelfs. Toch zou ik liever van toeristen spreken dan van pelgrims, al leeft bij velen toch wel een godvruchtige intentie. Zij hebben nauwelijks interesse voor Egypte of andere landen in het Midden-Oosten. Een bezoek aan Israël is evenwel een, gekoesterde wens, waaraan jaren geleden niemand overigens dorst te denken. In al onze gemeenten hebben we ze, die aan zo'n moderne kruisvaart hebben deelgenomen.

Het is wel anders. Denk alleen al aan de reisgelegenheid die ons ten dienste staat en daarmee vergeleken de manier waarop die pelgrims van lang geleden zich moesten verplaatsen. Toch gaat het ons zoals het hun ging om de plaatsen te zien, waar de Heere heeft gewandeld. De waardering voor het volk der Joden is licht iets anders dan in de dagen van de kruisvaarders. Waren er geen vurige kruissoldaten, die de tocht niet verder uitstrekten dan een enkele straat in eigen stad om in het ghetto de heilige oorlog te voeren tegen de Joden? Toch ontbreekt het niet aan reminiscenties. Reisde ook enkele jaren geleden paus Paulus VI niet naar het heilige land om één van zijn aanspraken uit te leven in dit bijzondere land? Ook thans houdt meer dan in vorige decennia het apocalyptische ons gevangen. Zo is het toch wel.

Weer ontelbare kruistochten naar het heilige land. Nog steeds is de macht van de Islam groot in de landen rondom en , ook in bepaalde gebieden binnen de grenzen. Zal in deze dagen aan Israël het Koninkrijk worden opgericht?

Eerwaarde plekken krijgen devoot bezoek. Hij is hier niet, doch ziet de plaats waar Hij geboren werd en bezongen, waar Hij scheep ging en voer, waar Hij voorbijging, wonder deed, predikte, leed, streed en stierf. Ziet de plaats waar Zijn voeten gingen. Het joods nationaal huis was eens een groot Bethel, de Heere was aan die plaats, hoe vreselijk, een poort van de hemel. Daar daalden langs de heiligste ladder engelen opwaarts en nederwaarts.

Het gelaat van het aardrijk veranderde als van een mens na zestig, zeventig jaren maar de grove contouren bleven gelijk. De contouren van de bergen rondom het meer van Galilea en van de bergen rond om Jeruzalem. Het kost weinig moeite om in gedachten veel van de bebouwing eenvoudig weg te vagen van het landschap en weinig verbeeldingskracht om de ruimte te stofferen met al wat er toen moet geweest zijn.

Het vergt geen machtige fantasie vanaf de Tabor gindse kronkelende weg te bevolken met een schare op weg naar Naïn om de jongeling op te wekken. We zien in het zuiden de patriarchen rondtrekken en we nemen waar hoe ze hun lieve doden begraven langs de weg. In het middengebied herleven de turbulente geschiedenissen van de koningen.

We beschouwen enigermate de coulissen van de heilsgeschiedenis. Zodoende constateren we hoe op de heilige plaatsen van weleer, juist of ten onrechte als zodanig geïdentificeerd, godsdienst groeide, groeide vaak als een kwalijk gezwel. We hoeven niet het geloof hier te zoeken en te vinden. We hoeven niet per se te zien om te gaan geloven. Wat zien we nog? Schamele en verwijderde achtergronden! Maar wel, wel kan het geloof zich in stilte verbazen.

Hier in dit land is God geweest. God die geopenbaard was in het vlees.

O, Jeruzalem, indien ik U vergete ...!
Uwe muren zijn steeds ook voor mij.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen