Globaal bekeken

De laatste tijd lazen we In dagbladen, kerkbladen en andersoortige publicaties diverse ontboezemingen van hervormd gereformeerde predikanten inzake de ontwikkelingen en verwikkelingen inzake SoW. Hier volgen uit uiteenlopende publicaties enkele passages:

a. Dagblad Trouw Ds. W. P. van der Aa

'"De kerk is al een tijd bezig te verrechtsen. Niet aan de top maar wel aan het grondvlak. Op de kerkelijke kaart van Nederland kun je aardig wat gemeenten aanwijzen die vroeger midden-orthodox waren en nu bij de bond horen", stelt Van der Aa. Het land van belofte leek voor het grijpen en dan wijkt dat vergezicht opeens terug. Es o wee! De hervormden zijn Samen op Weg naar fusie met de gereformeerde kerken (GKN) en de Evangelisch Lutherse Kerk (ELK), twee kerkgenootschappen die nóg veel verder van het gereformeerde belijden afstaan dan de eigen hervormden. "Je bent op we naar een meerderheid en dan krijg je te horen dat jouw kerk opgaat in een groter geheel, waarbinnen je weer een kleine minderheid bent. Dat is voor velen onverdraaglijk", zo vat Van der Aa de onderhuidse angst in eigen kring samen.

b. Drs. W. Dekker

Zijn collega in het Veluwse dorp Wezep, "bondspredikant" Dekker, geeft dit gevoel meer historische lading: "Er is vanuit de bond van alles over het Samen op Weg-proces geroepen, over de gereformeerde belijdenisgeschriften die in de vuilnisbak worden gegooid, dat het een kerk zal worden waar homohuwelijken zullen worden Ingezegend, over de planting Gods in Nederland die verwoest wordt Het meest wezenlijke is toch een diep gevoeld, existentieel verdriet dat de strijd om het herstel van de Hervormde Kerk verloren is. Hiermee beschrijf ik overigens een gevoel dat veel sterker leeft bij he bestuur van de bond en bij de groep van dominees dan bij het gewone gemeentelid. Het gemeentelid denkt plaatselijk, congregationalistisch."

Voor de meeste bonders, denkt Dekker, is dat het grote verdriet; het samengaan met Kuypers' gereformeerden bleek pas mogelijk toen de gereformeerden alle door de "bonders" juist zo gewaardeerde rechtzinnigheid hadden afgelegd. Van een "terugkeer" van de gereformeerden in de hervormde moederschoot is geen sprake. Intussen worden de tienduizenden échte orthodoxen in de kleine afscheidingskerken (christelijk gereformeerden, vrijgemaakten, gereformeerde gemeenten en nog vee meer) in het SoW-proces buiten de deur gehouden.

Volgens collega's heeft ds.W. Dekker (46) zich als predikant in het heidense Rotterdam een zekere "mildheid" eigen gemaakt, die een bondsdominee elders niet aangewaaid komt. Inmiddels staat Dekker in het traditionele Veluwse dorp Wezep, "mild en "links" en wel. Hij is een vertegenwoordiger van de vleugel in de bond die niet afkerig is van het fusieproces. "Ik vind het jammer dat de orthodoxen waarmee wij ons nou juist het meest verwant voelen, er niet bij zullen zijn in de toekomstige kerk. Maar ik ga niet dolerend bij de pakken neerzitten. Ik zou me niet thuisvoelen in een klein kerkje." Dekker ziet "nog heel wat mogelijkheden voor de bond om - samen met anderen ter rechterzijde en sa­men met evangelische stromingen - te werken aan zijn oorspronkelijke doel: de verbreiding van de waarheid in de kerk". En: ... "dat moet je enthou­siast doen, niet treurend. Als je mekaar blijft opfokken, krijg je alleen maar negatieve energie". Dekker vindt dat de hervormde en de gereformeerde syno­des wel een helpende hand moeten uitsteken naar de bond, nu die aan het fusieproces dreigt te bezwijken. De bond is immers een flink en onmisbaar brokstuk van de hervormde kerk. Daarom pleit Dekker ervoor, de belijdenisteksten van de Evangelisch Luthersen In de kerkorde nog wat verder naar onderen te schuiven.

c. Drs. R. H. Kieskamp

'"Het synodebestuur is de laatste tijd heel hard geweest. Kwesties van financieel beheer zijn ongewoon hard gespeeld, het besluit over tucht en homoseksualiteit is heel onverzoenlijk uitgevallen - ­voor mijn gevoel kun je er niet om heen dat de homoseksuele praxis op grond van de bijbel niet kan! De vrijheid om naar Gods woord te leven dreigt te worden aangetast, en dan kom je toch bij een soort brandstapelmentallteit uit."

Dominee Kieskamp is niet gelukkig met het Samen op Weg-proces. Maar het is typerend voor de persoon en voor de Bond dat hij desalniettemin niets voelt voor deelname In de werkzaamheden van het  actiecomité. "Er klinken onzuivere tonen mee in het protest; niet alle daden van het comité tot behoud van de Hervormde Kerk getuigen van wijsheid."

Dominee Kieskamp ziet veel meer in voorstellen zoals die ook door Van der Aa worden verdedigd: fusie mag, mits... "Met een duidelijk gereformeerde ­belijdenis heb je het op papier goed. Maar dan moet er nóg iets gebeuren", zegt Kieskamp, "namelijk een geestelijke opwekking. We moeten allemaal op de knieën, we moeten ons verootmoedigen, ook ­de bondsstroming binnen de kerk. Je hoort het steeds vaker in gebedsgroepen, een gebed om een ­geestelijke opwekking. Zelfs in de randgroepen bid­den ze er om."

"Ik bedoel geen wilde, buitensporige toestanden. De Geest werkt door het Woord. Zo'n geloofsgloed en geloofswarmte, dat de mensen zich gered weten van hel en verdoemenis dat is toch waar Jezus Christus voor gekomen is? Dat moet weer terugkeren in de kerk, dat zou de terugloop kunnen stuiten Ik leef daar uit." Bezorgd kijkt hij naar onze weifelende buitenstaandersgezichten. "Dat wil niet zeggen dat ik alsmaar halleloeja roep...", zegt dominee die zich overigens nog heel niet zo zenuwachtig maakt over onenigheid in de Gereformeerde Bond "Dat valt best mee.'"

d. Drs. R. van Kooten

"'De synodemeerderheid zou vertrouwen moeten hebben. Als ik ongelijk heb, zal de Heilige Geest me vanzelf overtuigen", zegt dominee R. van Kooten (45) uit Soest, lid van het Comité tot behoud va de Hervormde Kerk. "Maar tot nog toe heb ik geen enkel bijbels argument gehoord dat het mij mogelijk maakte alsnog voor die nieuwe kerk te kiezen. Pragmatisch denken is niet hetzelfde als bijbels denken en dat is wat mij onderscheidt van Dekker. Als het moet, kiest Van Kooten uiteindelijk voor een "schuur" als kerk en géén salaris. De al lang geleden afgegeven garantie dat bondsgemeenten en hun dominees in de toekomstige kerk plaatselijk de ruimte krijgen om door te gaan met waar ze mee bezig waren, zegt hem niets. "Ik wil geen ruimte, ik wil een bijbelse kerk.."Handhaving van de naam "hervormde kerk"? "Zegt mij niets." Zelfs een terug keer naar de oude, hervormde belijdenisartikelen zou hem niet voor de VPKN winnen. Het maxima dat hij op bijbelse gronden voor zijn verantwoording zou kunnen nemen, is een federatie (geen fusie dus) van kerken, waarbij de hervormden hun eigen kerkorde van 1951 behouden. "Op schrift blijft de basis dan tenminste bijbels-deugdelijk."'

• Ds. L. H. Oosten (in Contactblad Hervormde Gemeente St. Anthoniepolder)

'Waarom zoudt gij zo groot geschrei maken? ' (Micha 4:9).
Groot geschrei! Dat is er vandaag in de Kerk waar toe wij behoren.
Waar gaat het heen met de Kerk der Vaderen, die de HEERE Zelf geplant heeft in deze lage landen in de gezegende dagen van de Kerkhervorming?
Door vele diepten en grote noden is de Kerk reeds heengegaan.
Hoe kort na de Reformatie was er de strijd met de Remonstranten en hun dwalingen in de leer, zodat er meer dan 200 predikanten moesten worden af gezet!
Hoe bedreigend was de beweging van het scheurzieke Labadisme vanwege het geestelijke en morele verval in de kerk.
Hoe spoedig was er na de Reformatie een Nader Reformatie nodig vanwege diep bederf.
Hoe verscheurend waren de kerkelijke twisten tussen Voetianen en Coccejanen.
Hoe verderfelijk was de doordringende geest van de 18e eeuwse "Verlichting" vanuit Frankrijk, die het verstand verhief boven het schriftuurlijk geloof  en die zo een voorloper werd van het Modernisme in de Kerk.
Hoe verwoestend was de geest van de Franse Revolutie, die ook door de Kerk met gejuich werd binnengehaald en die ook in de 19e eeuw krachtig werkte in de Kerk en leidde tot de verderfelijke leervrijheid, de opkomst van de vrijzinnigheid, maar ook tot scheuring en afscheiding.

Welk een slag voor de Vaderlandse Kerk was de Doleantie (1886-1892) onder leiding van dr Kuyper (ontstaan van de Geref. Kerken), die beweerde: Gods volk gaat met mij mede, alleen Jan Rap en zijn maat blijven achter!

Maar wat bleek?

Boven al deze verwoestende krachten en bedreigingen voor onze Nederlandse Hervormde Kerk stond haar Koning!

En ervaren mocht worden tot op deze dag wat reeds Luther gezongen had:

"Houdt Christus Zijne Kerk in stand,
zo mag de hel vrij woeden... I"

De Koning der Kerk heeft dwars door alle aanvechting en bedreiging, ja, ook dwars door alle ontrouw en dwaling heen, Zijn Kerk in ons vaderland nimmer verlaten. Veel rechtzinnigen hebben in de weg van scheuring en scheiding haar verlaten, de Koning echter niet.

Velen hebben beweerd dat de oude Kerk der Hervorming in ons land niet meer bestond (1816) of dat de Kerk der Vaderen een valse kerk geworden was (1834), nochtans bleef de Heere met Zijn Woord en Geest, met Zijn volk en knechten in haar tot op deze dag. Nog heeft Hij Zijn hand niet van ons afgetrokken.

­Velen, juist in het rechtzinnige deel van de Kerk, schreien en roepen vandaag: Nu is het gedaan met de kerk, weldra gaat zij Samen op Weg in een fusie­ met anderen en dan bestaat onze oude Vaderlandse Kerk niet meer, omdat het een fusie is die wij niet wensen en niet begeren omdat zij niet uit God. is.

Bestaat een organisme niet meer, omdat zij opgaat in een bredere organisatievorm? Verdwijnt het orgaan in de lucht, als het meegenomen wordt in een breder verband? .

1. De Kerk is - al besluit zij onverhoopt daartoe - nog lang niet aan het eindpunt van het Samen op Weg-proces en dus nog lang niet één met gereformeerden en luthersen. Dat duurt nog minstens 10 a 15 jaar, voordat het - naar menselijke gedachten - gerealiseerd is... Als dat ooit gebeurt! Want er is toch een Koning onder u?

2. Sociologisch onderzoek in de Kerk wijst uit dat over 10 a 15 jaar de verhoudingen gans anders zullen liggen, omdat dan de rechterzijde in de ­ Hervormde Kerk de meerderheid zal hebben. Van de meerderheid moeten we het overigens niet hebben, want God regeert. Maar wie zal zeggen wat dat betekent voor de Kerk en voor dit proces?

3. Hoe voorbarig en ongelovig is het dan om bij voorbaat goederen veilig te stellen in een stichting en zich in te beelden straks op eigen houtje  de Hervormde Kerk voort te kunnen zetten, wat immers ten hoogste uitloopt op een soort "vrijgemaakte" Hervormde Kerk en dus de zoveelste afscheiding.

4. Alle afscheidingen welhaast hebben gepretendeerd de wettige voortzetting van de oude Hervormde Kerk te zijn. Het bleek een illusie.

5. Leert de geschiedenis niet, dat niet de mens maar God de gang van Zijn Kerk bepaalt? "Nu, waarom zoudt gij zo groot geschrei maken? Is er geen Koning onder u? Is uw Raadgever vergaan, dat u smart, als van een barende vrouw at heeft aangegrepen? " Waar is dan uw toevlucht ­ en grond van vertrouwen?

­6. Van de kant van de drijvers, zelfs uit eigen kring, moeten wij het odium (de smaad) van smoesjes, slapheid en valse lijdelijkheid, dat hier en daar klinkt, maar met vreugde aanvaarden, daar toch de Schrift van een stil geloofsvertrouwen gans anders spreekt, Jes. 30 : 7b, 15.'

Centrale Kerkenraad Katwijk aan Zee ('Het Samen op Weg-proces en onze Hervormde gemeente In Hervormd Kerkblad)

'Hoe nu verder? Een vraag die bij velen op dit mo­ment leeft. Want onmiskenbaar duidelijk is wel dat ­de kerk thans in een diepe crisis is gekomen. Er valt een groeiende onrust te constateren.

Meer dan ooit zijn op dit moment dan ook rust en bezinning geboden. Wij moeten er voor bewaard worden om ons door allerlei gevoelens van teleurstelling en verontwaardiging te laten leiden en zo tot daden over te gaan en tot beslissingen te komen waar men later spijt van heeft. Te gemakkelijk wordt gesproken van een voortzetten van de Hervormde Kerk naast een eventuele VPKN. In de praktijk kan dat nooit anders dan afscheiding inhouden. Grote bedachtzaamheid is daarom nu geboden om geen verdere verbrokkeling en verscheuring te maken.

Een ander gevaar is dat we moe worden van alle wat gaande is en de zaak maar opgeven, of met de massa meegaan.

Allereerst is goed om onder ogen te zien dat er nog een heel tijdpad gelopen moet worden eer de besluiten werkelijk een voldongen feit zullen zijn in de praktijk van het kerkelijk leven. Naar verwacht ­wordt zal het zeker nog 10 jaar duren voordat de fusie waartoe besloten werd gerealiseerd is. Bovendien zal het definitieve besluit dan genomen moeten worden in een synode met, naar verwacht­ tweederde meerderheid

­Hoe dan wel?

De enige weg die overblijft in deze crisis is die van gebed en verootmoediging. Er zijn al te veel harde woorden gesproken over en weer. Harten verhardden en liefde verkilde. De bereidwilligheid elkaar vast te houden wordt minder. En het inidividualis lijkt ook in de kerk hoogtij te vieren. Zo dreigen op dit moment de gemeenten stuk te breken en in groepen uiteen te vallen.

Wij moeten tot onszelf inkeren. Hebben we altijd onze verantwoordelijkheid voor het geheel van de kerk ten volle verstaan?

Als wij nu menen dat het oordeel van God rust op het kerkelijk leven is dat dan niet mede om ge­noemde zaken? Een volgende vraag is dan of we­ onder dat oordeel mogen (en kunnen) vandaan lopen? Bleven Hanna, Samuel, en vele anderen trouw op hun plaats? En ook van de gemeente van Korinthe lezen we dingen die onze haren te berg doen rijzen, en toch bleef Paulus er getrouw zijn bediening vervullen.

Onzes inziens is de geboden uitweg die van schuld erkennen en - belijden. Wij moeten terug tot God en Zijn Woord, en vanwege de ontredderde gestalte van de kerk die ons innig lief is de hemel aanlopen om ontferming. Zou Hij, Die ondanks afscheiding en doleantie in de vorige eeuw en veel vrijzinnigheid en goddeloosheid Zijn planting in stand hield, nu ook geen wonderen kunnen doen? '

Drs. W. Chr. Hovius (in: Wie zal...?
Verhef Gij...!, uitgave Groen, Leiden)

'Zien en erkennen we tot op heden Gods genadige bemoeienissen, dat Hij Zijn hand niet aftrok van ons dat Hij Zijn Geest niet wegnam uit deze kerk?

Het is toch niet minder dan een groot wonder dat God na zoveel eeuwen nog altijd Zijn Woord getrouw doet verkondigen, dienstknechten roept en uitzendt en een volk heeft dat Hem vreest? Zoveel stormen hebben over en in deze kerk gewoed. Wie denkt niet aan de vloedgolf van het modernisme?

Zoveel uittochten hadden plaats. Wie at denkt niet aan de velen die met de afscheiding en de doleantie zijn meegegaan en deze kerk verlieten?

Maar als ondanks dit alles dan toch de tekenen Gods genadige bemoeienissen niet ontbreken, ­ mag er dan in de weg van ootmoedige schuldbelij­denis en het gebed geen hoop op zijn, dat God deze kerk ook zal bewaren en in stand houden?

Mogen wij die bewaring verwachten omdat wij als confessionele of gereformeerde belijders in die kerk zijn gebleven en op onze post hebben gestaan? Geenszins toch? ! Is God aan enig volk, aan ­ enig land, aan enige kerk iets verplicht! In het minst , toch niet?

Met huiver denken we aan de kerk en de gemeenten die in Klein-Azië hebben gebloeid! En wat is van overgebleven? Niet maar in een moment is kerk weggevaagd. Ook dat was een proces. Wij belijden het ernaar gemaakt te hebben dat God ook de Nederlandse Hervormde Kerk doet verdwijn uit ons volksleven. Maar in de worsteling voor Gods aangezicht, in de nood, de onzekerheid en de verwarring door het SoW-proces aangericht, teruggeworpen te worden op God alleen, op Zijn Woord op Zijn Verbond, geeft verademing, hoop en verwachting, vertrouwen en moed. Zou God deze kerk opheffen als Hij daarin nog zo bezig is met Zijn Woord en Geest, met uitzending van dienstknechten en de zegen op het werk van hen die in eenvoud en met toegewijde trouw arbeiden onder jongeren en ouderen?

Laten wij het echter dan niet verknoeien en daar tussen komen met ons ijveren, actie voeren en voorzieningen treffen. Daar zal God dan ook in bla­zen!

Dat laatste geldt zowel naar de ene als naar de andere zijde. Hoe hartstochtelijk men ook ijvert voor de vereniging van de kerken naar de concept-ker­korde en zegt te zullen voortgaan op het SoW-spoor, het zal niet gelukken de Nederlandse Hervormde Kerk te doen ophouden te bestaan, als God, de God van het verbond, daarin werkt en wonen wil. Wat niet uit God is, zal niet bestaan. Als ik let op de aangeboden grondslag, hoe reeds bij het begin van samensprekingen men van schuld belijden voor God en aan elkaar niet wilde weten en wat de vruchten tot nu toe zijn van al het werk (grote verbittering tegen elkaar), kan ik niet zien en geloven dat dit een werk uit God is.

Maar evenzeer zal onze ijver om alvast voorzieningen te treffen voor het geval dat SoW toch door gaat en de Nederlandse Hervormde Kerk niet meer zal bestaan, ons deze kerk niet doen behouden! Integendeel, ook al dat pogen is tot mislukken gedoemd, want zo werkt God niet. Dat leert me de gehele Schrift en de belijdenis van de kerk.

Maar gebruikt God in Zijn werk en in Zijn kerk dan geen mensen? Moeten wij dan in het geheel niets doen? Is het voortdurend bidden, is het in de schuld komen voor God, is alles uit eigen handen geven en de kerk in Gods hand leggen, niets doen? Wat een enorm werk is dat. En... wat ligt ons dat toch slecht. Zou niet in stilheid en vertrouwen onze sterkte zijn?

En nog iets. Laten we ook in deze weg leren van de hervormer Maarten Luther. Tot Melanchthon, die maar liep te ijsberen in het vertrek waar ze waren - vlak voordat de Augsburgse Confessie op de rijksdag werd overgeleverd - en die zei: "Kunnen we nu nog iets doen? " zei de hervormer in het geloof: "Vriend, weetje wat jij moet leren? Laat het nu toch eens door een Ander doen"!

Het is bij deze God, het is bij de Koning der Kerk duizendmaal in veel beter handen dan in die van ons. Laat alle mensenwerk van links tot rechts zo snel mogelijk worden afgebroken en laat Gods werk mogen gezien en erkend worden. Hadden we toch eens krediet voor God en Zijn Verbond!'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen