Globaal bekeken

Uit een boekje, uitgegeven bij het 100-jarig bestaan van de 'Gereformeerde Kerk te Hendrik Ido Ambacht' (1891-1991) (uitgave drukkerij Kaveka, Alblasserdam) het volgende, waaruit blijkt hoe een 'dolerende gemeente' voor enkele of meerdere decennia terug in elkaar stak.
• Allereerst iets over een vroegere jongellngenvereniging (J.V.):

Van de onderwerpen die behandeld werden, is weinig vastgelegd; wel notuleerde de secretaris nauwgezet de vragen die leden aan de vragencommissie stelden, helaas nauwelijks de antwoorden, die in de regel een week later gegeven werden. Deze vragen geven een kijk op de problemen die voor de JV actueel waren.
an een moderne predikant een persoon van positief christelijke beginselen uitlokken onder zijn gehoor te komen wetende dat hij niets anders uitkraamt dan wat strijdig is met zijne roeping, was een vraag in 1875. Hoe weet gij dat uw ziel een ander wezen en zelfstandigheid is dan uw lichaam? Zou iemand die tegen de Heilige Geest gezondigd heeft, een waar berouw kunnen hebben? (1879).
Wat is de eeuwigheid Gods en waar is God geweest eer hemel en de aarde er waren? Ook de vragen commissie moest hierop het antwoord schuldig blijven. Waaruit bestaat het verschil tussen het bloed van Abel en het bloed van Christus? Welk voedsel heeft het vee der kinderen Israëls in de woestijn gehad? Hoe moet men verstaan Spreuken 23 vers 23: Koop de waardheid en verkoop ze niet.
Wordt in Mattteüs 5 : 31 eed zweren geheel, of slechts voorwaardelijk verboden?
Is het de christen geoorloofd zichzelf aan de snijkamer te verkopen?
Is ijsvermaak op zondag toegestaan? Kan een lid van een christelijke JV deelnemen aan vermaken zoals harddraverij, tentoonstellingen enz., zonder dat dit het aftrekt van de vereniging? (1876). De president van Gemerden meende: "Genoemde vermaken zijn onschuldig en het laatstgenoemde kan zelfs zijn nut hebben, maar dat veelal een kermis op die onschuldige vermaken volgt, die het geheel tot een ultspetting maken, waarbij een lid der christelijke jongellngsvereeniging niet te huis behoort, omdat daar wordt afgebroken, wat eene Chr. Jongelingsvereeniging poogt op te bouwen."
Wat is het onderscheid tussen gepaste en ongepaste vrolijkheid, en in hoeverre mag een lid eener chr. jv. daaraan deelnemen? (1878). Is verkering op 17-jarige leeftijd geoorloofd?
P. Wilschut ging 19 februari 1888 in op de vraag of een christen een comedie zou mogen bezoeken.
Hoe heeft een lid van een christelijke jongelings vereniging over de mode te denken? Hoe actueel is de vraag uit 1877: Is het ook plicht het uithalen van vogelnesten of het mishandelen van dieren tegen te gaan?
Is het een christen geoorloofd te dansen bij het spelen van een christelijk lied? Is het de christen geoorloofd op het verjaarsfeest onzet Koninginne een historische optocht te gaan bezien?
Dat het er tijdens de vergaderingen niet altijd even bedaard aan toe ging, mag blijken uit de vraag of het zulk een grote zonde is, het lachen onder de bijbelbespreking.
Behalve ethische en theologische vragen, stelden leden soms ook hele concrete, zoals: wat zijn sacramenten, wat zijn liberalen, wat is sociaal.
En uit 1897 dateert al de vraag, die nog zeker twee generaties gereformeerden zou bezighouden: Mag je fietsen op zondag? Als er wel met een rijtuig naar de kerk gereden mag worden, waarom dat niet op de fiets? Hoe moeten leden dan naar de vergadering komen?'

• Vervolgens iets over 'psalmen en gezangen':

(...) 'Alles moest het liefst bij het oude blijven, alleen psalmen en op hele noten gezongen. Nog ver in de jaren vijftig zong de gemeente slechts een deel van de psalmen ritmisch.
Ds. Van Helsdingen had al jaren voor de oorlog langs een omweg geprobeerd het rytmisch zingen er door te krijgen. Op de catechisaties liet hij de leerlingen "volgens de nieuwe methode van hele en halve noten" zingen, zeer tot afkeuring van de bezoekende ouderling, die tot zijn instemming waarnam dat om die reden een aantal catechisanten niet meezong. Omdat op den duur er in de gemeente afkeurend over gesproken werd, beloofde ds. Van Helsdingen het voortaan na te laten.
Ook in de oorlog zijn nog zwakke pogingen gedaan om op een gemeenteavond, in samenwerking met De Lofzang, enkele psalmen rytmisch te zingen, maar er kwam niets van terecht, omdat niemand er enthousiast voor was. De broeders waren beducht dat een en ander de verdeeldheid in de gemeente zou versterken. Evenmin kon de kerkeraad er toe besluiten de heer Van Noort met zijn dubbelmannenkwartet op een jeugdsamenkomst zo psalmen te laten zingen. De kerkeraad wachtte liever maar eens rustig af, voordat ze deze nieuwigheid met de gemeente besprak.
In 1951 is de gemeente er dan toch mee begonnen, zo met een enkele psalm. De broeders Van Essen en Van Noort hadden een selectie gemaakt van geschikte psalmen. De klachten bleven niet uit: het tempo lag te hoog, en er was steeds onduidelijkheid welke psalmen rytmisch en welke op hele noten gezongen moesten worden. Het gebeurde wel dat het orgel niet rytmisch speelde en de gemeente wel rytmisch zong! Zo ging het enkele jaren door. Zelfs op de JV werden nog psalmen op hele noten gezongen! Geleidelijk voerden de organisten het aantal rytmisch te zingen psalmen op, tot op de gemeentevergadering van 17 maart 1958 de oude broeder Hogeweg vroeg, of nu niet alle psalmen zo gezongen konden worden. Toch werd nog in 1961 gebakkeleid tussen voor- en tegenstanders.
Toen stond al weer het volgende discussiepunt op de agenda: de Nieuwe Psalmberijming. Kennelijk begon de gemeente toen al aan de veranderingen gewend te raken, mogelijk door het grote aantal nieuwe leden van buiten de gemeente. Vanzelfsprekend was er te­genstand tegen het beproeven, vóór de dienst en moest ds. Hoekstra een oriënterend stukje in de Kerkbode schrijven. Durfde de kerkeraad de verantwoordelijkheid wel aan om ermee door te gaan, daar er zeker ergernis van zou komen? Er was nauwelijks enthousiasme, omdat het zo weinig leefde in de gemeente.

De Gezangen
De uitvoerige gedachtenwisselingen in de consistorie voor de oorlog, over de wenselijkheid of onwenselijkheid van het zingen van Gezangen in de eredienst had geen positief resultaat opgeleverd. Van Helsdingen had het een paar maal geprobeerd, en direct de felle oppositie moeten voelen. De kerkeraad steunde hem nauwelijks in zijn pogingen tot vernieuwing, de gemeente moest langzaam worden opgevoed. Waarschijnlijk was overigens de meerderheid van de gemeente voor het zingen van gezangen. Degene die zich openlijk afvroeg in hoeverre een minderheid de meerderheid zijn wil mag opleggen, kreeg als dooddoener te horen dat "het niet zo leefde" in de gemeente. Of dat er "wegens de zwakheid der broederen" voorlopig geen gezangen in de dienst gezongen zouden worden.
– Ook de gezangen zijn pas na de oorlog ingevoerd. Ja, je was jong, je deed mee, je vond dat ook wel leuk. Maar ook mijn vader was er niet tegen, die was op dat gebied toch wel makkelijk.
De nieuwe dominees na de oorlog hebben geleidelijk het zingen van gezangen geïntroduceerd. De tegenstand ebde weg; een enkele keer kwam het oude zeer nog boven, zoals in 1954 toen de kerkeraad een verzoek kreeg bij het avondmaal geen gezangen te laten zingen, omdat enkele broeders, niet mee "konden" zingen. De kerkeraad nam geen besluit, de dominee nota. (...)'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen