Een herdrukvan betekenis

Het was ons een ware verrassing te bemerken, dat een uitgever het aangedurfd heeft het degelijke werk van dr. T. Hoekstra, Gereformeerde Homiletiek, opnieuw door middel van een fotomechanische herdruk uit te geven. Dit plan was al eens ter sprake gebracht enige jaren geleden, maar aangezien de boeken duur zijn en de uitgevers grote risico's moeten nemen, hadden we de hoop reeds lang opgegeven ooit nog een herdruk tegemoet te zullen zien.

En ziet, daar komt nu opeens een klassiek werk in een nieuwe band. Het is een aanmerkelijk betere uitgave, beter papier en een betere band. De verkoopprijs bdraagt ƒ45, —. Dat is uiteraard een heel bedrag, maar voor zo'n werk van deze omvang en uitvoering niet te duur. Wij willen dan ook de uitgever Ton Bolland, voorheen Van Bottenburg n.v. een eresaluut niet onthouden. Wij spreken de wens uit dat dit werk in zo'n voorname uitvoering op de markt gebracht een groot debiet mag vinden. Tot zover een en ander over de buitenzijde van het boek.

Wat nu de inhoud van het werk betreft — dit geschrift van goed 470 bladzijden is van de hand van dr. T. Hoekstra, in leven hoogleraar in de ambtelijke vakken van de Theologische Hogeschool te Kampen, toen nog ongescheiden. Hij overleed betrekkelijk jong' in 1937. Wie eens de moeite neemt de tweede druk van de Chr. Encyclopaedie op te slaan onder zijn naam, vindt dan een getuigenis van 's mans leven en werk. Op enthousiaste wijze vormde hij de studenten voor het predikantschap. Dit boek van zijn hand is daarvan een getrouwe weergave. Wij hebben hier namelijk een predikkunde van gereformeerde oorsprong; alleen: denk bij gereformeerd nu niet aan dolerend of iets van dien aard, maar veeleer aan reformatorisch.

De opzet van deze homiletiek is als volgt. Een inleiding gaat vooraf, waarin onder meer de plaats van homiletiek en rhetorica, en de verhouding homiletiek en psychologie wordt geschetst. Daarna valt het boek in drie delen uiteen. Vooraf gaat een principieel deel, daarna volgt een materieel deel, tot slot is er een formeel deel. Helder worden in deze delen de lijnen getrokken. De basisformule, die het gehele boek beheerst is: de prediking, uitlegging en toepassing van de Heilige Schrift. Alle aspecten van de prediking en met name van de preek komen aan de orde. Onder meer noemen wij het doel van de bediening des Woords, tekstkeuze, tekstverklaring, toepassing. Aan het einde van het boek handelt het formeel gedeelte zeer breedvoerig over het technisch brengen van de preek. Compositie, concept, thema, voordracht — zie op dit alles niet met minachting neer. Een bekwaam organist kan zijn spel niet naar voren brengen zonder een technische opleiding. Bij alle geestesarbeid behoort ook een regel, een methode. Het behoort tot de jammer van onze tijd dat men hier en daar wat fladdert, grasduint — maar van architectuur en orde niet meer weten wil. Het is toch een publiek geheim, dat diverse kanselhemels vreemde geluiden weerkaatsen. Wanneer wij enkele wensen ten opzichte van dit boek zouden mogen koesteren, dan betreft het slechts een klein aantal punten. Vooreerst een vertaling van verschillende aanhalingen uit de oude talen. Een goed studieboek schrijven betekent ook de opname van de stof bevorderen. De stof is evenwel van zo doorwrocht gehalte dat alleen doorzetters zullen overwinnen. Voorts wordt gemist een differentiatie van de verschillende gemeenten tot wie het Woord wordt gesproken. En tenslotte: de persoon van de prediker wordt te summier doorlicht. Professor K. Dijk heeft dit manco later willen aanvullen in zijn werk: De dienst der prediking. Zonder enige twijfel kan men van Hoekstra's werk oordelen: een schone bekroning van een voorbijgaande periode. Het zij zo; alleen kan dan toch de vraag niet worden ontweken: hoe komt het, dat een veel stringenter preekmethode dieper vrucht had? Is er ook een verband tussen een vlotte, populaire, luchtig geklopte preek en een verwaterde gemeente? Bij ons kwam de nijpende vraag omhoog: laat de gemeente tegenwoordig de dienaar des Woords wel voldoende vrij om te studeren voor zijn preek? Bij al meer uitbreidende gemeenten en niet vermeerderende predikantsplaatsen komt er noodzakelijk een conflict. Voor dit probleem zal beslist voorlopig wel geen oplossing worden gevonden. De lectuur van Hoekstra's werk brengt tot denken over de preek. Dat is al veel winst op zichzelf. Al was het alleen maar dit voordeel, dat de prediker het vele besnoeit, om het nodige te doen: de studie voor de preek. Alleen al de paragraaf over de separatie in de prediking verdient alle aandacht.

De eerste druk van dit boek komt uit 1926. Dat is bijna vijftig jaar geleden. Uiteraard is er sindsdien veel veranderd. Maar door het streng Schriftgebonden standpunt van de schrijver is aan het wezen van de zaak niets veranderd. Op ondergeschikte punten moge men wat anders denken: ik denk aan de indeling der bijbelstoffen; maar dat doet aan de waardering van het geheel niet af.

Wij verwachten niet anders, dan dat er ook wel stemmen zullen opklinken, die zeggen: dit werk is verouderd, te streng van indeling, begrijpt onze tijd niet meer. De nood op de studeerkamer evenwel iedere week in geheel het vaderland is: hoe zet ik de preek in elkaar, welke lijnen breng ik aan? Wij behoeven een concrete leiding. Aan de universiteit worden primaire beginselen gegeven, op de kerkvergaderingen oefeningen, maar de tijd ontbreekt om het werk grondig te leren.

Verwacht niet, dat dit boek nu een gids is, die u automatisch preken leert. Sommige lieden verwachten teveel van een homiletiek. Maar we moeten als de zeiler het verwachten van de wind. Anderen verwachten te weinig van de homiletiek: zonder tuigage, touw en roer begin je met de gunstige wind niet met al. De waarheid ligt in het midden. Bid en werk.

Wij ontvangen onze homiletische opleiding overwegend uit Duitse handboeken. Het lijkt ons goed ook te luisteren naar een reeds lang verstilde stem uit het verleden. Wie de werken van dr. Hoekstra herleest, weet, dat deze man wat te zeggen had en door zijn filosofische scholing (hij schreef een uitstekende geschiedenis der filosofie) de grondlijnen van de tijd doorvoelde. Omdat hij 'voluit gereformeerd was, is zijn woord niet verouderd.

Wij mogen niet verzwijgen, dat dit boek noeste geestesinspanning vraagt. Het is waarlijk niet gemakkelijk. Vooral een niet-geschoolde leek zal veel ontgaan. Maar er blijft veel over, dat de moeite waard is. Wij willen het met grote nadruk aanbevelen aan predikanten, hulppredikers en catecheten. Aan studenten vooral, die methodische scholing verlangen en ook aan ontwikkelde gemeenteleden die de preek met diepe interesse aanhoren.

Wij zelf hebben teveel aan dit boek te danken gehad dan dat wij dit werk niet met erkentelijkheid willen aanbevelen. En wanneer er zullen zijn, die dit boek terzijde leggen met een diepe zucht, dan nog houden wij het met een wereldwijze, die eenmaal schreef: Door het succes dat de mode-literatuur heeft, wordt het vroeger werkzame verduisterd. Het boek van de dag neemt de overhand. Daarom doet men goed van tijd tot tijd weer om te zien naar het verleden. Wat ge van de vaderen hebt geërfd, verwerf dat om het te bezitten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen