Hier en Heden

monseigneurs Gijsens mene, mene, tekel, ufarsin

De mondige student van tegenwoordig is productiever en creatiever dan zijn collega van veertig, vijftig jaar geleden. Van vele scripties te maken is geen einde en veel typen is vermoeiïng van het vlees. Dikwijls gaan onze studenten in commissie te werk. Teamgeest is mede geest van deze jaren.

Een viertal theologische studenten in Utrecht, op veilige afstand van Roermond, pleegden een studie over de machtsuitoefening in de r.k. kerk. Mij dunkt een zee om leeg te drinken. Voor hun beschrijving van machtsuitoefening binnen de catholica hebben zij de bisschop van Roermond op hun snijtafel gelegd. Mgr. Gijsen is filosofisch, psychologisch, sociologisch, theologisch gewikt en gewogen, doorgelicht en ontleed. Mgr. Gijsen kwam onder dit onderzoek vandaan als een machtszieke figuur. Autoritair tot in de tenen. Het is te bar. Zoiets kun je met goed fatsoen geen katholiek geloof meer noemen, het spot daarmee. Je kunt het geen katholiek geloof meer noemen. De sterke nadruk mag vallen op het woordje meer, want nog niet heel lang geleden wisten wij niet beter, en het was met ontelbare bewijzen te staven, dat zoiets toch wel volop het katholieke geloof uitmaakte.

Destijds verscheen een spotprent van de bisschop van Roermond. Zijn onafscheidelijke pijp tussen de lippen geklemd. De pijpekop had de vorm van een Cuyperskerk. Het onderschrift luidde: Mgr. Gijsen rookt de kerk uit. Op die caricatuur wil deze studie lijvige commentaar leveren.

De vraag is gewettigd of deze bisschop bij uitstek de figuur is om met hem de machtsuitoefening van de r.k. kerk te demonstreren. Is de monseigneur eigenlijk object of subject van deze typische vorm van machtsuitoefening? Ging het de studiosi eigenlijk wel echt om bedoelde uitoefening van macht of wilden zij de prelaat onder dit voorwendsel eens op  de korrel nemen? Mgr. Gijsen is immers de ultramontaanse parachutist in de kerk provincie van Nederland. Slechts pion op het schaakbord. Het onderwerp is ieders studie en zelfonderzoek waard. Dat is waar. Wij behoeven dan ons speurterrein niet te beperken tot de r.k. kerk, hoezeer deze hiërarchisch bestuurde kerk een handje heeft van machtsontplooiïng tot in de perfectie. Opeenhoping van kennis als wijsheid gepacht en van macht is de wanorde van de dag. Al praten wij over spreiding van macht en kennis. Een vreemdeling in Mesech, gehuisvest in Kedars tent: Mijn ziel heeft lang gewoond bij hen, die de vrede haten. Ik ben met hart en ziel voor de vrede, maar ik kan geen mond opendoen of zij hebben de oorlog al ontketend. Mesech, waar kunnen wij het aanwijzen op de kaart? Kan Mesech een andere naam zijn voor kerkelijk Jeruzalem? Wat een gekijf, wat een gekrakeel, hoe twistziek en hoe grimmig. Polemiek heet het spul. Natuurlijk — u hoeft mij niets te vertellen — gaat het om de zuiverste en zaligmakende waarheid, waarvoor wij met een 'ik-kan-niet-anders' gezicht hier en pal staan. Weten wij evenwel helemaal zeker dat het niet gaat om eigen kerk, of als wij het tot onze spijt ook niet verder kunnen brengen: eigen kerkje, groepje, clubje, persoontje? Vertegenwoordigen wij alle kleuren van de veelkleurige wijsheid? Is het echt nooit en in het geheel geen machtsziekte? In veelheid van angsten bestaat de autoriteit van de machthebber en hij overrompelt de ander met wat hij voor zichzelf vreest. Ieder die er niet net zo • over denkt wordt buiten gesloten en hoeft nergens op te rekenen. Als ik spreek zijn zij aan de oorlog. Er is geen kans iets te berde te brengen, want onmiddellijk overschreeuwt het krijgsgeschrei. Je komt niet aan het woord.

De ziekte is oud als de kerk en onverbeterlijk tot diep in de lijdensgeschiedenis. De laatste dagen van onze Heere Jezus op aarde werden vergald door de twist over de vraag wie wel de meeste was. De meeste is hij die gemakkelijk als aller dienaar optreedt. Mijn moeder zei dikwijls tegen ons kinderen: Wees jij de minste maar. Zodoende wierp zij gans onbevreesd op Hem. Want Hij is gekomen, gekomen uit het opperste centrum van macht en bestuur, niet om te dienen doch om gediend te worden. Heel zijn arbeid is op zijn ware merites bezien één activiteit van voeten wassen. Academici weldra in Nederland geen gebrek, de wereld overstroomd met studies en scripties. Domme mensen zijn binnenkort prehistorische verschijningen. Wie wil nog voeten wassen? Wil u spiegelen aan Christus, u spie­gelt u zacht. Immers Zijn juk is uiteraard zacht, zijn last per definitie licht. Goed, doe het maar.

De waarachtige macht wordt in Gods Koninkrijk verkregen na de allerdiepste vernedering, voorbij aan de dood. Macht is opstandingsgave. De discipelen waren van het slag dat streng optrad en barse verboden uitvaardigde. Zij wisten niet van hoedanige geest zij waren. Immers hadden zij heerszucht en lust tot bedillen in hun bloed. Christus benaderde de situatie mild en ontspannen. Wie niet tegen ons is, is met ons. Verbied niet. Het mag er niet om begonnen zijn om heerschappij te oefenen over iemands geloof. Wij mogen de gewetens niet knechten. Paulus had vrijmoedigheid genoeg om in Christus' naam en in Diens autoriteit bevelen uit te vaardige;  desgewenst verboden te decreteren, maar hij bad liever door de liefde. Waar hoor je zulk bidden? Aller dienaar en aller dingen onderdaan. Dat heeft Luther gezegd. Zo moet de kerk zijn. In ons midden als een dienende instantie. Natuurlijk gaat het evengoed om de unieke waarheid, doch de presentatie is geheel anders. Ambt is dienst. Die wel gediend hebben, verkrijgen zichzelf een goede opgang. Macht, eer en aanzien, komen pas als we emeritus, uitgediend zijn.

Wij vergissen ons. Want wij denken dat leerstukken en standpunten moeten zegevieren. Het geloof overwint de wereld. Het geloof dat dient door de liefde. De meeste van alle is de liefde. Geen wonder, want de liefde dient het meest van alle. Zwaar kan te licht bevonden worden, maar liefde geeft immer het hoogste gewicht. Mene, mene, tekel, ufarsin. Het deel van de liefde wordt niet weggenomen en aan geen ander gegeven. Het Koninkrijk der liefde is het goede, dat niet wordt weggenomen. Het is onbeweeglijk en eeuwig zal het bestaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen