Ruth in Guatemala

Een preek
Een week of wat geleden preekte de dominee van San Felipe 's morgens over Ruth. En hoe!! Daarom wil ik u er graag wat over vertellen. Hij had als thema 'Gewoontes in het boekje Ruth' en nam in die ene preek de vier hoofdstukken vanuit dat gezichtspunt door. Puntsgewijs liet hij ons (de gemeente) het volgende zien.
1. In hoofdstuk 1 lezen we hoe Elimelech met z'n gezin Bethlehem verlaat en naar Moab trekt, een heidens land. Máár…, ze bewaren hun eigen joodse gewoontes, ook daar. In een aantal dingen zijn ze anders. Want hoe had Ruth kunnen zeggen 'Uw God is mijn God en uw volk is mijn volk', hoe had ze ooit kunnen kiezen als er geen verschil was geweest?
En zo is het ook voor ons (= Guatemalteken) belangrijk om onze gewoontes vast te houden. Die horen bij ons. Raken we die kwijt dan verliezen we iets van onszelf, van onze eigenwaarde. Het is echter goed en de moeite waard je gewoontes te bewaren.
2. Verderop komen we Ruth tegen op de akker van Boaz. Ze leest aren achter de maaiers en schovenbinders. Het was namelijk gewoonte in Israël om niet alles secuur op te rapen, maar juist om hetgeen achterbleef bij het oppakken van een bos afgemaaide halmen te laten liggen. Voor de vogels? Nee, voor de armen, de wees en de weduwe, de vreemdeling,
't Zou er hier al heel anders uitzien, hermanos (= broeders en zusters), als wij en dan met name de finqueros (= grote boeren) dat ook als gewoonte hadden. Zodat onze armen zomaar voor niets een zak maïskolven, een stel sinaasappels of een beetje koffiebonen bij elkaar konden zoeken. Maar dat is er hier niet bij. Als ze al mogen werken op een finca (= groot landbouwbedrijf), dan moeten ze alles inleveren, tot de laatste koffieboon toe. Wij zorgen wel dat er niets zomaar achterblijft op het veld. Wie wat wil hebben, die koopt het maar! Maar…, daar moet je dan wel het geld voor hebben.
3. Op die akker ontmoeten we ook Boaz. Of beter gezegd: Boaz en z'n personeel ontmoeten elkaar. Hij groet, hij zegent ze en heeft zelfs een woord over voor zo'n arme vreemdelinge als Ruth! Wat een ongekende gewoonte om zó met je personeel om te gaan, als broeder! Over en weer is er respect en een goede relatie. Moet je hier om komen! De eigenaars van de finca's en vele van hun administrateurs incluis zullen meestal zo niet optreden. Als ze je op de een of andere manier kunnen pakken in je (te) weinig en zuurverdiende centavos zullen ze het niet nalaten.
4. Ten slotte de gewoontes rond het huwelijk van Boaz en Ruth en dan met name die van de losser. Daar spreekt zorg uit. Zorg voor de familie, voor weduwen en wezen, voor 't gezin. Het gezin staat hoog aangeschreven en als kwetsbare personen genieten weduwe en wees bijzondere aandacht en bescherming. De gewoonte laat zich niet overplaatsen, maar de intentie erachter… Wat zou het een zegen zijn als hier eens zo'n bescherming en zorg voor het gezin was en vooral voor de wezen en weduwen, die weinig of geen rechten en mogelijkheden hebben. Goede gewoontes, hermanos. De moeite waard om bewaard te worden!

Amen...?
Zoudt u 'amen' op deze preek gezegd hebben? Zou uw dominee het doen, zó over Ruth spreken? 'k Ben nog Nederlander genoeg (en zal dat wel blijven…) om heel wat van uw opmerkingen en kritiek op deze uitleg en toepassing hieronder op te kunnen noemen. En heus, ik wil dat echt niet van de tafel vegen met de opmerking dat 'hier alles nu eenmaal anders is'. Het is de vraag of je het vasthouden aan de belijdenis van de God van Israël zomaar een gewoonte naast vele andere mag noemen. 't Is de vraag of je in zo'n kort bestek, hier en daar vluchtig wat passages uit het boekje lezend en dat aan elkaar praten, recht doet aan het boekje Ruth en aan het Woord. 't Is de vraag…
Ja, het is de vraag of wij op zó'n manier kritisch mogen zijn. Want wat er wellicht ook op deze preek valt af te dingen, deze dominee heeft in elk geval geprobeerd om de boodschap van Ruth in deze Guatemalteekse situatie te verstaan! En dat is een exegetische en theologische worsteling. Wellicht niet altijd even wetenschappelijkbewust, maar wel levensecht als je je ogen niet sluit voor de wereld om je heen.
Over dat Guatemalteekse stukje van de wereld wil ik zo nog wat meer zeggen, maar eerst wat anders. Herkent u die worsteling om het Woord te verstaan in úw situatie? Het Woord van God klinkt toch niet in een luchtledig, maar tot mensen van vlees en bloed?
Voor mij is het heel herkenbaar (en verleidelijk soms?) om de toepassing geestelijk (en vaak individueel) te verengen en zo de wereld te vergeten. Mijn wereld, dat is: Gods schepping en de mensen voor wie ik een naaste mag zijn, verdwijnt dan uit het blikveld. Moet het veld ruimen voor een enge gerichtheid op 'als ik maar in de hemel kom'. Gelukkig, er is persoonlijke zaligheid, omdat de Heere in mensen een welbehagen heeft en persoonlijk een verbond met hen sluiten wil. Maar wat ik hier (en hier niet alleen) zie en hoor is eng, griezelig! Een vlucht uit de (inderdaad benauwende) werkelijkheid in een haast egoïstische religiositeit.
Maar…, als wij belijden dat het Woord vlees geworden is en onder ons heeft gewoond; als wij belijden levend en krachtig is en scherper dan een tweesnijdend zwaard, dan komt toch iedereen en alles om hem heen in het licht van Christus te staan?! Oordelend en bevrijdend licht. Zeker, het heil in Christus strekt zich uit tot in het eeuwige leven. Maar hier en nu mag er al iets van beleefd worden in afwachtend verlangen naar de nieuwe hemel én aarde waar gerechtigheid gewoon(te) zal zijn.
Indien wij alleen in dit leven en déze wereld op Hem zouden hopen, dan zouden we de ellendigsten van alle mensen zijn. Maar indien wij alleen ná dit leven op Christus onze hoop zouden stellen, wat voor boodschap hebben we dan aan de wereld en de mensen om ons heen?

Guatemala
Tot slot wil ik u graag enkele dingen over de situatie hier vertellen. Ik haak maar aan bij de punten van de preek.
1. Om allerlei redenen zijn mensen hierals Elimelech en z'n gezin op trek. Overal heen… nergens thuis? 'k Denk vooral aan de vele Indianen met hun eigen talen, kleding en gewoontes, hun eigen cultuur en geschiedenis. Ze gaan naar de kust voor werk, naar de stad in de hoop op een betere toekomst. Ze verlaten de bergen uit angst voor verdere represailles door het leger. Ze worden gedwongen te verhuizen naar 'veilige' modeldorpen.
Maar ze raken hun wortels kwijt en verliezen niet alleen hun gewoontes, kleding en taal, maar ook zichzelf in de grote, grauwe massa. Bewaren van gewoontes, taal, enz. is een stukje zelfbehoud. Oók een stukje zorg voor het eigene en unieke wat God Zijn schepselen gegeven heeft.
2. Hier blijft niets op het veld of in de bomen achter. Als je geen werk hebt (werkloosheid 50%) moet je maar zien hoe je met je gezin aan de kost komt. Alles moet betaald worden, maar waarmee? In de jaren '80-'85 stegen de prijzen met 50% en de lonen met… 13%! Sinds 1 juli jl. zijn de prijzen ineens 25% en meer omhoog geschoten. Wel te verstaan, de prijzen op de dagelijkse levensbehoeften, niet de luxe artikelen. Maar er zit nog geen cent meer in het loonzakje. De armoede neemt toe! Wie zal dat behalve de arme een zorg zijn?
3. Omgaan met personeel… Sinds enkele jaren is er een minimumloon van circa ƒ 2,40 per dag. Maar voor een gemiddeld gezin heb je per dag al ƒ 4,50 nodig om ze het minimale aan voeding voor te schotelen. O, er zijn er wel die meer betalen, maar er zit een addertje onder het gras.
Vóór de tijd van het minimumloon mocht je zes dagen werken en vaak samen met je vrouw en oudste kinderen. Bij elkaar kreeg je dan nog heel wat. Maar nu mag alleen de vader nog komen en vaak nog minder dagen ook. Kortom, er komt zeker niet meer binnen dan vroeger. Gevolg is niet alleen armoede maar vaak ook nog de greep naar de fles en/of andermans goed. Of twee banen tegelijk, zodat je je gezin waar je voor in de weer bent verwaarloost.
4. Weduwen en wezen zijn er hier in overvloed. Door de vreselijke jaren van geweld en onderdrukking ('80-'84) zijn er vele mannen gesneuveld en verdwenen. Er zijn dorpen waar maar enkele mannen meer zijn. 'k Weet van een gemeente van de Methodistenkerk waar op 50 vrouwen nog 7 mannen zijn. Weduwen en wezen…, geen rechten en vaak geen inkomsten. Als je man/vader door geweld omkwam was hij vast ook van de guerrilla en is het dus je eigen schuld. En dan nog al die andere door ontrouw en alcohol ontwrichte gezinnen.

Zorg voor het zwakke en weerloze… Ach, er is wel een soort ziekenfonds, maar als de operatie duurder uitvalt dan wat je aan premie betaald hebt…, dan laten ze je rustig dood gaan. Zorg…?!

Ruth
Ruth is (helaas!) erg actueel in Guatemala. We moeten het boekje nóg maar eens Iezen. Misschien met andere ogen; ogen die goed om zich heen gekeken hebben. Want 't zijn niet zomaar gewoontes, maar de wijze wetten die de Heere aan Zijn volk gegeven heeft. Hebben wij een woord voor de wereld?
'En het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond (…), vol van genade en waarheid' (Joh. 1 : 14).

W. G. Teeuwissen, San Felipe Reu.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen