Uit de pers

Bezoek aan Eshel Hanassi

In mei van dit jaar is de actie 'Kerk voor Israël' afgesloten. De gelden die bijeengebracht werden zijn bestemd voor de uitbreiding van de landbouwschool Eshel Nahassi. Drs. S. Gerssen, secretaris van de raad voor Kerk en Israel, bracht onlangs een bezoek aan deze school en vertelt ervan in Woord en Dienst van 26 juni.

Men kan Eshel Hanassi op de kaart vinden, een kilometer of 12 van Bersheba af. Dat kan de indruk wekken, dat het om een dorp gaat waarin deze landbouwschool gevestigd is. Die indruk is echter onjuist: dit dorp is niet meer dan de school met alles wat daarbij hoort. Maar ook andersom: deze school is een dorp, een nederzetting in de woestijn. Men vindt er de paviljoens met klaslokalen, de huizen van de stafleden, de onderkomens van de leerlingen, de schuren met het vee, schapen en koeien, loodsen voor de machines, etc. En dat alles in een overvloed van groen en bloemen, midden in de woestijn een wonder van vernuft en van liefde voor het land. Arbeiders kent men in Eshel Hanassi niet; alles wordt door de leerlingen onder leiding van de leraren gedaan.

Ook de idee van landbouwschool zou misverstand kunnen wekken. De leerlingen (12 tot 18 jaar) krijgen er een volledige middelbare schoolopleiding en kunnen dus na afloop alle kanten op. Sommigen gaan naar een kibboets, maar anderen zoeken een baan in de stad. Het bijzondere van deze school is, dat de praktische inslag en de intellectuele vorming in harmonisch verband met elkaar gebracht zijn en zodoende aan de maatschappij jonge mensen worden aangeboden, die in de meest letterlijke zin van alle markten thuis zijn. Leerlingen van deze school zullen geen last hebben van het standsbesef van een zogenoemde intelligentsia. Ze kunnen studeren, maar ze kunnen ook koeien en schapen melken. Het schapenbedrijf is, zo werd ons verteld, het meest winstgevende onderdeel van de nederzetting.

Dat deze school zich in de woestijn bevindt is natuurlijk niet zonder opzet. Hier kunnen methoden worden uitgeprobeerd, die bij het vruchtbaar maken van de Negev worden toegepast. Voor een deel komen de leerlingen uit de omgeving, maar meer dan de helft komt van verder weg en woont er intern. Dat betekent dan ook, dat de leefgemeenschap van staf en leerlingen en bovendien van de leerlingen onderling een belangrijk aspect is van deze school. Die leerlingen komen uit allerlei kringen. Er zijn kinderen uit gezinnen waar de ouders nauwelijks lezen en schrijven kunnen, er zijn jongeren die tot de kersverse immigraten behoren en voor wie de aanpassingsmoeilijkheden hier in korte tijd worden opgelost, er is ook b.v. de zoon van een van de ministers van het huidige kabinet. Men kan de vormende waarde van zo'n school moeilijk overschatten.

Het is bepaald geen overbodige zaak dat allerlei voorzieningen nu eindelijk er kunnen komen. Men had schreeuwend behoefte aan uitbreiding om het werk gestalte te kunnen geven. En de dankbaarheid voor de ontvangen gift is dan ook erg groot.

Afschuwelijk bedrijf

De kwestie Bloemhove en al wat daar omheen zit, blijft ons bezig houden. Vlak voor het zomer-reces van de Tweede Kamer heeft minister Van Agt in een brief zijn verontrusting geuit en zijn aarzeling inzake de vraag of hij al dan niet als minister kan aanblijven. Politieke deskundigen hebben hun hoofd geschud over een dergelijke ministeriële handelswijze. Of het politiek verantwoord is laat ik in het midden, in elk geval zal ieder die met ontzetting vervuld is over de wijze waarop in Heemstede met normen en waarden gespot wordt, volledig begrip kunnen hebben voor de hartekreet van deze minister die de moed heeft voor zijn overtuiging uit te komen. Uit de brief sprak een stuk gewetensnood. Politici als Van Agt hebben onze voorbede wel dringend nodig. Waartoe dit alles zal leiden, het valt op dit moment, waarop ik dit schrijf, niet te zeggen. God geve een wending ten goede. God geve ook alle politici die bij deze zaak betrokken zijn en die ernst willen maken met de C. in de politiek, de kracht en de moed om los van politieke belangen éeerlijk voor hun overtuiging uit te komen en zich niet te laten verstrikken in een slap compromis, dat ruim baan geeft aan de voorstanders van de legalisering van de abortus. Wij hebben èn van de liberalen èn van de socialisten op dit punt niets te verwachten.

Het is goed dat we als christelijk volksdeel niet inslapen, maar in onze voorbede deze zaak voor de Heere neerleggen. Laten we niet menen dat het hier om onschuldige dingen gaat. Mij trof een artikel uit het Friesch Dagblad dat door prof. Veenhof overgenomen is in Opbouw van 4 juni. Het spreekt voor zichzelf en daarom geven we het zonder commentaar aan u door:

Ze komen van alle kanten naar Heemstede, de aanstaande moeders, , die geen moeder willen worde en daarom begeren, dat — tegen vooruitbetaling — liet kind in haar schoot zal worden omgebracht en verwijderd.

Nu de hartstochten rondom dit bedrijf hoog oplaaien en een aantal politieke partijen in het geweer komen, als er maar een vinger naar wordt uitgestoken, komt er wel het een en ander aan het licht. Of beter, in de openbaarheid. Want het was aan de autoriteiten wel bekend, hoe het er toegaat. Hoe het een bedrijf is, waar alles aan de lopende band gebeurt. Als er wat moeiljkheden zijn in verband met maatregelen van de justitie en de activiteit van een aantal groepen, dan wordt geklaagd, dat het normale getal van elke dag, zo'n 120 in totaal niet kon worden geholpen. Dat maar ongeveer tachtig haar beurt konden krijgen. De cijfers zijn afschuwelijk.

Zij leveren het bewijs, dat het een bedrijf is, een technisch-medisch bedrijf, waar tegen vooruitbetaling ieder ongeboren kind wordt gedood, waarvan de moeder door haar komen verklaart, dat zij dat kind niet wenst.

Het is natuurlijk uitgesloten, dat men zich beperkt tot echte 'noodgevallen' waarbij de geboorte van het kind voor de moeder ernstige lichamelijke of psychische gevolgen zou kunnen hebben. Er zijn steeds twee dingen nodig: de wens van de vrouw en de vooruitbetaling. Meer wordt niet gevraagd.

Volkomen in overeenstemming met de leuze: 'baas in eigen buik'. Maar wij kunnen ons voorstellen, dat met name vrouwen en moeders, die van dit alles kennis nemen, gruwe van zulk een bedrijf. En na alles wat nu publiek is geworden, het verschrik­kelijk vinden dat artsen in Nederland, die krachtens de medische ethiek en de eed gehouden zijn het menselijk leven te beschermen, zich laten inhuren voor dit even lucratieve als afschuwelijke bedrijf.

Wij kunnen ons voorstellen, wat deze berichten betekenen voor vrouwen, die zo graag een kindje zouden willen hebben, maar voor wie de weelde niet schijnt te zijn weggelegd. Dat zulk een bedrijf in Nederland floreert, zodat er elke dag tientallen vrouwen uit het buitenland komen, om zich te laten aborteren, is een schande voor ons land en voor onze Overheid. En een hoofdinspecteur van politie uit Rotterdam, lid van de Rijnmondraad voor de PSP, stuurt een telegram, met zijn rang en beroep aan zijn ondertekening toegevoegd, waarin hij het bestuur van dit bedrijf aanspoort, vol te houden en zijn afkeer te kennen geeft van de 'inquisitie-methoden van Van Agt'. Zijn telegram werd voorgelezen en door de vrouwelijke actiegroep met applaus begroet.

Nederland dreigt op die manier een zedelijk riool te worden, door plichtsverzuim van de overheid al jaren lang, door de pressie van de op dit punt eensgezinde partijen, die zich in de Tweede Kamer tegen minister Van Agt keren, en door het diepe zedelijke verval, dat een van haar giftigste ranken ziet bloesemen binnen de medische stand.

Discussie over feministische theologie

In het Hervornid Weekblad van 10 juni schrijft Mw. Drs. T. Govaart-Halkes een weerwoord op een eerder geplaatst artikel van Prof. dr. G. P. v. Itterzon. In dat artikel komt de feministische theologie ter sprake. Nu gaat het me niet om deze discussie tussen Van Itterzon en Mw. Govaart-Halkes op zich. Maar om de achtergronden van wat hier in het geding is. Deze feministische theologie is n.l. een variant van een soort bevrijdings-theologie. De schrijfster zegt n.l.

Feminisme in de late zestiger en in de zeventiger jaren gaat veel verder en dieper: is radikaler zoals het evangelie dat ook is; de wortels blootleggen van een houding die is vastgelopen van een kuituur die op weg is naar zelfvernietiging, van een religie die voor de helft van de mensen, n.l. vrouwen, geen werkelijke bevrijding heeft gebracht, maar haar inperking heeft gelegimiteerd en geheiligd.

Feminisme zou je beter kunnen betitelen als het proces van 'menswording van vrouwen', en daarom ook van mannen; hen beiden in een bewustwordigsproces bregen op basis van eigenheid en van noodzaak tot wederkerige verrijkig; maar ook van humanisering van onze aarde, van de machtsverhoudingen, van de politiek, van de ekonomie etc.

Theologie is inderdaad letterlijk 'godgeleerdheid'; maar nadenken over God houdt in: nadenken over de relatie tussen mens en God tussen God en mens. Elke theoloog weet dat het een hachelijke en altijd voorlopige zaak is God als koncept in een denk- en geloofssysteem onder te brengen. God is groter dan ons hart, maar ook groter dan ons verstand, onze taal etc. Nadenken over de andere komponent: de mens is in elk geval ook noodzakelijk, want onze God is een God van mensen. En hier duikt het citaat op, dat overigens niet van mij is: 'de bijbel moet a.h.w. herschreven worden' d.w.z. de geloofsreflektie van de mens toen, de mens van Israël, over God is vooral een mannelijke; daarmee bevindt God's inkarnatie zich nog steeds in een proces van ontvouwing en krijgt nu weer verdere vormgeving in de menswording van de vrouw. Hoewel we ons geen beelden mogen maken van God doen we het in feite wel en kunnen we ook niet anders dan in beelden en analogieën ons tot God wenden. Maar dan is God bijna altijd mannelijk (Strijder Rechter, Heerser, Koning); zelfs Christus is mannelijk, hoewel hij als de verrezene de grenzen van de man Jezus van Nazareth heeft overschreden, Jezus noemt God zijn vader. Abba zelfs, maar ook dat is weer in beelden gesproken: Verwekker, dragende Grond.

De feministische theologie wil zich nu eerst buigen over de ervaring van vrouwen, over wier leven, lot doel en houding altijd is beslist door de dominante man. Nu vrouwen niet meer met hun rol van moeder worden geindentificeerd maar als persoon een levensbestemming hebben (mannen zijn immers ook meer dan vader), nu pas kunnen vele vrouwen ook persoonlijk bidden tot, nadenken en studeren over God.

In wezen is het niet interessant God voortaan Zij te noemen; maar 'Hij' is toch ook alleen maar beeldspraak. Er zou 'n nieuw persoonlijk voonaamwoord moeten zijn om de overstijging of de vervulling van de twee geslachten uit te drukken.

Hier zien we tot welke dwaasheden men vervalt, als men de openbaring Gods loslaat en de Schrift hooguit ziet als geloofsreflektie van de mens van toen. Gecombi­neerd met een horizontalistische bevrijdingstheologie komt men dan tot een dergelijke spreekwijze. Alles wordt getrokken in de sfeer van de projektie en de beeldspraak, in de sfeer ook van de wordende God.

Geen wonder dat Van Itterzon scherp tegen deze geluiden ingaat. Hij zegt in zijn antwoord onder meer:

Wat betekent het, dat een religie voor de helft van de mensen geen werkelijke bevrijding heeft gebracht ? Denkt drs. H. dan aan buitenchristeljke religies alleen, of ook aan de Christelijke godsdienst ? Wat verstaat drs. H. onder 'werkelijke bevrijding' ? Is dit, bijbels gesproken, ook bevrijding van zonde, schuld en dood, of denkt drs. H. alleen aan bepaalde maatschappelijke en andere structuren ?

Zijn wij omstreeks 1970 pas toegekomen aan het proces van 'menswording van vrouwen', en daarom ook van mannen? Zijn alle voorafgaande eeuwen aan zulk een 'menswording van vrouwen en daarom ook van mannen' nooit toegekomen ? Was er in vorige tijden geen enkele bewustwording 'op basis van eigenheid en van noodzaak tot wederkerige verrijking' en is dit proces pas omstreeks 1970 op gang gekomen ?

De passage over de humanisering van onze aarde enz. is uitermate beknopt en laat ik dus rusten. Als drs. H. spreekt onver 'God als koncept in een denk en geloofssysteem onder te brengen', herinnert me dit aan de Aristotelische. Middeleeuwse scholastiek en doet mij dit als Protestant sterk intellectualistisch aan.

Blijkbaar heeft drs. H. met instemming het citaat overgenomen, ook in Trouw met veel nadruk gepubliceerd: De bijbel moet a.h.w. herschreven worden'. Drs. H. mag open een eerlijk van mij weten, dat ik tegen dit citaat ga steigeren. En dat in geen geringe mate. Om over die vooral mannelijke 'geloofsreflektie van de mens toen, de mens van Israël maar te zwijgen (want waar is hier nog de erkenning van Gods openbaring ? ): de H. Schrift spreekt van de incarnatie (vleeswording) van het Woord in Jezus Christus (Joh. 1 : 14). Van Gods inkarnatie, die 'zich nog steeds in een proces van ontvouwing' zou bevinden en nu 'weer verdere vormgeving in de menswording van de vrouw' zou krijgen, weet de H. Schrift niets; ze staat van de incarnatie van Joh. 1 : 14 m.i. mijlen ver af. Ook hier trouwens weer 'de menswording van de vrouw', die immers nog slechts enkele jaren op gang is gekomen. Blijkbaar konden de vrouwen voorheen eigenlijk nog geen mensen worden genoemd. Ee eigentijdse evolutie (ontwikkeling) waarvan ik nog niet voldoende op de hoogte was.

Drs. H. zegt kritisch: 'zelfs Christus is mannelijk' en excuseert zijn spreken over God als zijn vader 'Abba zelfs', met de uitlegging, dat dit een beeld is: 'Verwekker, dragende Grond'.

'Nu pas kunnen vele vrouwen ook persoonlik bidden tot, nadenken en studeren over God'. Konden de vrouwen vóór God'. Konden de vrouwen vóór 1970 dan niet persoonlijk bidden tot God ? Is dit pas in onze dagen mogelijk geworden ? Telt het gebed van vrouwen als Hanna en Maria dan nog niet mee ? Was het gebed van Monnica voor Augustius dan waardeloos ? En insgelijks het gebed, dat onze moeders en grootmoeders voor God hebben neergelegd ?

Men begrijpe mij goed: Wie bijbels wil spreken zal terdege aandacht moeten vragen voor de taak en de plaats van de vrouw in gezin, samenleving en kerk. Maar mijn grote bezwaar tegen geluiden als die van Mw. Govaart-Halkes is juist dat de Schrift hier wordt opgeofferd aan de menselijke filosofie, aan het eigentijdse, geseculariseerde denken.

Wellicht zullen de gedachten van de schrijfster in een moderne r.k. visie passen — uit haar woorden proef je een r.k. visie op de openbaring, een reformatorische theologie die ernst maakt met haar uitgangspunt zal tegen dergelijke gedachtenspinsels hartgrondig nee moeten zeggen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen