De tweeledige Pers

12

17 mei — Elke morgen en elke avond vond ik op mijn hotelkamer een gratis verstrekt engelstalig dagblad, morgeneditie of avondeditie van die dag. Africaanse kranten heb ik in de hotels nooit gekregen.

De Engelstalige kranten las ik nauwkeurig, vooral de berichten die gingen over het regeringsbeleid. Langzamerhand kreeg ik door dat het merendeel van de Engelstalige dagbladen in Zuid-Afrika kritisch staan tegenover de regering en de oppositie steunen. De Afrikaanse kranten steunen de regering. De berichten in de Engelstalige bladen deden mij denken aan de Nederlandse voorlichting over Zuid-Afrika. In al deze bladen las ik over Nederland zelf weinig of niets. Slechts de dreiging van de val van het kabinet eind mei jl. wegens de Zuidafrikaanse kernreactor en de abortus-problematiek werd met grote koppen vermeid.

Er zijn vele kranten, dagbladen, nieuwsbladen en tijdschriften in Zuid-Afrika. In vergelijking met Nederland vraag ik mij af hoe ze alle financieel kunnen bestaan met slechts 4 millioen blanken en enige millioenen ontwikkelde gekleurden. Van de 22 dagbladen zijn 13 Engelstalig, 1 Engelstalig zwart (World in Soweto) én 8 Afrikaans.

Daarnaast bestaan nog 5 stedelijke nieuwsbladen, die wekelijks met plaatselijk nieuws uitkomen en 110 provinciale nieuwsbladen die wekelijks of eenmaal in de veertien dagen verschijnen. Voorts 6 zondagsbladen en 2 financiële weekbladen. Tenslotte nog 400 vaktijdschriften, die zich bewegen op allerlei terreinen: industrieel, commercieel' wetenschappelijk, cultureel enz.

Lunch met journalist

Na Durban vlogen wij naar de landingsstrook Skukuza van het Mala-Mala wildreservaat, waar wij enkele dagen verbleven. Van Mala Mala vlogen wij weer door naar dé metropool Johannesburg, waar ik de lunch gebruikte met een journalist van Die Transvaler.

Hij vertelde dat hij enige tijd in Amerika en Engeland had vertoefd om zich daar te oriënteren. Na Engeland deed hij Amsterdam aan. Hij scheen daar met zijn Zuidafrikaans paspoort niet welkom te zijn. De hotelkamer die vooraf besproken was, was bezet en hij kon nergens terecht totdat een Surinamer hem aan een kamer hielp.

De redactie van Die Transvaler staat op het multinationale standpunt, d.w.z. wij komen op voor een economische gemeenschap van zelfstandige souvereine volkeren zoals u dat in Europa heeft rdet de Europese Gemeenschap, wel samenwerking met elkaar maar op afzonderlijke gebiedsdelen met souvereine regeringen. Natuurlijk blijven er spanningen, dat is ook zo in Europa. Hoe moeilijk is het niet om daar een Europese Gemeenschap te vormen, elk volk wil toch zijn eigen identiteit behouden. Wij bestrijden het irreëel idealisme van de multiracialen, die een eenheidsstaat wensen met alle rassen daarin vertegenwoordigd. Dat leidt tot niets. U kunt dat zien in Mozambique en Angola waar de Portugezen eeuwenlang gepoogd hebben om van de zwarten Portugezen te maken. Dat is één grote mislukking geworden.

Ik vind dat u in Nederland slecht door de pers wordt voorgelicht. De berichten van de Londense Guardian en The Observer vinden wij in Nederlandse kranten terug. Nederland gebruikt tweede-hands-bronnen. Maar ook de goede trouw van de blanke hier wordt daar in twijfel getrokken. De grote fout die men in Nederland maakt is dat men Zuid-Afrika beoordeelt naar westerse, Europese normen en niet naar Afrikaanse normen. Zuid-Afrika is een Afrikaans land en wij willen hier met alle Afrikaanse volkeren een goede samenleving opbouwen.

— Waarom zijn de Engelstalige bladen hier zo anti het regeringsbeleid ? Dat is moeilijk te zeggen. De Engelssprekende bevolking heeft het meeste geld in Zuid-Afrika geïnvesteerd. De regering zorgt ook voor hun welzijn en hun situatie. Ik zie de oppositie meer als een 'bezigheidswerk', er moet nu eenmaal oppositie gevoerd worden. In schijn bestrijden zij de 'apartheid' maar in werkelijkheid zullen zij zich nooit voegen onder een zwarte meerderheidsregering.

— Ook grote zakenlieden staan aan de kant van de oppositie zoals Harry Oppenheimer !

Wij kennen hier geen arbeiderspartij en daarom is hun instelling anders dan de liberalen bijvoorbeeld in Nederland. In de tweede plaats maakt het een goede indruk op de wereld wanneer het om investeringen gaat om 'tegen' de apartheid te zijn. Alle critiek op de regering mag hier uitgesproken worden zowel in het parlement, in vergaderingen als in de pers. Zuid-Afrika kent de meest vrije pers die men zich kan indenken. Zuid-Afrika is allerminst een politiestaat zoals men in Nederland suggereert. Politiestaten zijn de communistische landen.

— Maar Mandela zit op het Robbeneiland gevangen ?

Mandela is geen politieke gevangene maar een criminele gevangene, hij wilde als lid van een communistische samenzwering met geweld de regering omverwerpen. Dat kan de regering, die een beleid heeft uit te voeren tot bescherming van zijn inwoners, niet toelaten. Temidden van de spanningen van een volkerenwereld moest zij ingrijpen om erger te voorkomen. Daarom is hij geïsoleerd en wordt echt niet gemarteld als in de staatsgevangenissen van Rusland.

Beyers Naudé

— Hoe denkt u over Beyers Naudé ? Hij is een eenling, ik heb wel respect voor hem maar vind het toch een tragisch geval. Ik ben wel geen theoloog maar wil zijn standpunt toch theologisch benaderen. Hij denkt vanuit het grote visioen van het Rijk Gods waarin de leeuw en het lapi zullen samenleven in volle vrede. Dat is geloofsuitzicht, maar nog geen dagelijkse realitiet. En met die dagelijkse realiteit heeft de regering en ook de pers te maken. Het Rijk is er nog niet, helaas, wij moeten er wel naar streven, streven naar een goede samenleving en verstandhouding onder de volkeren, maar tegelijk moeten wij ons realistisch wapenen tegen alle machten die ondergang en chaos op het oog hebben. Zie maar naar Angola.

Daar heeft de M.P.L.A., de kleinste partij het met 13000 Cubaanse militairen en Russisch wapentuig kimnen winnen van de veel grotere F.N.L.A. en Unita. Uit Amerikaanse bronnen weten wij dat er tussen de 100.000 en een kwart millioen mensen, vooral vrouwen en kinderen zijn omgebracht. Een echte stammenoorlog tussen twee groepen, waarbij de sterkste de zwakste ombrengt. Met die realiteit hebben wij rekening te houden ook gezien de verhoudingen tussen de volkeren in Zuid-Afrika.' Wist u dat ons land tienduizenden vluchtelingen aan de grenzen van Zuid-West-Afrika moest opvangen en in kampen onderbrengen ? Er is vijf millioen dollar voor uitgetrokken. Het is aan Waldheim, de secretaris generaal van de V.N. meegedeeld. Maar hij zwijgt omdat de M.P.L.A. reeds onder communistische invloed is erkend en hij er verder geen boodschap aan heeft.

Om nog op de Engelse oppositie terug te komen, er is een aardig gezegde van een zwarte: de Engelsman geeft je hetzelfde bord maar met zwakkere kost. De Afrikaner geeft dezelfde kost op een ander bord.

Zwarte reactie

Terug in het hotel vond ik in The Star van de vorige dag (17 mei 1976) een groot opgemaakt artikel over de visie van de zwarte mens op de veranderingen in Zuid-Afrika. Aan drie prominente zwarte leiders van Soweto werd de vraag voorgelegd of de zwarten geloven dat wit Zuid-Afrika bezig is de raciale discriminatie steeds minder toe te passen. Het is interessant hun oordeel te vernemen precies een maand voor de onlusten in Soweto. Wij geven een aantal kernachtige uitspraken op de opmerkingen: zwarten gaan nu met de blanken in de lift, vele bordjes 'alleen voor blanken' zijn verdwenen, zwarten kunnen nu logeren en dineren in blanke hotels, 'weest even beleefd voor de zwarten als voor de blanken ' enz, — Maar vele zwarten zijn niet onder de indruk. Het zijn woorden en geen daden om de zwarten tevreden te stellen en de buitenlandse wereld voor de gek te houden.

-De beweerde veranderingen zijn gekomen door de plotselinge ontwikkelingen aan de grenzen en niet uit een echt verlangen om van de discriminatie af te komen. — Wij wensen de blanke Zuidafrikaners niet uit dit land weg te jagen. Ik geloof dat de bestemming van - dit land is dat de Afrikaan (African) en de Afrikaner (Afrikaanse Boer) samen aan het werk gaan. — De zogenaamde veranderingen betreffen de bovenste laag van de zwarten, die in de minderheid zijn, en niet de zwarte massa's. Deze wensen te weten hoe deze veranderingen effect hebben op hun levensmiddelenpakket, hun vrijheid van beweging en de verheffing van hun gezinnen. Ook de schrapping van de wetten, die banen reserveren voor blanken, die toestroming van de zwarten regelen (jobreservation) en de paspoorten verplicht stellen.

— Wij wensen een multiraciale samenleving waar de identiteit van al de verschillende bevolkingsgroepen hier moet worden gerespecteerd. Wij wensen geen verdeling (division), deze kweekt raciale discriminatie en is gevaarlijk.

— De zwarten discussieren over deze dingen elke dag in bussen, treinen, kroegen en in onze huizen.

— De zwarte intellectuelen twijfelen aan de oprechtheid van de anti-apartheid en de anti-discriminatie instelling van de Engelstalige blanke pers. Wij geloven dat wanneer apartheid morgen door de regering werd geschrapt de Engelstalige pers dadelijk hun tegenwoordig geschreeuw tegen apartheid onder druk van hun blanke lezers in het tegendeel zullen omzetten, lezers die nu knus worden beschermd voor de zwarten.

— Dat zwarten met blanken wensen te trouwen is niets anders dan een mythische blanke fantasie. Daarentegen zijn er blanken die met zwarte vrouwen wensen te huwen. Volgens de Immorality Act mogen blanken niet met zwarten huwen, maar deze wet beschermt niet de Aziaten en de kleurlingen tegen een huwelijk met de zwarten. En Afrikanen, kleurlingen en Aziaten leven nauwer met elkaar en hebben nauwer contact met elkaar dan de blanken met ons hebben. Maar zijn wij zo gek om met elkaar te trouwen ? Neen, wij hebben geleerd om elkaars andere raciale Identiteit te respecteren. Wij trouwen zelfs niet met elkaar uit verschillende stammen. Het is de blanke, die niet de gewoonten van een ander volk respecteert, daarom heeft hij een wetgeving nodig om zich zelf te beschermen. Wij prefereren om onder elkaar te blijven in onze eigen omgeving zonder er toe gedwongen te worden. Wij stellen het gezelschap van de blanken helemaal niet op prijs, maar wij wensen ook niet in ghetto's geduwd te worden. Wij moeten vrijheid van beweging genieten waar wij en wanneer wij die ook wensen.

— De heersende opvatting is dat Z.-Afrika staat voor de keuze van drie mogelijkheden van verandering. De eerste verandering bestaat simpel uit de overgave van de vrijheid aan de zwarten zoals dat gebeurd is verscheidene jaren geleden in de Congo onder de Belgische regering of zoals dat gedaan is in Mozambique en Angola pas geleden. Deze vorm van vrijheid wordt-niet door de ontwikkelde zwarten gewenst, die erkennen dat de onderontwikkelde massa het land in chaos en anarchie zal storten, gevolgd door communistische interventie. De massa reageert nu eenmaal meer gevoelsmatig dan redelijk. De tweede fout die de blanken kunnen maken is het land te verlaten en het over te laten aan andere despotische machten. De beste manier om te veranderen en een bloedbad te voorkomen is een zinvolle geleidelijke verandering, waarbij de zwarten betrokken worden in het politieke, economische en sociale stelsel van het land als partners. Wij wensen geen verandering met geweld, maar een rustige weg waarbij ontwikkelde zwarten geïntegreerd worden in de politieke en economische machinerie van het land.

— De zwarten zeggen dat de verandering moet komen door de afschaffing van de paspoorten, de vrijheid om te reizen, de schrapping van alle apartheidswetten, de instelling van verplicht onderwijs aan alle zwarte kinderen, de integratie van alle universiteiten, de verwijdering van baanreservering voor de blanken en de invoering van gelijke betaling voor gelijke arbeid.

— Wij zeggen ook dat het gevaarlijk is te spreken over het binnenhalen van de kleurlingen binnen het blanke 'laager'. Wanneer de breuk komt zal dit appendix van de blanken het eerst door de zwarten worden verwijderd.

— Er moeten 'experimentele gemengde scholen' komen waar kinderen van alle rassen opgevoed worden, want kinderen groeien 'kleurenblind' op . . .

Deze uitspraken liegen er niet om. Tot slot slechts een enkele opmerking. De bovenstaande felle kritiek op de regering, onmogelijk in een politiestaat van communistische snit, kan blijkbaar in volle vrijheid in Zuid-Afrika gepubliceerd worden.

Het interview en het persartikel maken ons duidelijk dat er bij alle tegenstellingen in Zuid-Afrika sprake is van een fundamenteel verschil in politieke beleidsvisie. De zwarte reactie wenst idealistisch een multiraciale, veelrassige samenleving in een eenheidsstaat waar blank en zwart, kleurling en indiër vreedzaam met elkaar samenleven, uiteindelijk onder een zwarte meerderheidsregering.

De nationale regering, daarbij gesteund door meer dan driekwart van de blanke bevolking, gelooft niet in dit ideaal en wijst naar de toestand in de zwarte republieken van Afrika en de bloedige botsingen van kunstmatig samengevoegde volkeren in de wereld. Zij wil realistisch werken aan een gemeenschap van volkeren met eigen zelfstandigheid en onafhankelijheid vredig naast elkaar in de opbouw van thuislanden maar met het grote probleem van de steedse Bantoe ! Het werd krachtig en onomwonden door Vorster nog in april 1976 in het Parlement gezegd: 'De buitenwereld verlangt vertegenwoordiging van beiden blank en zwart in dit Parlement. De buitenwereld zal ons met een slappe riem willen vangen door te zeggen dat wij slechts een paar zwarte vertegenwoordigers in het Parlement moeten inbrengen. Dit is niet alleen het dunne einde van de wig, maar dit is het prijsgeven van het beginsel dat ik niet bereid ben prijs te geven, nl. dat een volk, hetzij zwart of wit, de politieke macht over zichzelf aan een ander moet geven. Tegen zwarte, kleurlingen Indiërleiders heb ik de moed gehad hen rechtuit te zeggen: Wat dit Parlement betreft, alléén de blanken van Zuid-Afrika zullen, krachtens het beleid waarin ik geloof, zitting hebben'. (Hansard 1976/5160).

Zo staan twee fundamenteel verschillende politieke beleidsvisies in Zuid-Afrika tegenover elkaar, weerspiegeld in een tweeledige pers.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen