Kerkpolitiek of opbouw van de gemeente?

Van Dale's Groot Woordenboek van de Nederlandse taal geeft een uitputtende behandeling van woorden, die onze taal rijk is, tot de meest vreemde buitenplaatsen toe. Eén woord echter ontbreekt (al zal het niet het enige zijn) en dat is toch een veelgebruikt woord, namelijk kerkpolitiek. Het zal wel komen omdat het een samentrekking is van twee woorden die overbekend zijn, namelijk kerk, waarvan Van Dale liefst acht betekenissen geeft, en politiek, waarvan drie hoofdomschrijvingen worden gegeven. Maar uit Van Dale krijgen we geen duidelijkheid over de betekenis van het woord kerkpolitiek. Men zou zich dienen af te vragen of dit woord wel zou mogen bestaan. Maar intussen bestaat het en wèl als aanduiding van een verschijnsel dat bij de kerk niet past, niet voorkomen mag.

De kerk

Welke omschrijving ook van de kerk te geven is, onovertroffen belijdt onze Nederlandse Geloofs Belijdenis dat zij is een 'heilige vergadering der ware christgelovigen, al hun zaligheid verwachtende in Jezus Christus, gewassen zijnde door zijn bloed en verzegeld door de Heilige Geest'. Van deze kerk wordt gezegd dat zij er geweest is vanaf het begin van de wereld, dat zij er zijn zal tot het eind, dat zij zonder onderdanen niet zijn kan, en dat ze door God bewaard wordt tegen het woeden van de hele wereld in.

Het gaat om de opbouw van die kerk, die de levende gemeente is. Paulus zegt daarvan in Efeze 4, dat God apostelen, profeten, evangelisten en herders en leraars heeft gegeven 'tot de volmaking der heiligen, tot het werk der bediening, tot opbouw van het lichaam van Christus'. Paulus voegt daaraan toe: 'Totdat wij allen zullen komen tot de enigheid van het geloof en der kennis van de Zoon van God, tot een volkomen man, tot de mate van de grootte van de volheid van Christus'.

Dit werk der evangeliebediening tot opbouw van de gemeente is doorgegaan door de eeuwen heen tot op vandaag, terzijde van de heirbaan van de grootmachten der tijden, ver van het oog van nieuwsgarende journalisten. 'Wie een man in Christus is, die is pas alleszins volmaakt', zegt Calvijn. De evangeliebediening in de kerk des Heeren heeft ten doel de mens te brengen tot de mannelijke volkomenheid in Christus. Dat is gemeenteopbouw.

Kerkpolitiek

Wordt deze opbouw van de gemeente niet vaak gefrusteerd door wat we dan kerkpolitiek noemen? Kerkpolitiek zou men kunnen noemen het met berekening te werk gaan in kerk en gemeente. Kerkpolitiek heeft te maken met ongeestelijke strijd, met het lopen voor eigen kerkelijk huis, met het ijveren voor persoonlijke of groepsbelangen, die niet stroken met de eer van de Koning der Kerk, met het elkaar beconcurreren, kortom met het werken van wereldse methoden, gebruikelijk in de politiek, voor eigen doeleinden'.

Zulk een kerkpolitiek bezig zijn is in feite vaak gegeven met de verdeeldheid der kerken, met de verscheurdheid van het lichaam van Christus. Er zijn wat een twisten, interkerkelijk en binnenkerkelijk, waar de kerkpolitiek toonaangevend is en niet de opbouw van het lichaam van Christus. Soms worden gemeenten erdoor verscheurd tot grote schade van het geestelijk leven. Doorbrekend geestelijk leven kan stagneren in ongeestelijke gemeentelijke toestanden. Is erbij Gods kinderen groei, rijping in de kennis van Christus? Of zijn velen niet gewikkeld in een ongeestelijke strijd, die hun eigen geloofsleven niet ten goede komt?

Juist ook in de zaken van kerkelijk beleid, juist ook in een verdeelde kerk als de onze, mogen we op onze hoede zijn niet het slachtoffer te worden van kerkpolitieke verwikkelingen, waardoor de werkelijke opbouw van de gemeente schade zou ondervinden. Zelfonderzoek is hier ook telkens geboden. Onze eigen kerk is al meer dan een eeuw verscheurd door innerlijke twisten. Niet zelden is er kerkpolitiek van de eerste orde bedreven om een eenmaal ingeslagen weg, koste wat het koste, te blijven vervolgen. In gemeenten is niet zelden met kerkpolitieke middelen gezorgd, dat vooral de orthodoxie buiten de deur bleef. Daarvan zijn beschamende voorbeelden te geven. De Afscheiding in de vorige eeuw is er mede een gevolg van. De middenorthodoxie heeft er haar leidinggevende positie in de kerk metselden mee gehandhaafd. Maar we zullen intussen de laatste zijn om te zeggen dat de rechtervleugel van de kerk van kerkpolitieke smetten vrij is. Als we het gevaar daarvan niet onderkennen zullen we er opeen bepaald moment zelfs de dupe van zijn. Iemand zei eens, dat hij enkele tientallen jaren in een gemeente in strijdpositie had gestaan en bijna niet meer zonder strijd kon. Als we eenmaal zover zijn wordt de strijd het doel en kunnen we de opbouw van de gemeente wel vergeten.

Wel strijd

Daarmee is niet gezegd, dat er geen strijd is en we niet tot strijd worden opgeroepen. Als Paulus in Efeze 4 over de opbouw van het lichaam van Christus spreekt, om te komen tot de volle kennis van Christus, laat hij er direct op volgen: 'opdat wij niet meer kinderen zouden zijn, die als de vloed bewogen en omgevoerd worden met alle wind der leer, door de bedriegerij der mensen, door arglistigheid om arglistigtot dwaling te brengen'.

Deze strijd, de strijd tegen wind van leer is de kerk door de eeuwen heen opgelegd geweest en die strijd is er tot vandaag. Ze bepaalt ook bepaalde binnenkerkelijke verhoudingen, omdat het om niets minder gaat dan om de leer des heils tegenover wind van leer. Hier mogen we kerkelijk en gemeentelijk en persoonlijk altijd wel vragen of we wel ten bloede toe hebben tegengestaan strijdend tegen de zónde. - Laten we na in de strijd der geesten te strijden dan verzaken we als kerk en gemeente onze roeping.

Maar duidelijk is vanuit het Schriftverband, dat de strijd alleen gevoerd kan worden vanuit de 'mate van de grootte van de volheid in Christus'. Wanneer er geen doorbrekend geestelijk leven is dan kan de strijd niet gestreden worden maar - zegt Paulus - worden we juist ten prooi aan de wind der leer. Niet dóór strijd tegen de geesten der tijden komen we tot de volle kennis van Christus. Maar vanuit de volheid van de kennis van Christies komen we tot een juiste wijze van strijden tegen dwaling en wind van leer. Daarom is opbouw, van het Lichaam van Christus het eerste en het laatste, het belangrijkste en het hoogstnodige, en vandaaruit het voeren van de strijd. Waar die volgorde wordt omgekeerd wordt de strijd doel in zichzelf en wordt de gemeente er niet door gebouwd. Het wordt wel zeer zorgelijk als er in een gemeente en in een kerk meer strijd is dan geestelijke groei, méér aandacht voor strijdpunten dan bekommernis om geestelijk heil, geestelijke groei en voortgang.

In liefde

Paulus zegt ook nog in Efeze 4, dat we de waarheid hebben te betrachten in liefde en zo zullen 'opwassen in Hem die het Hoofd is, namelijk Christus'. In de strijd tegen de dwaling gaat het om het betrachten van de waarheid in liefde. Waar de liefde verkoelt komt de kille ongeestelijke strijd. In zulk een strijd zijn al velen vermorzeld, is geestelijk leven gedeukt, hebben mensen schaafwonden opgelopen die blijven schrijnen. Hier liggen kerkelijke zonden en wonden. Hier hebben gemeenteleden dienaren des Woords en dienaren des Woords gemeenteleden en gemeenteleden elkaar pijn berokkend door de tijden heen. We moeten helaas wel eens zeggen dat de nood van veel orthodoxie is het falen in de liefde. Hier ligt schuld in het met elkaar omgaan, het over elkaar schrijven, het elkaar (be)oordelen van verschillende kerken van gelijke belijdenis. Het blijkt een (te? ) hoge gooi te zijn om de waarheid en de liefde bijeen te houden, om de waarheid in liefde te betrachten. Maar zó alleen zal het lichaam van Christus worden gebouwd.

Verbreiding

Als Gereformeerde Bond hebben we de verbreiding en verdediging van de Waarheid in ónze naam zelfs staan. Dat is een hoge roeping en hopelijk geen te hoge gooi. Ons is ook immer kerkpolitiek verweten, vaak als het inderdaad om de Waarheid ging. Maar we hebben te bedenken dat als we niet beantwoorden aan het apostolisch vermaan en de apostolische roeping om de waarheid in liefde te betrachten we wel ten prooi zullen vallen aan kerkpolitieke overwegingen.

De waarheid is scherp maar wordt in liefde betracht, met het oog op de opbouw van de gemeente. De waarheid is scherp maar staatpersoonlijke mildheid niet in de weg. Waar liefde woont gebiedt God nog steeds zegen.

Dat geldt ook in het omgaan met hen die dwalen.

Ik ben ervan overtuigd dat duizenden in ons volk, onder ouderen en jongeren, hunkeren naar een woord, waarin ze de waarheid bevinden, maar ervoor toegesloten blijven als er niet de liefde in is. Met kerkpolitieke, ongeestelijke strijd zullen we de wereld niet trekken. Maar een woord in liefde gesproken en in waarheid is ook nu nog water op een dorstig land.

Als er ook in de gerneenten om de meest heilige dingen onheilige strijd is met kerkpoli­tieke verwikkelingen en kerkelijke diplomatie, dan kibbelen de bazen en de gemeente zucht.

De waarheid betrachten in liefde is wapenspreuk voor wie de kruisbanier tot in Gods handen dragen zal. Tot opbouw van de gemeente, tot het voeden van de gemeenschap in de gemeente, en interkerkelijk van allen, die Jezus Christus in overderfelijkheid liefhebben gekregen, tot opbouw van de kerk in al haar delen en tot trekking van hen die buiten zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen