Boekbespreking

Deze studie is een vervolg op het eerder geschreven 'Individualisme' (1989), waarin een pleidooi werd gevoerd voor een positieve waardering van individualisering. In dit boek komen ook de schaduwzijden van het individualiseringsproces meer naar voren. Zo wordt bijvoorbeeld de vraag onder ogen gezien: hoe kan voorkomen worden dat de samenleving aan solidariteit verliest bij toenemende individualisering?

De Lange bestrijdt de stelling dat één en ander per definitie zou samenhangen. De ontwikkeling van collectief naar individueel zorgt er echter wel voor dat solidariteit morgen andere vormen moet aannemen dan gisteren en vandaag. Een verontrustend verschijnsel is dat de mondige burger wel zijn individuele rechten kent, maar niet zijn maatschappelijke plichten. Er heerst een 'dictatuur van verworven rechten'. De mondige burger is niet alleen slachtoffer van bureaucratisering, maar maakt er soms ook misbruik van. Hiertegenover is het goed een nieuw accent te leggen op verantwoordelijkheid. 'Wie verantwoordelijk is, verenigt in zich het ik van meerdere mensen' (Bonhoeffer). Maar dan moeten ook de grenzen die aan de menselijke verantwoordelijkheid zijn gesteld, scherp onder ogen worden gezien. We moeten ons goed realiseren wat we precies van mensen vragen wanneer wij ze op hun verantwoordelijkheid aanspreken: wie is tegenover wie in welke situatie en op welke wijze verantwoordelijk waarvoor?

In een slothoofdstuk gaat De Lange in op de vraag wat individualisering betekent voor de kerk als sociale gemeenschap. Juist nu de kerk in een sociologisch vacuüm is terechtgekomen, zou zij kunnen gaan experimenteren met een sociale leefwijze in de lijn van Jezus. Bij Kuitert ziet De Lange een minimalistisch kerkbegrip ('nachtwaker-kerk'), waarbij de kerk probeert te beantwoorden aan de private zingevingsbehoefte van individuele gelovigen. Daartegenover staat de maximalistische visie in evangelische kringen: kleine gemeenten waarin iedereen iedereen kent.

De Lange kiest een middenweg, in aansluiting bij Bonhoeffer. De kerk is 'Christus als gemeente existerend'. God is vlees geworden en woont onder ons als kerk. Binnen die kerk geldt een specifieke gemeenschapsstructuur; 'in' staan voor anderen'. Dit wordt geconcretiseerd in het diaconaat, de voorbede en de onderlinge schuldvergeving. Zo kan de kerk ook jongeren weer bereiken door een grotere sociale zichtbaarheid (dit in aansluiting bij H. A. Alma). De auteur, hoogleraar evangelistiek te Kampen en docent ethiek te Groningen, schrijft essayistisch en getuigt in zijn benadering van het onderwerp van grote belezenheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen