Globaal bekeken

Uit een recent verschenen biografie van ds. W. C. Lamain, in leven predikant bij de Gereformeerde Gemeenten (uitgave Den Hertog, Houten), volgen hier twee passages:

• 'Ds. Lamain kon goed gezichten onthouden van de mensen die in de kerk zaten, al wist hij de namen niet altijd. Omdat er vaste plaatsen waren, zag hij al spoedig in het grote kerkgebouw van Rotterdam-Zuid wie er wel en wie er niet waren. Miste hij iemand dan werd ernaar geïnformeerd. Zo miste hij in deze crisisjaren een aantal weken een man. De dominee ging er heen en hoorde een aangrijpend verhaal. De man had geen schoenen meer om naar de kerk te komen. De dominee trok zijn schoenen uit, vroeg of zij pasten en gaf hem deze schoenen. Gelukkig was hij per auto en kwam hij op kousenvoeten thuis. Grote vraagtekens bij zijn vrouw, die het er niet mee eens was. Zij was echt kwaad, toen enige tijd later in de pastorie bekend werd, dat de man zijn geld aan sterke drank uitgaf en dat waarschijnlijk ook de schoenen in drank waren omgezet.'

• 'Mensen die op hun voedseltocht (tijdens de Tweede Wereldoorlog, v.d.G.) Rijssen aandeden, vertelden over de honger die in Rotterdam geleden werd. Ds. Lamain probeerde er wat aan te doen en organiseerde in januari 1945 een voedseltransport naar Rotterdam. Op de terugweg zouden dan zoveel mogelijk kinderen meekomen die voor langere tijd in gastgezinnen zouden worden opgenomen. Er was toestemming nodig van verschillende Duitse instanties. De grote vrachtwagen van de firma Sanderman uit Rijssen zou rijden. Er was voldoende brandstof en zoveel mogelijk voedsel nodig. De gezinnen die kinderen konden opvangen, moesten dit schriftelijk bij de dominee opgeven met vermelding van voorkeur voor jongen of meisje en leeftijdsgroep. De etenswaren, zoals roggebrood, vlees, worst en eieren konden ook bij de dominee worden afgegeven. Aardappelen en tarwe op een ander adres.
De hervormde emeritus predikant F. J. Kijftenbelt (1876-1961), die toen in Rijssen woonde, hoorde van dit transport. Hij vroeg toen of hij een gedeelte van de vrachtwagen mocht gebruiken voor voedselpakketten ten behoeve van zijn vroegere gemeenteleden van de hervormde Maranathakerk in Rotterdam-Zuid. Voor ds. Kijftenbelt, die zelf ook meeging, werd een gedeelte vrijgemaakt. Ds. Lamain schrijft zelf over deze reis:
"Op maandagmorgen 20 januari 1945 zijn we om vier uur met een vrachtauto naar Rotterdam vertrokken. Voordat we in Amersfoort waren, werden we echter aangehouden. We hadden een paar honderd eieren meegekregen, maar meer dan de helft werd gestolen. Enkele jonge mannen, waaronder onze zwager J. G. Tromp, die meegegaan waren, werden opgepakt en naar kamp Amersfoort gebracht. De barmhartigheden der goddelozen zijn wreed. Wat is het dan een weldaad om in zulke tijden een plaats te hebben om heen te vluchten met al onze noden en behoeften en dat door die verse en levende weg in het bloed des Lams. Dan ervaren we dat er een God is, niet alleen voor de eeuwigheid, maar ook voor de tijd".'

Hier volgt een stijlbloempje uit een recent verschenen boek van de hervormd gereformeerde pastor van Rotterdam-Zuid dr. C. A. van der Sluijs, 'Gereformeerd zonder God – over levensheiliging gesproken' (uitgave Groen, Heerenveen); in het hoofdstuk 'Aanzien wat voor ogen is':

'Uiteraard moesten wij nu bij gebrek aan geloof zo veel mogelijk zichtbaar gaan maken. En aldus werd de reformatorische traditie aangekleed met zoveel mogelijk "zichtbaarheden". Deze zichtbaarheden werden zo veel leven toegeschreven, dat zij in zichzelf begonnen te geloven en aldus ook geloof eisten. Vervolgens werden deze zichtbaarheden weer zoveel leven toegeschreven, dat ze ook naar hun eigen aard begonnen te leven en, aardig gevonden, zich weer met andere zichtbaarheden paarden, waarop deze zichtbaarheden weer andere zichtbaarheden baarden. Uiteraard waren alle volgende kleinere en soms veel jongere zichtbaarheden genetisch bepaald dan wel erfelijk belast en het mag worden verwacht dat hun vruchtbaarheidsfactor in toenemende mate met onvruchtbaarheid zal worden geslagen, zodat deze gehele "schepping" op het aller onverwachts in het absolute niets zal verdwijnen. Het nihilisme in de wereld en in onze gereformeerde wereld vormen elkaars spiegelbeeld! En dan draait het om onwezenlijke vormloze normen en wezenlijke normloze vormen.'

In een boek, dat dezer dagen verscheen over 'Geloven tussen de rivieren' ('Verkenningen in de Gelderse Kerkgeschiedenis'), staat ook een schets van de joodse gemeenschap in het Gelderse rivierengebied ca. 1800-1945' van de hand van J. J. van den Burg. Uit dit hoofdstuk (onder het kopje 'Druten') het volgende (ca. 1900):

'Ook zorgde de opkomst van de textielindustrie in Twente, Noord-Brabant en Gelderland voor arbeidsplaatsen en zeer zeker voor de joden. Plaatsen als Oss, Nijverdal, Enschede, Tilburg waren bakermatten van de huidige textielindustrie. De meeste textielfabrieken waren eigendom van joden. Zoals de Hollandiafabrieken, Koninklijke Stoomweverijen en de weverijen van Bendien en de Enkafabrieken. Namen als Blijdenstein, Salomonson en Spanjaard komen heden nog in deze sector voor.
Dat er door deze successen, in het algemeen maar in het bijzonder van de firma Salomonson, afgunst, zelfs discriminatie en antisemitisme ontstond, blijkt uit het volgende versje van de catechiseermeester (godsdienstleraar) Smelt in Druten:

Het middelpunt der Twentsche nijverheid
Is hier aan Regge's ouden Vliet,
Hier is de wan om 't kaf van 't bruikbaar zaat te schiften
Hier is de fijne zeef om 't onkruid uit te ziften
Hier proeft naauwkeurigheid door juiste wigt en maat,
Of 't barometerkwik op Jood of Java staat.

De reactie van de gebroeders Salomonson was als volgt: "Wij twijfelen niet of dezelve oorblazerij – niet allen voorkomende uit de bron van afgunst, maar tevens uit eene andere nog veel lagere en verachterlijke bron namelijk van vooroordeel en Godsdiensthaat – heeft men ook bij U aangewend".'

v. d. G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen