Christelijke feestdagen voor de helft geofferd

Dominee Hans Visser van de Rotterdamse Pauluskerk, waar hij, als hervormd predikant voor bijzondere werkzaamheden namens de Stichting Kerkelijke Sociale Arbeid werkt onder drugsverslaafden, weet vaak aandachttrekkend nieuws te leveren. Tijdens mijn vacantie constateerde ik, dat het Algemeen Dagblad, op de voorpagina aandacht gaf aan het nieuwste nieuws van dominee Visser. (Bij thuiskomst begreep ik, dat het op een ANP-bericht berustte, v.d.G.)
Voorpaginanieuws voor de kerk in de seculiere pers mag uitzonderlijk heten. 'Pauluskerk schrapt christelijke feestdagen' kopte het artikel. De Pauluskerk – zo luidde het bericht – wisselt drie christelijke feestdagen in voor één hindoeïstische en twee islamitische feestdagen. De kop bleek de halve waarheid te dekken want ds. Visser zegt dat Kerstmis, Pinksteren, Pasen en Hemelvaart moeten blijven, omdat 'dit feestdagen zijn die samenhangen met zeer wezenlijke gebeurtenissen in de joods-christelijke traditie'. Hij levert echter wel de tweede feestdagen van Kerst, Pasen en Pinksteren in voor respectievelijk het hindoeïstische Davalifeest (lichtjesfeest), het islamitische ld al-Fitr (suikerfeest ter afsluiting van de vastenmaand ramadan) en ld al-adha (offerfeest aan het eind van de jaarlijkse bedevaart naar Mekka). Ds. Visser hoopt met dit 'gebaar' de dialoog met de andere godsdiensten te bevorderen, want elke godsdienst is 'uniek'.

Betekenis
Nu zullen wij niet met ds. Visser allereerst in discussie gaan over de betekenis van de tweede feestdagen. De Bijbel schrijft ze niet voor. De Bijbel schrijft de christelijke feesten helemaal niet voor. Ze zijn in de geschiedenis van de christelijke kerk gegroeid. De data daarvoor hebben bovendien ook geen christelijke betekenis. Calvijn hechtte niet aan christelijke feestdagen, hij had er zelfs bezwaar tegen. Elke dag moest in het teken van de godsdienst staan. Daarom preekte hij ook dagelijks.

En geen dag is te vergelijken met de zondag, de oudtestamentische sabbat, waarvoor de kerk de zondag, als eerste dag van de week op nieuwtestamentische gronden heeft ingevoerd vanwege de Opstanding van Christus.
Het heeft de Schepper goedgedacht om voor de mens één dag te bestemmen, waarop hij rusten mag van zijn 'boze werken' (H.C., zondag 38) en hij in het bijzonder de Naam des Heeren heiligen mag en de Geest in zich mag laten werken. En ook voorsmaak hebben mag van de eeuwige rust. Elke week feest! Zou Christus niet zijn geboren, gestorven en opgestaan, ten hemel gevaren en Zijn Geest hebben gegeven, dan zou de zondag geen betekenis, geen vulling hebben. Als zodanig viert de kerk elke zondag Kerst, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren.
Enkele jaren geleden hielden we op zondag in de Schotse Kerk te Jeruzalem een overdenking onder de titel 'Kerst in de zomer', met een tekst uit Lukas 2. De Hoge Heilsfeiten bepalen het leven van de kerk en zijn daarom, wat de viering ervan betreft, niet te lokaliseren op bepaalde dagen.

Dit alles neemt niet weg dat we aan de betekenis van de Hoge Feesten hoge waarde mogen hechten. Dat op bepaalde dagen van het jaar specifiek de aandacht valt op één van de Heilsfeiten heeft een eigen, goede functie. De christelijke feestdagen staan in de traditie van de kerk der eeuwen. Geen christelijke kerk in de wereld zal zich zo maar buiten deze traditie willen stellen. De christelijke feesten zijn Hoge feesten vanwege Hoge Feiten. Zo mogen ze worden gevierd.
De Nederlandse Hervormde Kerk heeft ze als 'bijzondere dagen' in de kerkorde opgenomen: de Kerstdagen, de Goede Vrijdag, de Paasdagen, de Hemelvaartsdag en de Pinksterdagen. Van de zondag wordt gezegd, dat de kerk die viert, van de christelijke feestdagen dat de kerk die onderhoudt. Ze zijn ondergeschikt aan de viering van de zondag.

Geseculariseerd
Het behoeft geen betoog, dat de christelijke feestdagen in hoge mate, maatschappelijk gezien, zijn geseculariseerd. De wereld beleeft andere zaken dan wat op die dagen echt aan de orde is. Het verhaal van het jongetje, dat met zijn vader door Amsterdam wandelde en op een kerkdeur een kerstviering zag aangekondigd. 'De kerk doet ook al aan kerst', zei hij tegen zijn vader. Het kerstfeest is het meest geseculariseerd, met bij de wereld nog een (vaag) vermoeden van een Kind. Op Pasen wordt nog slechts aan eieren en hazen gedacht. Van Hemelvaart en Pinksteren heeft de wereld geen enkel benul meer. De christelijke feestdagen zijn vrije dagen.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen, dat de kerk hier (op afstand) volgt. Zeker de tweede feestdagen hebben ook voor de meeste kerkmensen een wereldlijke betekenis gekregen. Op vele plaatsen is er geen dienst meer. Ik moet echter zeggen – als ik me deze persoonlijke ontboezeming mag permitteren – dat ik aan diensten op tweede feestdagen soms de beste herinneringen bewaar. Een nalezing van de oogst.

De kerk zou echter, juist in deze tijd van secularisatie, op de christelijke feestdagen de gelegenheid moeten willen benutten om aan de wereld duidelijk te maken wat de echte betekenis ervan is, juist nu meer en meer aanhangers van andere godsdiensten onder ons aanwezig zijn. Opdat de wereld gelove. In plaats daarvan schaft ds. Hans Visser (de helft van) de christelijke feestdagen af. Dat moet wel een eigen teken-waarde hebben naar de wereld toe: het mag ook anders, van een andere religie wel te verstaan.

De helft
Nu neemt ds. Visser zijn mogelijke opponenten in zeker zin enigszins de wind uit de zeilen doordat hij blijft opkomen voor de christelijke feesten als zodanig. Die opponenten zijn er overigens blijkens het bericht in het Algemeen Dagblad nog niet. Hij heeft zijn aankondiging overigens wel gelanceerd in de feestloze tijd. Als mensen vandaag al 'vieren' is het hun vacantie. Feestdagen zijn ver weg. In een vakantiekrant in het buitenland trof het mij overigens, dat, voorafgaand aan de uitnodiging om toch vooral ook met de feestdgen op vakantie te komen, met betrekking tot Pasen uitdrukkelijk werd vermeld, dat de kerk dan de Opstanding van Chistus gedenkt.

Ook al betreft het besluit van ds. Visser 'slechts' de tweede feestdagen, moet naar mijn overtuiging ernstig bezwaar worden aangetekend tegen de ruil, die ds. Visser toepast. Want in plaats van deze dagen stelt hij feestdagen van de islam en het hindoeisme. Zijn argumentatie daarbij is dat elke godsdienst uniek is. Dat betekent impliciet dat ze gelijkwaardig zijn. En dat nu mag een christen niet en nooit zeggen. Slechts Christus is uniek. Christus is niet inwisselbaar voor Mohammed of voor wie van welke godsdienst dan ook. En daarom is een christelijk feest niet inwisselbaar voor een feest van een niet-christelijke religie. Niemand komt tot de Vader dan door Mij, zegt Christus. En daarom heeft ds. Visser, naar onze overtuiging, scherp gezegd, (de helft van) de christelijke feestdagen geofferd op het altaar van andere goden.

De kerkorde van de Nederlandse Hervormde Kerk erkent de christelijke feestdagen en niet die van islam of hindoeisme. Kan dat daarom eigenlijk wel, dat een dienaar des Woords van de Hervormde Kerk, in welke functie hij ook dienen mag, eigenmachtig tot zulk een beslissing komt? De kerk zal en kan niemand dwingen de (tweede) feestdagen op een bepaalde wijze in te vullen. Maar de kerkorde geldt op dit punt kennelijk niet voor ds. Visser, want de kerkorde spreekt over kerst, paas en pinksterdagen. Kan een voorganger hier op eigen houtje handelen in strijd met het geestelijk karakter van de kerkorde? Daarom zou vanwege de kerk de dialoog met ds. Visser zelf maar geopend moeten worden, om hier duidelijkheid scheppen. Want met deze provocerende daad van de dominee van de Pauluskerk, wordt licht een trend in gang gezet. Het is immers niet voor het eerst, dat de suggestie wordt gedaan om christelijke feestdagen in te ruilen voor feestdagen van andere religies. De 'oecumene' in ons land vroeg er al eerder aandacht voor.

Trend
Wat ds. Visser heeft gedaan is afbraak aan het historisch-christelijk karakter van ons volksleven, terwijl hij tegelijkertijd voet geeft aan vermenging van godsdiensten. Zijn gedachten zouden wel eens een trend kunnen zetten en breder kunnen gaan resoneren.

Wat ds. Visser doet heeft een veel diepere achtergrond. Van bekering van mensen van andere religies tot het christelijk geloof – zo blijkt uit hetzelfde bericht – wil hij niet weten. Elke godsdienst is uniek. 'Dialoog is een betere weg dan elkaar te bekeren met allerlei middelen', zegt hij. Dat relativeert dan in sterke mate zijn opmerking over het feit, dat er op zich christelijke feestdagen moeten blijven, omdat die iets hebben met 'de joods-christelijke traditie'.
Als ds. Visser zich in die traditie wil plaatsen, mogen we hem herinneren aan het woord van jood-christen Paulus op de Areopagus, toen hij omringd was door tekenen van de afgoden (Hand. 17). God verkondigt nu alle mensen, dat ze zich bekeren, 'daarom, dat Hij een dag gesteld heeft, op welke Hij de aardbodem rechtvaardig zal oordelen door een Man, die Hij daartoe geordineerd heeft, verzekering daarvan doende aan allen, dewijl Hij Hem uit de doden opgewekt heeft.'
Hij nu, die Man, die uit de doden opgewekt is, mag toch 'uniek' heten! Ik zie Paulus in gedachten voor mij, die ene kleine man, op zich een machteloze, die daar in die Griekse wereld van afgoden de vermetelheid had om de hele wereld in het blikveld te hebben met betrekking tot bekering tot deze ene Man. Machtig! Hoe viel aan die wereldwijde verkondiging ooit te beginnen? Geen beginnen aan? Niet het resultaat echter of de mogelijkheden telden voor Paulus maar de roeping.

Ons land heet vandaag multicultureel en daarmee multireligeus. Het christelijk-historische karakter van onze natie gaat meer en meer teloor. De kerk is als kleiner wordende minderheid vandaag ook machteloos temidden van de wereld om haar heen, waarbinnen zij verkeren en verkondigen moet. Ze is net zo machteloos als Paulus in zijn dagen. Maar haar kracht ligt in zwakheid. Haar roeping om alle mensen, inclusief die van andere godsdiensten tot bekering tot die ene Man te roepen, is onopgeefbaar. 'De uitkomst gaat de mens niet aan wanneer zijn plicht hem voorgetekend is' (Groen van Prinsterer). De kracht van de kerk ligt in haar getuigenis.
Het initiatief van ds. Visser kunnen we, gegeven deze roeping, alleen maar afwijzen. De kerk is er niet mee gediend, de wereld ook niet. De kerk is toch niet geroepen de multireligiositeit ofwel de islamisering en hindoeisering van ons land te bevorderen?

v. d. G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen