De 'zevenduizend' in Frankrijk

Op de tafel van ons hoofdbestuur lag weer de uitnodiging voor de Pastorale van Dijon, even na de Paasdagen. Collega Verboom was de vorige twee keer al geweest.

Wie wilde en kon dit jaar? Welnu, ik wilde wel, al kon ik eigenlijk niet. Een telefoontje van br. A. van Velzen uit Krimpen aan den IJssel trok me over de streep: enthousiast en indringend. Ik kon meerijden met hem en zijn vrouw en nog een theologiestudent naar Dijon.

De kerkeraden kennen br. Van Velzen wel van het jaarlijkse rondschrijven: hij is voorzitter van het Comité d'Entraide Chrétienne Réformée. Dat comité doet in nauw contact met de Gereformeerde Bond, maar ook samen met andere reformatorische kerken in Nederland, veel voor het Franse protestantisme.

Op weg naar Frankrijk

Onderweg in de auto vertelde onze broeder hoe hem als voormalig zakenman het lot van de Franse kerk op het hart gebonden is. In België haalden wij ds. Carp in Antwerpen op, emerituspredikant, die de pastorale van Dijon als een jaarlijks feest beleeft. Geen wonder als men tot zo'n kleine minderheid behoort in zo'n grote stad. Toen wij de Franse grens overgingen, vertelde broeder Van Velzen van de Franse uitgaven van de Heidelbergse Catechismus, de Catechismus van Geneve, de Belijdenis van La Rochelle, de Dordtse Leerregels, enz. Ons vertrouwd, maar in Frankrijk volstrekt onbekend. In het land van Calvijn is sinds de Hugenotenvervolging onder de 'zonnekoning' nog slechts een schamele rest protestantisme over. Die rest was nog over acht kerken verdeeld, maar die zijn in 1938 verenigd in de Eglise Réformée de France, rechtzinnig en vrijzinnig tesamen. Hoeveel moeite kostte het onze broeder om de leiding van die kerk in Parijs te overtuigen van de noodzaak en de mogelijkheid van deze reformatorische uitgaven! Maar hoever reikte toen ook de zegen van de uitgave: tot in Madagascar toe. Van Velzen vertelde ook hoe dankzij een Chr. scholengemeenschap in Middelharnis twee CD's tot stand kwamen met psalmen en gezangen in steeds beter Frans. We luisterden er onderweg in de auto naar. A Dieu seul la Gloire. God alleen de eer.

Protestanten in een 'klooster'

Zo arriveerden wij dan in Bourgondië, passeerden Dijon, en reden tussen de bergen naar een afgelegen voormalig klooster, nu conferentie-oord. Kijk, daar is die bejaarde atoomgeleerde uit Parijs, overtuigd gereformeerd christen en ouderling. Op puinhopen bloeien de schoonste bloemen, zei prof Jonker. Daar komen de andere gasten uit Frankrijk, maar ook uit Zwitserland en elders: predikanten, studenten, evangelisten. Bij elkaar zo'n zestig mensen. Wij confereren en dineren onder de gothische gewelven.

Wat ik mis van de Franse taal, vraag ik de verslaggeefster van het RD, lerares Frans; wat zij mist van de theologie, vraagt ze mij.'

Ik moet een verslag maken voor het ND via een fax. Een christelijke krant is in dit hei­dense land al onvoorstelbaar, maar twee reformatorische kranten helemaal. Wij werkten dan ook nauw samen.

De geestelijke vader

De opening wordt verricht door dr. S. Olyott, die vertelt hoe de pastorale tien jaar geleden begon. De man is een welbekende Engelse baptist die in Lausanne gewerkt heeft en perfect Frans spreekt. Door hem hebben Evangelicals in de geest van Spurgeon, werkzaam in Noordwest-Frankrijk, contact gekregen met wat over is van de reformatorische kerken in Zuidoost-Frankrijk. In een persoonlijk gesprek noemde hij deze samenwerking een wonder van God. Ik denk: nood verbroedert. Zo is dat ook in Amsterdam.

U moet bedenken dat van de 57 miljoen Fransen slechts een half procent praktiserend protestant is en dat daarvan nauwelijks 10% bijbelgetrouw is. Als die elkaar nog niet zouden vinden...! De veel grotere conferentie van Leicester in Engeland diende Olyott als voorbeeld. Welnu, de initiatiefnemer van destijds neemt ook nu enkele bijbellezingen voor zijn rekening: eerst over Hebreeën 6, een ernstige waarschuwing tegen afval. Maar geen afval der heiligen. Want 'Dordt' is hier het bindmiddel van Evangelisch en Reformatorisch. Ik moest denken aan de Nadere Reformatie: de bijna-christen ontdekt. Maar uit die traditie stamt de man toch niet. Daarom vroeg ik hem achteraf naar de reden van zijn thema: hij zei dat voorgangers in de kerken vaak alleen de ambtelijke, maar niet de persoonlijke omgang met God kennen. Later sprak Olyott over 2 Corinthe 11: Mijn genade is u genoeg. Sprankelend, geestig soms, geestelijk vooral. Wij bekeken ook een video-interview met de oude dr. Pierre Courthial, die vanwege zijn hoge leeftijd (82) niet meer kon komen: rond 1930 waren hij en dr. Pierre Marcel de enige calvinistische leiders in Frankrijk. Onder andere door het lezen van de Institutie van Calvijn was hij gereformeerd geworden. Hij inspireerde nu jonge dominees hoe met God te leven in dagelijkse omgang en hoe te preken; met het oog op de mensen. Blijkbaar was Courthial vroeger de geestelijke vader. Hij toonde zich teleurgesteld door het verval in de ERF na 1955. Maar hij had de christelijke hoop bepaald niet verloren.

Stemmen uit Aix...

Een student van Aix-en-Provence sprak over: Godskennis bij Calvijn. Hij gaf op ernstige wijze uit de Institutie de leer van Calvijn weer. Aix levert dus zo'n echte Calvinist af. Men fluisterde dat hij in de Franse republiek zowaar nog een royalist is... Zijn leermeester, prof Daumas, kerkhistoricus, zat voor en introduceerde hem.

De professor van Aix, de Engelsman dr. Paul Wells, die nog altijd geen accentloos Frans spreekt, en de nieuwe administrateur, ds. A. Lewin, alweer een Engelsman, zijn ook in Dijon: ik spreek hen aan de maaltijd en kan op mijn Engels terugvallen. Aix is de Theologische opleiding in Zuid-Frankrijk, die alleen door de kleinere Eglise Réformée Evangélique Indépendante is erkend. Deze EREI ging in 1938 niet mee met genoemde vereniging. De ERF heeft zijn opleiding elders, nl. in Montpellier. Toch staat Aix open voor docenten en studenten uit beide kerken, dus de ERF en de EREI. Aix kan financieel niet rondkomen zonder de 'vrienden van Aix' uit Nederland en elders. Er studeren zo'n tachtig studenten. Maar er waren er hoogstens vijf. Hadden de anderen geen geld? Gewone predikanten van de EREI zijn er trouwens ook weinig. Hadden zij geen tijd? Of is er meer aan de hand? Ik hoor dat de helft van de studenten bekeerlingen zijn, die op hun belijdenis zijn gedoopt, maar de kinderdoop in verband brengen met Rome of liberale protestanten... Natuurlijk leren ze in Aix de gereformeerde visie op de kinderdoop en ze leren die respecteren. Vinden ze de Pastorale toch te Calvinistisch? Er was wel een heel interessante student uit... Algerije, een gewezen moslim uit Hippóne, de stad van Augustinus. Er komt een hele discussie of baptisten ook in de Franse vereniging volwaardig mogen meedoen...

Nederlandse inbreng

Want op een middag is er een aparte bijeenkomst voor studenten, waarbij Nederlandse studenten te gast zijn: Voetianen uit Utrecht en hun broeders uit Kampen-2 en Apeldoorn. Zij vertellen in gebroken Frans hoe zij het in Nederland doen. Zij willen uitwisseling. De vrijgemaakte docent helpt bij de taalbarrière: drs. Kwakkel is gastspreker, jong hoogleraar O.T. Hij blijkt vroeger in Aix te hebben gestudeerd. Hij spreekt zijn Frans dus wel goed. En Aix kent hem goed. Hij spreekt over zijn komende dissertatie en reeds geschiede inaugurele rede: komt Paulus' rechtvaardiging al in het O.T. voor? Kwakkel deelt de Hebreeuwse tekst uit van Genesis 15 en psalm 26. Iets nieuws op de pastorale. Het wordt kwakkelen met het Hebreeuws. De spirituele sfeer van Dijon wordt ineens wat wetenschappelijker. Conclusie: Paulus geeft geen precieze uitleg van Genesis, maar wel een wettige toepassing. Velen vinden de Nederlandse inbreng wat moeilijk. Uit de zaal zet dr. Olyott vriendelijk de puntjes op de i: wij kunnen het O.T. niet lezen zonder het normatieve N.T., zegt hij.

Wij konden psalm 26 overigens niet zingen: die bleek niet in de geselecteerde bundel Franse psalmen te staan. Toen zongen we maar een andere psalm.

Nederlandse inbreng was er ook in de persoon van ds. Brienen jr., die predikant is van een kleine (EREI) gemeente in het kolossale Parijs. Hij is dat geworden door de bemoeienis van de Chr. Geref ds. K. Boersma (Chr. Ger. en Ned. Ger hebben samen een stichting voor steun aan Franse kerken). Wordt je buitenlandse inbreng in het chauvinistische Frankrijk aanvaard? vroeg ik hem, toen hij mij in zijn auto naar het station bracht. Toch wel, antwoordde hij, als je maar solidair bent en geen betweter.

Zwitserse inbreng

Een lezing ging over evangelisatie: van een Engelse evangelist in Lausanne. Olyott had daar ook gewerkt: hij noemde Lausanne het nieuwe Geneve. Paulus op de Areopagus was het voorbeeld. Hij sloot wel aan bij zijn gehoor, maar paste zijn boodschap zeker niet aan. Onze kerkdiensten spreken buitenstaanders niet aan, daarom moeten wij naar buiten treden in deze moderne, ja post-modeme cultuur. Ik vermoedde toch dat de evangelist in Zwitserland in een heel andere context werkte dan zijn Franse broeders. Ik had de indruk dat Frankrijk nog veel moeilijker is dan Amsterdam.

In mijn groetwoord namens de GB in de Ned. Hervormde Kerk zei ik dat de restgedachte mij in de grote stad vaak getroost heeft: Ik zal Mij doen overblijven 7000 die de knie voor Baal niet gebogen hebben.

Maar die rest heeft onze steun hard nodig. En die rest kan ons ook veel leren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen