Reacties op Verklaring van Overeenstemming S.O.W.

Van diverse gemeenten ontvingen we weer de reactie, die gezonden werd naar de classes - soms met afschrift aan de synode - inzake de 'Intentieverklaring' en de 'Verklaring van overeenstemming' inzake Samen op Weg. We kannen uiteraard sleclits enkele kernpassages weergeven uit de vaak uitvoerige stukken.

Patijnwijk te Zeist (voorz. C. J. de Wit, scriba D. Baks).

'Wij kunnen het niet verantwoorden' dat wij als twee kerken naast elkaar leven. Maar de redenen van 1886 om uit de Ned. Herv. Kerk te gaan (in de zorg om de 'orthodoxie'), zijn vervallen en wat men toen (1886) aanhaalde om op te stappen, is voor óns nu reden om niet 'Samen op Weg' te gaan, gelet op de vervreemding van de Heilige Schrift en van de Belijdenis van de Kerk der eeuwen. Dat het laatste geen slag in de lucht is, blijkt op gemeenschappelijke vergaderingen van b.v. Kerkeraden van algemene zaken en Centrale Kerkeraden, waar men ronduit toegeeft dat de taal van b.v. de Ned. geloofsbelijdenis overkomt als een sprake van een andere planeet, zó vreemd dat er absoluut geen herkenning is, laat staan beleving van wat beleden wordt. Zoals we helaas ook in Zeist ervaren hebben.

Wijk Drievliet, Oostendam te Ridderkerk  (praeses ds. J. Veldhuijzen, scriba A. Stolk).

Onderzoek naar mogelijkheden tot hereniging van gescheiden kerken die van eenzelfde belijden zijn, verdient naar ons inzicht serieuze overweging. Daarom zouden wij een dergelijk onderzoek ook niet beperkt willen zien tot alleen de gereformeerde kerken.

- Dit concept als geheel komt bij ons over heel sterk vanuit de mens en niet vanuit het Woord van God. Elke direkte schriftverwijzing ontbreekt; en het gezag van de Heilige Schrift, zoals verwoord o.a. in de N.G.B., als fundamenteel uitgangspunt in de verschillende onderdelen missen we pijnlijk. Juist omdat daarover geen eenheid van inzicht is binnen onze kerken, moet deze verklaring van overeenstemming wel uitlopen op het bieden van mogelijkheden voor niet-geografisch gevormde gemeenten. Dat betekent dan heel concreet: geen overeenstemming.

- Waar wegen van kerken elkaar in de praktijk heel dicht naderen, gebeurt dat dan 'staande op de bodem van Schrift en belijdenis', of juist omdat zij samen daar een eind van af gegroeid zijn? Wij menen overigens, dat dit zogeheten elkaar in de praktijk naderen, vaker niet dan wel het geval is.

- In het gedeelte over de vragen van de tijd, waarin wij leven proeven wij een onderschatten van de historische belijdenisgeschriften en in het voorstel om krachten te bundelen een niet geringe zelfoverschatting. En als het gaat over een schaduw van een antwoord, hééft de kerk dan niet toebetrouwd gekregen de schat van het hoogheilig evangelie? Wij menen verder dat een kerk, die haar aktiviteiten laat opgaan in de tijdsvragen, en daar mee voorbijgaat aan vragen aangaande het 'gered worden van de toekomende toorn' het recht van kerkzijn verspeelt.

- Wat het bewegelijke en het duurzame van het belijden betreft, is het onze zorg, dat het duurzame slechts in de kantlijn mag toezien hoe het bewegelijke de koers van het schip van de kerk bepaalt.

Herv. gemeente Nieuw Beijerland (praeses ds. W. G. Teeuwissen, scriba G. van Dijk).

1. Het algemeen gevoelen van onze kerkeraad in de vergadering waar de inhoud van deze brief werd vastgesteld, was dermate duidelijk en eenstemmend over het compromis-karakter en de in 't algemeen vage en Geest-eloze toon en woordkeus van de Verklaring en het hele SoW-proces, dat het niet ondenkbaar zou zijn geweest deze brief in één woord samen te vatten, nl. het woord 'NEE'..

Toch menen we daarmee het jarenlange werk van velen onrecht te doen, ook al vroegen we ons meerdere malen af 'Hoe kunnen ze het zó zeggen?'. Aan de ene kant dachten we aan het gevaar van meegenomen worden door het proces en door het jarenlang er mee bezig zijn blind worden voor de reikwijdte van bepaalde uitdrukkingen. Maar anderzijds moesten we constateren dat het hele SoW-proces al jaren door kritische geluiden begeleid wordt, zodat je mag aannemen dat de opstellers weten wat ze zeggen cq. schrijven. Daarom hebben we geprobeerd te luisteren naar de Verklaring en maken van de gelegenheid gebruik om onze stem te laten horen.

2. Een tweede opmerking betreft het late stadium waarin de kerkeraden en in hen de gemeenten geraadpleegd worden over SoW. Als het dan een zaak van de basis (= de gemeente) is, waarom mogen zij dan pas in 1985 spreken? Dergelijke geluiden klonken ook al toen pas in 1984 de Classicale Vergaderingen geraadpleegd werden, terwijl zij naar ons gereformeerde kerkrecht toch de grondvergaderingen der kerk zijn. Toch herhalen we het nog een keer, omdat we sterk het gevoel hebben dit alles van-boven-af opgelegd te krijgen, waarbij we ons afvragen of deze raadpleging nog serieus te nemen is. Wil 'men' (wie dat zijn is voor ons juist een vraag) ondanks alles doordrukken? (...)

3. Tenslotte missen wij in heel het stuk de bewogenheid van het 'om Jezus' wil' niet gescheiden mogen blijven (Joh. 17). Wij missen pijnlijk de weg terug naar het Kruis! Waar is blijk van berouw en schuldbelijdenis? Zonder het Kruis moet het wel vlak en vaag worden. Zonder het Kruis is de SoW-weg een heilloze weg.

Hervormde gemeente Meerkerk (praeses ds. J. Vis, scriba T. W. de Jong).

Hoewel we de eenheid die Christus ons gewezen heeft voorstaan zijn wij toch van mening dat in zijn algemeenheid de Verklaring een geest ademt - van rationeel denken. Er wordt zo weinig gesproken van onze gebrokenheid vanwege onze val in het paradijs. Waardoor we in vijandschap zijn komen te verkeren met God. Want in de zondeval ligt de oorzaak van alle gescheidenheid. Het zou de Verklaring gesierd hebben als met deze erkenning en met schuld belijdenis was begonnen. En een oproep tot wederkeer tot God had laten horen.

Er wordt in de Verklaring gesproken over onze gemeenschappelijke oorsprong in de Reformatie. Wij zijn echter van mening dat de Gereformeerde Kerken zijn ontstaan door afscheiding en niet door Reformatie. En als men zich dan toch beroept op een gemeenschappelijke oorsprong hoe is het dan te verklaren dat beide kerken, wat haar officiële publikaties betreft, zo weinig ofin het geheel niet, van dat Reformatorisch spreken in zich heeft? Ook wordt er gesproken van verschillen van niet kerkscheidende betekenis. Maar kan het dan niet kerkscheidend zijn als er plaatselijk een totaal verschillende prediking en praktijk der godzaligheid gevonden wordt en men hierdoor ver uiteen ligt? En ook mede hierdoor geen samengaan is of samenspraak. Een samengaan kan dan ook niet door een synode(n) worden opgelegd zoals nu dreigt te gebeuren. Het is toch naar Gods Woord als we stellen dat het niet door kracht noch door geweld, maar door Mijn Geest zal het geschieden, zegt de Heere der heirscharen. Zacharia 4 : 6; Matth. 15 : 13 en Hand. 5 : 38b.

Hervormde gemeente Bergambacht (praeses ds. A.W.v. d. Plas, scriba C. G. Rodenburg).

Helaas wordt de toenemende vervreemding van vele gemeenten ten opzichte van het beleid van de synode en haar organen van bijstand niet vermeld. Te weinig gaan pastorale brieven en rapporten van de synode in op de werkelijke problemen die in de gemeenten leven. Het gevolg is, dat veel ingekomen stukken die de kerkeraad van synodewege bereiken, als hamerstukken worden gepasseerd, omdat ze geen relevantie hebben voor de opbouw van het geestelijk leven van de gemeente in bijbelse zin. Protesten tegen diverse beslissingen en publikaties van de kerk of van organen die namens haar werkzaam zijn (bijvoorbeeld de IKON) hebben geen effekt, ook niet als ze via de classis geuit worden. De beweging Samen op Weg zoals die nu gestalte krijgt heeft geen wortels in onze gemeente en vele andere. Dit leidt tot een verdere vervreemding tussen de synode met haar organen van bijstand en het grondvlak van de kerk. Deze vervreemding wordt nog versterkt door de wijze van vertegenwoordiging van vele gemeenten via de classes naar de synode. Een belangrijk gedeelte van de kerk is ondervertegenwoordigd ter synode, zoals geconstateerd kan worden bij vergelijking van de classicale gegevens. Dit alles leidt temeer tot de conclusie, dat Samen op Weg, hoewel in sommige streken van ons land een economische noodzaak, voor het merendeel van de gemeente een van boven opgelegde zaak is. De kerkeraad van de hervormde gemeente te Bergambacht kan dan ook niet anders concluderen dan tot een afwijzing van verklaring die het moderamen heeft toegezonden. Hij vreest, dat Samen op Weg zal leiden tot een verdere polarisatie binnen de kerk en het verdringen van de prediking naar Schrift en belijdenis naar de marge van het kerkelijk leven.

Hervormde geireente Middelharnis (praeses ds. L. Quist, scribt. J. Smit).

Ons inziens wordt in verband met het gebod tot eenheid terecht de vraag gesteld waarom onze kerk Samen op Weg gegaan is met de Gereformeerde kerken in Nederland en niet met andere afgescheiden kerken? Wij verklaren dit uit het feit, dat deze kerken de Schrift en de belijdenis op een fundamenteel andere wijze bewaard hebben dan wij. Wie in de Ned. Herv. kerk van harte uit de religie van de belijdenis leeft, ervaart de geloofsgemeenschap met leden uit de afgescheiden kerken vaak dieper dan die met leden van de Ger. kerken in Nederland. En het gebod om de eenheid met die andere kerken te zoeken is voor ons toch evenzeer opdracht?

Ad. 6. Het voortbestaan van de vaderlandse kerk.

Tenslotte voeren wij graag een pleidooi voor het voortbestaan van onze vaderlandse kerk, die sinds de dagen van de Reformatie naar wij geloven, door God geplant en in stand gehouden is. Wij merken daar het wonder van Gods verbondstrouw in op. Wij hopen op en bidden om hereniging met de kerken die onze kerk verlaten hebben. Wij menen echter, dat wij in ons zoeken naar eenwording de weg van schuldbelijdenis over het verbreken van het verbond en de terugkeer tot God en Zijn Woord moeten gaan. Bij Hem is vergeving voor onze ontrouw en schuldige verdeeldheid. Hij alleen schenkt de waarachtige eenheid tussen hen, die de verschijning van de Heere Jezus hebben liefgehad.

Tenslotte

Op de vraag of onze kerkeraad kan instemmen met (de voortgang van) het op gang gekomen proces van hereniging van de Ned. Herv. kerk en de Ger. kerken in Nederland moeten wij helaas met NEEN antwoorden. Onze overwegingen, die ons tot dit besluit brachten hebben wij onder a. en b. verwoord. Wij bidden u van harte Gods Zegen toe bij uw werk in Gods Koninkrijk.

Hervormde gemeente Benthuizen (praeses ds. J. Harteman, scriba H. Bakker).

De kerkeraad is van oordeel dat samen Kerk zijn, onmogelijk is zonder een goed fundament vanuit de Heilige Schrift, waarvan de Heilige Geest de Goddelijke Inspirator is. In dit verband constateren wij dat in het stuk concrete Bijbelse begrippen en waarheden, of versluierd zijn weergegeven of er helemaal niet in voorkomen.

Voorts dient in het stuk meer ruimte te worden opgenomen voor een oprechte, gemeenschappelijke schuldbelijdenis. Wij en onze vaderen hebben gezondigd, wij dienen te beseffen dat we het Verbond hebben gebroken. Zowel de Ned. Herv. kerk alsook de Ger. kerk maar ook de andere kerken zijn in grote mate ontzonken aan Schrift en Belijdenis, aan het erfgoed ook, dat ons in de kerk der eeuwen en in de Reformatie is geschonken. Alleen in een gezamenlijke terugkeer naar de God van het Verbond ligt de rechte weg tot elkaar open. Dan zal overigens het Samen op Weg proces niet beperkt blijven tot de Herv. en Ger. kerk, maar zullen alle kerkgenootschappen die die schuld beleven en belijden in dit proces betrokken moeten worden.

Hervormde gemeente Lexmond (praeses ds. A. Cysouw, scriba A. J. Verveer).

Wanneer de hereniging van de beide kerken tot stand zou komen, zou het getuigenis naar de wereld beter overkomen. Wanneer de herenigde kerk aanspreekbaar zou zijn op de Schrift en de Belijdenis, zouden wij positief kunnen staan t.o.v. de hereniging. Dit kunnen wij nu helaas niet, om de volgende redenen:

1. Er bestaat geen eensluidende Schriftvisie.

2. De 3 Formuüeren van enigheid hebben geen centrale plaats.

3. De kernen van belijden zijn vaag en daardoor voor velerlei uitleg vatbaar.

4. De gereformeerde gezindte wordt uit het oog verloren.

5. In het gehele proces is tot nu toe te veel van bovenaf opgelegd en is de basis, de plaatselijke kerk, niet voldoende aan het woord geweest. Dit kan eerst nu - in een te kort tijdsbestek.

6. Wat de plaatselijke situatie te Lexmond betreft, kan alleen gesteld worden, dat beide kerken de laatste jaren steeds verder uit elkaar gegroeid zijn, zodat hereniging tot onoverkomelijke problemen zou leiden.

Wij menen daarom de vraag van de synoden negatief te moeten beantwoorden: wij kunnen niet instemmen met (de voortgang van) het op gang gekomen proces van hereniging van beide kerken.

Wijkgemeente Hillegondakerk-Terbregge te Rotterdam (praeses ds. H. Veldhuizen, scriba C. V. d. Bos).

De kerkeraad stelt u daarom het volgende voor:

- Als classicale vergadering uit te spreken, dat ondanks dat er in vele gemeenten een groeiende samenwerking is tussen de hervormde gemeente en de gereformeerde kerk en velen vurig uitzien naar hereniging van beide kerken, deze hereniging bij eveneens velen in de kerk op grote bezwaren stuit en daarom in de huidige situatie niet kan.

- Deze uitspraak te doen met belijdenis van schuld over het feit, dat hereniging 100 jaar na de Doleantie (nog) niet mogelijk is.

- De gemeenten op te roepen tot (voortgaand) gesprek over de kernen van het belijden zoals dat verwoord is in de belijdenisgeschriften van onze kerk.

Wijkgemeente IIl te Ede (praeses ds. J. den Besten, scriba A. van Veldhuizen).

A. De kerkeraad is van mening dat het S. O. W.-proces dient op te houden op de wijze waarop het nu gestalte aanneemt. In de concept-verklaring wordt de kerk gezien als een overkoepelend dak, dat moet bijéén houden, wat in wezen niet één is. Er zal binnen de S.O.W.-kerk, zoals men zich die nu voorstelt, zulk een verschil in prediking en getuigenis openbaar komen, dat de ene predikant loochent wat de andere belijdt. Het is de mening van de kerkeraad dat beide kerken moeten terugkeren tot wat de kerk belijdt in art. 3 t/m 7 van de Ned. Geloofsbelijdenis aangaande de Heilige Schrift. Dat brengt mee het breken met een schriftbeschouwing, die - voor zover mensen dat doen kunnen - het Woord van God van zijn kracht op de gewetens berooft.

We denken hierbij aan geschriften als 'Klare Wijn' en 'God met ons', waarvan we menen dat de daarin voorgestane schriftbeschouwing de gemeenteleden in verwarring brengt en het zaad van de twijfel strooit. Twijfelvragen komen op: Wat is er dan nog wel werkelijk gebeurd van de daden Gods, die ons in de Schrift verteld worden? Laten we daarom - ambtsdragers en gemeenteleden - elk binnen de gemeente, waartoe we behoren beginnen om zich voor God te verootmoedigen over de zonde van de twijfel t.a.v. de in Gods Woord geopenbaarde waarheid. Zulk een verootmoediging is een werk van de Heilige Geest.

B. Laat ons prediken en getuigen doordrongen zijn van het besef, wie God is en wat wij Hem hebben aangedaan. Van zulk een getuigenis wil de Heilige Geest gebruik maken om te overtuigen van zonde en gewetens te openen. Daarbij zal gewezen moeten worden op de noodzaak van oprechte bekering voor ieder mens, waar we ieder persoonlijk eenmaal geopenbaard zullen worden voor de rechterstoel van Christus. Zo komt er plaats voor Christus, zoals Hij alleen kan zijn de verzoening voor onze zonden. Langs deze weg van oprechte bekering en geloof gaan mensen over kerkmuren heen elkaar verstaan en wordt iets beleefd van de eenheid in Christus. Zo mogen we verwachten, dat de Heere Zelf door Zijn Woord en Geest bijeen brengt degenen, die leven uit het ware geloof in Christus. 

C. De kerkeraad is van mening, dat het gesprek gevoerd moet worden tussen alle kerken, die de drie reformatorische belijdenisgeschriften als hun belijdenis erkennen.

Conclusie en antwoord op de ons door de synode gestelde vraag:

Ondanks de waardering die er is voor o.a. exegetische werken en de pioniersarbeid op het gebied van het Christelijk onderwijs, zoals deze in eerdere jaren in de Gereformeerde kerken gestalte kreeg, kan de vergadering van onze kerkeraad unaniem niet instemmen met de voortgang van het op gang gekomen proces van hereniging van de Ned. Herv. Kerk en de Geref. Kerken in Nederland.

Hervormde b.w. te Barendrecht (praeses ds. J. Plomp, scriba A. v. Werkhoven).

Tot dusverre is samen-op-weg teveel van bovenaf geregeld. De classes hebben te laat de mogelijkheid gekregen zich uit te spreken. We gevoelen ons voor een voldongen situatie geplaatst. Het is ook vaak herhaald: samen-op-weg is onomkeerbaar. Je moet het dan wel gaan geloven en misschien ook wel eraan geloven. We hopen dat samen-op-weg niet zal worden door gedreven. Het valt te vrezen, dat er dan grote spanningen in de gemeente zullen ontstaan. Misschien is gezien de gezaaide wind zelfs de storm van een nieuwe afscheiding te duchten. Het is zeer onbevredigend, dat we in de fase van het beraad met het oog op de gemeenten, die een federatief verband zijn aangegaan, op de classicale vergaderingen moeten spreken over allerlei kerkordelijke bepalingen. Het laat zich aanzien, dat de tussenorde straks de gewone kerkorde zal worden. Het is te wensen dat er - wanneer samen-op-weg onverhoopt op deze wijze doorgaat - gewerkt wordt aan een geheel nieuwe kerkorde. Een grondige bezinning op de gereformeerde beginselen zal daarbij noodzakelijk zijn. Ten slotte: Als inderdaad de Nederlandse Hervormde kerk en de Gereformeerde Kerken elkaar zó dicht genaderd zijn, dat het begaan van een gemeenschappelijke weg mogelijk wordt, wat ligt er méér voor de hand, dan dat de Gereformeerde Kerken terugkeren naar de oude Vaderlandse Kerk? Mogen wij een kerk, door Gods goedheid in dit land gesticht, waarbij bloed gevloeid is en brandstapels gerookt hebben, zo maar eenvoudig - om niet te zeggen luchthartig - aan de kant schuiven, terwille van een, op een zeer wankele basis rustende, nieuwe kerk? Dat zou getuigen van grove ondankbaarheid en gebrek aan historisch besef.

Wijkgemeente III te Huizen (N. H.) (praeses ds. G. S. A. de Knegt, scriba J. v. d. Hulst).

De vervlakking, die vooral in de Gereformeerde Kerken is opgetreden - dit kan wel degelijk plaatselijk verschillen - komt vooral voort uit de verschraling van de prediking. Het Christocentrisch en tevens theocratisch denken komt nauwelijks meer in de Gereformeerde Kerken voor. De werkingen van de Heilige Geest komen niet of nauwelijks meer aan de orde - helaas moeten de Hervormden hier ook binnen het geheel van de eigen Kerk deze tendenzen waarnemen en opmerken. De aangeduide duurzame en beweeglijke elementen kunnen een onderscheid vormen dat voor twee-erlei uitleg vatbaar is. De kerkeraad is van mening dat het Woord Gods en de daarop gegronde belijdenisgeschriften alleen de grondregels vormen waarop het belijden en geloven van de gemeente gestoeld is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen