Boekbespreking

Het is niet de eerste keer, dat Brand Overeem een fotocollage geeft van de Veluwe. Nu worden kerk en geloofsleven door hem in beeld gebracht, waarbij de journalist Jan Kas voor het beschrijvende deel zorgt. Een dergelijke opzet - fraaie foto's en journalistieke tekst - heeft een eigen aantrekkingskracht. Menigeen zal naar dit boek grijpen en het geboeid lezen en bekijken. Daar komt dan nog bij dat het een boek is over de Veluwe, een gebied, dat juist ook met betrekking tot kerk en geloof een eigen kleur heeft. De auteurs van dit boek willen overigens juist het beeld van de Veluwe, dat slechts één kleur zou hebben in de ogen van velen, het sombere zwart, bijstellen. De foto's zijn wel zwart-wit (kwalitatief van hoog gehalte), zodat ze echte kleurschakeringen niet zichtbaar maken. Intussen begint het boek met een hoofdstuk, getiteld 'Over de hele Veluwe hangt constant een loodzware depressie', waarop dan direct een hoofdstuk volgt met de titel 'De Veluwenaar is calvinistisch gemaakt'. Er zijn 'zware' Veluwenaren maar lang niet alle Veluwenaren zijn 'zwaar', zegt Kas in een hoofdstuk 'Eng-gereformeerde bevindelijkheid en uiterst liberale gemakzucht'.

De grote variëteit van de Veluwe wordt in het boek met tal van voorbeelden duidelijk gemaakt. De polarisatie, die kerkelijk her en der op de Veluwe toeslaat, wordt daarbij ook inzichtelijk gemaakt. De gemiddelde hervormde gemeente gaat echter wel wat schuil achter bepaalde 'uitgesproken' gemeenten. Het kerktoerisme komt daarbij ook expliciet aan de orde: 'Hervormd en hervormd is twee'. Dat neemt echter niet weg dat bepaalde dorpen, met de 'kleur' die daarmee gegeven is, prominent aanwezig zijn, compleet met alle curiosa, die daar mee verbonden zijn.

Behalve het hervormde kerkelijke leven komt ook de invloed van de gereformeerde gemeenten, met name die van wijlen ds. J. J. Fraanje aan de orde. Dat de tand des tijds ook aan de Veluwe knaagt komt tot uitdrukking in het hoofdstuk 'De schare zit in de kerk, maar hoe lang nog'? ! In dit hoofdstuk refereert de schrijver aan publicaties van drs. C. Blenk, ds. J. Maasland en dr. W. Verboom. 'Modern levensgevoel heeft ook de Veluwe in zijn greep' luidt één van de opschriften. Als het dan waar is dat wat de hoogleraar culturele antropologie R. van Zantwijk zegt, namelijk dat de Veluwnaar 'volkomen immum (is) voor zware preken' - men lachend komt een trouwdienst uit waarin men 'zware' dingen te horen kreeg - dan is het de vraag hoe stevig de wanden van het gebouw zijn. Gelukkig straalt hier en daar ook oprecht geloofsleven door, dat meer is dan gebod op gebod en regel op regel of pure behoudzucht.

Naarmate het boek vordert komen ook de 'lichtere' kanten van de Veluwe voor het voetlicht: 'Roomsen op de Veluwe zeer moedige vastberaden mensen', 'De Matthaüs Passion op Adidasschoenen', 'De Herberg' in Apeldoorn, de evangelischen met o.a. de Pinkstersamenkomst in Vierhouten, de Lukaskerk op het terrein van Veldwijk in Ermelo, het jaarlijkse jeugdmuzieken zangkamp van het Leger des Heils in Lunteren. Zo wordt al met al een gevarieerd plaatje gegeven van de Veluwe, waarbij toch met name de verhouding van volksaard en religie een grote plaats inneemt. Hierbij refereer ik nog graag aan een typering van prof. dr. A. A. van Ruler, die over 'gestolde vreugde' van de Veluwnaar sprak. Ook hij wordt geciteerd, evenals ds. A. Beens, die overigens van zijn Wekeromse tijd zegt, dat je wat het geloofsleven op de Veluwe betreft er soms wat bij op moet tellen. Hij doet dat liever dan dat hij er wat af moet trekken. Wat verder aan de orde komt? Politiek, verenigingen, bibliotheken, sport (of spurt), scholen, begrafenissen. Van alles een vleugje. Want tenslotte gaat het om een product van een (goede) journalist en een (vakkundig) fotograaf. Dat heeft z'n beperking en z'n charme.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen