De Naam van God in de Nieuwe Bijbelvertaling

Distantie en nabijheid
In het algemeen gesproken denk ik dat twee criteria belangrijk zijn voor de Namen waarmee we God aanroepen, namelijk eerbiedige distantie en vertrouwelijke nabijheid.
Distantie omdat God de Heilige is en de Gans Andere. Zo openbaart Hij zich toch in de Schriften. Dat roept onze eerbied op.
Nabijheid vanwege Zijn verbond. Hij is nabij en bij Hem mogen we ons geborgen weten. Dat roept ons vertrouwen op.
Nu worden er suggesties gedaan inzake de Godsnaam, die op zichzelf de moeite van het overwegen meer dan waard zijn. Ik denk aan namen als DE EEUWIGE, DE ALMACHTIGE, enz.
Het bezwaar van deze namen is echter dat wel het motief van distantie aanwezig is, maar niet dat van de nabijheid. Naar mijn gevoelen doe je daarom in deze vertalingen van de NAAM te kort aan de wijze waarop God Zich heeft geopenbaard. De Naam waarmee we God noemen mag het aspect van vertrouwelijkheid niet missen. Niet alleen vanwege theologische, maar ook vanwege pedagogische motieven.
Als ouders hun kinderen leren de NAAM van God aan te roepen, wanneer ze die in eerbied en vertrouwen voorspreken, dan moeten kinderen iets voelen van de heerlijkheid van God, maar tegelijk van Zijn nabijheid. Ze moeten zich geborgen weten in die Naam.
Het gaat er dan ook niet alleen maar om hoe je de Naam van God schrijft, maar hoe de Naam klinkt. Het gaat niet alleen maar om het lezen, maar ook om het horen van de Naam.

Heer
In de proeven van de vertaling wordt momenteel de naam Heer gebruikt. Prof. Beentjes heeft die Naam jl. vrijdag ook verdedigd op de bijeenkomst van de Raad van kerken in Amsterdam. Ik denk dat er theologisch niet veel tegenin te brengen is. En toch: ook deze naam Heer klinkt afstandelijk, zakelijk en enigszins kil. De relatie met de Heer doet meer contractueel aan dan persoonlijk en vertrouwelijk. Tot de Heer spreek je als een knecht en niet als een kind.
Bovendien kan ik me wel wat voorstellen bij de kritiek van degenen die de Naam Heer te mannelijk vinden klinken. Ik sta zelf middenin de gereformeerde traditie. In mijn Godsbeleving gaat het zowel om het mannelijke als om het vrouwelijke, zowel om het vaderlijke als om het moederlijke. Wanneer je nu kiest voor een Naam die sterk mannelijk klinkt is het te verwachten dat dit het tegenovergestelde oproept, namelijk het vrouwelijke. Dat brengt ons in een impasse, want zoals M. Daly zei: als God mannelijk is, is het mannelijke God, zo kan men immers ook zeggen: als God vrouwelijk is, is het vrouwelijke God. Dat alles is eenieder genoegzaam bekend. In de Naam Heer mis ik het affectieve. Deze Naam is vandaag voor mijn besef exponent van een rationeel levensbesef en geloofsklimaat. Die kant moet het niet verder op in de kerken. De bevinding van het geloof, het spirituele is zo belangrijk. Zeker in de geloofsoverdracht.
In 2 Samuel 14 : 17 wordt over David gesproken als over een adoon en over God als JHWH. Als beide uitdrukkingen in de NBV met heer en Heer vertaald worden hoor je in een en dezelfde zin het verschil niet meer tussen de heer David en de Heer God. Dan mis je behalve de vertrouwelijkheid ineens ook weer de eerbiedige afstand. Moet je dan toch met Heer vertalen?

HEERE of HERE
Mijn voorstel om de NAAM JHWH te vertalen met de Naam die in vele harten van ons volk diep resoneert: HEERE of HERE.
HEERE of HERE heeft dit unieke in zich dat het de eigennaam van God tot uitdrukking brengt. Er is maar één HEERE (HERE) en dat is JHWH, de Vader van Jezus Christus.
Deze Naam verenigt als enige vertaling de eerbiedige distantie en de vertrouwelijke nabijheid.
Bovendien overstijgt deze Naam het typisch mannelijke en vrouwelijke. Zo kan deze Naam samenbindend werken.
Het is een kostbare naam. Het is mijns inziens in alle opzichten verantwoord om die Naam de kinderen op de lippen te leggen. Zij voelen daar dan bij waat het precies om gaat in de Naam van God: eerbied en geborgenheid. Wat kunnen we ze nog beter meegeven voor de toekomst dan deze Naam.
Ik schrijf bewust HEERE én HERE. Het is mijns inziens namelijk niet belangrijk welke van de twee schrijfwijzen men volgt. Het gaat er namelijk om hoe de Naam klinkt als we die hardop uitspreken.
De Naam Adonai kan vertaald worden met Heere of Here.
De Naam Kurios kan eveneens vertaald worden met Heere of Here. Ook hiervoor geldt dat de combinatie van distantie en nabijheid er zo uniek in verenigd zijn.

Het sjibbolet voorbij
Nu is de kritiek op het gebruik van de Namen HEERE en HERE, Heere en Here, dat zij te traditioneel bepaald zijn. Inderdaad: in bepaalde kringen van de orthodoxie wordt de maat genomen met behulp van de wijze waarop men de Naam van God uitspreekt. HEERE of Heer. Toch vind ik dat we ons in deze tijd niet meer moeten laten leiden door de vraag of iets voor sommigen het karakter draagt van een sjibbolet.
Dat is een te negatieve benadering. Hoewel de Naam HEERE (HERE) eerbiedig en vertrouwelijk klinkt zien we er dan toch maar van af, want deze Naam is in de traditie om bovengenoemde redenen erfelijk belast.
Dat lijkt me niet wijs. Het ontneemt ons de mogelijkheid om zuiver te oordelen. We moeten over de Naam van God denken… het sjibbolet voorbij.
We zijn in de gelukkige omstandigheden dat we voor de Naam van God een uitgelezen vertaling bezitten. Laten we daar dan dankbaar gebruik van maken.
Als ik alle mogelijkheden op een rij zet: De Eeuwige, Wezer, Ik zal er zijn, de Almachtige, Heer en vele andere mogelijkheden, dan vind ik in geen van al die Namen waar het nu precies om gaat in het christelijk geloof: eerbied en nabijheid.
En dat is nu uitgerekend wel het geval in de Namen HEERE, HERE, Heere of Here.
Nu snap ik ook waarom deze Namen me zo lief zijn. Mijn geloofsbeleving woont er in. Dat gaat heel diep. En zouden er niet heel veel mensen geholpen zijn met deze Naamgeving?

W. Verboom, Waddinxveen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen