Terug naar het grondvlak van de kerk: de gemeente

Er was weinig tijd, de laatste reis dit jaar naar Roemenië. Al met al een dag of drie. De reis werd gemaakt op uitnodiging van de kerkleiding in Roemenië-West, om in Oradea de Pro Partium Award in ontvangst te nemen. Deze Award wordt periodiek door de synode van de Hongaarssprekende hervormde gemeenten in het district Roemenië-West uitgereikt. De oude naam van het district ten oosten van Debrecen (Hongarije) is Partium. Reis je verder naar het oosten, dan kom je uiteindelijk in Transsylvanië dat de begrenzing vormde van het vroegere Hongaarse rijk.
Transsylvanië en Partium behoren sinds het einde van de Eerste Wereldoorlog tot Roemenië. De oude naam Partium leeft dus kennelijk nog voort in de Award die in totaal aan ruim 20 personen en instanties werd uitgereikt. Een uit acht leden bestaande synodecommissie beoordeelt de nominaties. Stichting Hulp Oost-Europa behoorde nu dus tot de genomineerden. De onderscheiding moet gezien worden als een blijk van waardering voor het werk dat in de afgelopen jaren werd verricht, dankzij het medeleven en de steun van onze Nederlandse achterban.

Ontmoeting
Na afloop van de bijeenkomst in Oradea reden we terug naar Hongarije. We besloten de zondag door te brengen bij een bevriende predikant, in een dorp niet ver van de Roemeense grens. Een dorp dat door veel mensen, ook hulpverleners, voorbij gereden wordt. Het is een typisch Hongaars dorp met ruim 3200 inwoners, onder wie 800 zigeuners, met een hervormde kerk zonder torenspits. De toren werd aan het eind van de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd; de Duitsers schoten de spits eraf omdat er zich Russen in hadden verschanst. De Duitsers namen gelijk ook alle orgelpijpen mee, omdat ze het lood uit de pijpen nodig hadden voor hun oorlogsindustrie. Het orgel is nog steeds buiten gebruik...
Voor de oorlog waren alle inwoners van het dorp lid van de 'Reformatus' kerk. In onze termen de 'Hervormde Kerk' van Hongarije. Na de oorlog ging het, onder invloed van het communisme en de secularisatie, snel bergafwaarts met de kerkgang. Tot overmaat van ramp had de gemeente een heel slechte predikant. Gedurende meer dan 15 jaar werd het werk sterk verwaarloosd en uiteindelijk was er bijna niets van het gemeenteleven over. In 1975 kwamen nog ongeveer 150 mensen naar de kerk, vijftien jaar later nog slechts enkele tientallen. Deze treurige situatie duurde tot aan de Wende in 1989. De kerk werd een bouwval; het dak stortte gedeeltelijk in. De pastorie was nauwelijks bruikbaar meer. In de periode van 1991 tot 1996 konden er geen diensten meer worden gehouden: niet in de kerk en niet in de gemeentezaal in de pastorie. De situatie werd onhoudbaar.

Wederopbouw
De predikant vertelde zijn verhaal. In 1994 werd hij beroepen. In 1995 begon hij met de kerkrenovatie. Eerst het exterieur, daarna het interieur. In de oude pastorie werden twee kamers samengevoegd voor samenkomsten. De zaak werd weer 'bewoonbaar' gemaakt. Gedurende deze jaren van opbouw heeft Stichting Hulp Oost-Europa hulp verleend. Elk jaar werd een bescheiden bedrag beschikbaar gesteld om op deze manier de gemeente te stimuleren zelf actief te zijn. In 1998 werd het voormalige christelijke schoolgebouw teruggegeven door de lokale overheid. Weer een christelijke school beginnen was uitgesloten. Daarom besloot de gemeente het gebouw te verkopen. Met de opbrengst werd een nieuwe pastorie gebouwd. De predikant, die ruim vijf jaar in een naburig dorp woonde, kon pas in september 1999 in de nieuwe pastorie gaan wonen. Eindelijk terug in de gemeente waar hij al zoveel jaren hard voor werkt. In de afgelopen zomer hebben we hem met een jeugdgroep geholpen de laatste bouwactiviteiten af te ronden. Dit was zeer bemoedigend voor hem. Zes jaar lang heeft hij samen met zijn vrouw hard moeten werken om de gemeente in materiële zin op te bouwen. Nu is hij erg vermoeid en ziet uit naar een 'sabbatsjaar'.

Geestelijke opbouw
Veel rust heeft de predikant echter niet. Zijn grote zorg gaat nu uit naar de geestelijke opbouw van zijn gemeente. Op zondagmorgen gingen we met hem mee naar de kerk. Tot zijn grote teleurstelling kwamen er deze keer niet meer dan 18 mensen in de kerk. Een 'diepterecord', volgens de dominee. Op papier telt de gemeente ongeveer 330 zielen. Uren had hij op zijn preek gestudeerd; veel Hongaarse dominees besteden minder tijd aan hun preken. In afwijking van het preekrooster had de predikant zijn tekst gekozen uit Exodus. Het lijden van het volk en Gods wonderlijke weg met de Israëlieten hield hem de laatste tijd bezig. 'Net als Mozes moeten wij ook leren op Gods tijd te wachten. Uiteindelijk kan God alleen een wending geven.' Met deze woorden sprak hij zichzelf moed in.
Alle aandacht gaat nu uit naar het kinderwerk. Ongeveer 60 kinderen doen mee aan de godsdienstlessen op de openbare scholen. Maar uiteindelijk haken ze bijna allemaal af. Ook dit is een gewoon beeld in Hongarije. Tot grote vreugde van de predikant en zijn vrouw zijn er nu 12 kinderen die deelnemen aan de catechisatie. Dit is een positief record. Ze vroegen ons voor deze groep kinderen te bidden, evenals voor het bijbelstudie-uur op donderdagavond. Ondanks het feit dat daar maar zes gemeenteleden aan deelnemen, doet de predikant dit werk met liefde. 'We willen ons nog intensiever richten op het jeugdwerk en op het bezoekwerk in de gemeente. Door ontmoetingen met jongeren en ouderen, ook de mensen die we ontmoeten tijdens evangelisatieweken, willen we proberen het gemeenteleven te reactiveren', besluit de predikant zijn verhaal.

Gemeentecontacten
Als stichting kunnen we niet zoveel hulp meer verlenen. Tijdens de fase van materiële opbouw hebben we geholpen. In een Nederlandse gemeente vonden we een jeugdgroep bereid de handen uit de mouwen te steken. Regelmatig helpen we de predikant aan lectuur en materiaal voor het kinderwerk, de godsdienstlessen op de scholen en de evangelisatieweken. En wat niet onbelangrijk is: met een zekere regelmaat bezoeken we tijdens onze reizen deze predikant en zijn echtgenote. Bezoeken die zij als zeer opbouwend en bemoedigend ervaren. Een volgende stap is nu een structureel contact met een Nederlandse gemeente. De predikant kijkt ernaar uit. Gelukkig konden we hem in contact brengen met een gemeente in het westen van ons land. Een gemeente die vanuit de zendingscommissie geïnteresseerd is in een langduriger relatie. Het is moeilijk om hiervoor 'een recept' aan te reiken. Binnen onze stichting hebben we geen 'standaard draaiboek' liggen. Onze aanbeveling is dat men zelf goed nadenkt over de invulling van zo'n gemeentecontact. Als de plannen meer vastomlijnd zijn, wordt het tijd voor een persoonlijke ontmoeting. In persoonlijke ontmoetingen kunnen wederzijdse verwachtingspatronen uitgroeien tot concrete activiteiten op het vlak van uitwisseling. In persoonlijke gesprekken geven we vanuit de stichting vaak adviezen voor het verder concreet maken van een goed gemeentecontact. Als mensen biddend bezig zijn met hun wens en roeping om een structureel contact te hebben met een gemeente in Oost-Europa, zien we vaak verrassende dingen gebeuren. Hierin mogen we Gods hand zien.

Voortgaande hulp
Op maandagmorgen vroeg stapten we in de trein richting Boedapest. (De Award die we meedroegen in onze koffer, waren we al weer een beetje vergeten, hoewel we er de mensen in Oradea voor erkentelijk zijn). Wat ons bezighield - en bezighoudt - was en is de praktijk van de Hongaarse gemeente. We waren op die laatste reis van 2000 weer terug op het grondvlak van de kerk, de plek waar HOE altijd werkte en werkt. Een kerk die door zoveel mensen voorbij wordt gereden. Inderdaad, hoe verder je Oost-Europa intrekt, hoe groter de nood wordt. Als Stichting Hulp Oost-Europa voelen we ons verbonden met zoveel bijbelgetrouwe predikanten in de Hervormde Kerk van Hongarije en de omringende landen. Een kerk, waar ook genoeg op aan te merken is. Dat is niet anders dan in eigen land. Komend uit de beweging die nog steeds haar plaats in de kerk van de Reformatie wil innemen, voelen we ons geroepen om de predikanten op het grondvlak van de kerk van de Reformatie in Midden- en Oost-Europa niet voorbij te rijden. Daarin willen we ons als stichting onderscheiden. Het verhaal van de predikant in dit verhaal is daarbij een stimulans.

Dilemma van de keuze
De gemeenteleden in het Hongaarse dorp waar we te gast waren kunnen zich, materieel gezien, wel redden. Onze speerpuntacties zijn dan ook niet gericht op deze doelgroep. Maar hoe verder je naar het oosten rijdt, hoe groter de nood wordt. Wat de diaconale hulp betreft gaat onze zorg in deze winter vooral uit naar de vele vluchtelingen en daklozen in Joegoslavië. 'Help de Serviërs de winter door', was de naam van onze voorlaatste speerpuntactie. Via een kerkelijke hulporganisatie in Noord-Servië kunnen veel ouderen en andere mensen geholpen worden. Nog steeds is er veel hulp nodig.
In Boekarest zijn we vooral bezorgd over de situatie van de vele straatkinderen. Via de Roemeense Evangelische kerk (BER) kan er iets voor deze doelgroep gedaan worden. We zijn dankbaar dat zoveel diaconieën en particulieren meehelpen aan het slagen van deze acties. En dan hebben we het nog niet gehad over de situatie van ouderen en zigeuners in Oekraïne. De schrijnende nood ook daar gaat onze mogelijkheden ver te boven. Steeds opnieuw word je voor het dilemma van de keuze geplaatst. Waar moeten we als stichting beginnen?

Aanmoediging zonder prijs
De Award die we in Oradea ontvingen is ongetwijfeld ook bedoeld als aanmoediging: 'Gaat u vooral als stichting door met uw werk'. Dit zijn we ook van plan en zeker niet alleen in Partium. Voorwaarde voor dat werk is een actieve betrokkenheid en ondersteuning aan de Nederlandse kant. Vanuit de Bijbel mogen we ons aangespoord weten door het verhaal van de barmhartige Samaritaan uit Lucas 10. Wij hoeven niet op reis te gaan om de nood van velen in beeld te krijgen. Die beelden komen veelvuldig tot ons. Het gaat er om dat we er oog voor hebben. In Lucas 10 : 36-37 staat: 'Wie van deze drie dunkt u dan de naaste geweest te zijn van hem, die onder de moordenaars gevallen was? En hij zei: Die barmhartigheid aan hem gedaan heeft. Jezus zei dan tot hem: Ga heen, en doe gij evenzo.'

F. A. VAN DEN BERG
voorzitter stichting Hulp Oost-Europa

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen