Boekbespreking

Leonardo Boff,
Het perspectief van de arend en de kip. Metafoor voor het menselijk bestaan.
Uitgave Meinema, Zoetermeer 2000, 110 blz., f 27,50
De schrijver is een bekend vertegenwoordiger van de Latijns-Amerikaanse bevrijdingstheologie. Hij leefde en werkte lange tijd als hoogleraar in Brazilië en bewoog zich te midden van de armen. Inmiddels is hij emeritus. Dit boek verscheen oorspronkelijk in 1997 in het Portugees. De merkwaardige titel verwijst naar een Ghanees verhaal dat als een rode draad door het boek loopt. Een boer ving ooit een jonge arend, en zette die in het kippenhok, samen met zijn kippen. Daardoor nam de arend het gedrag van een kip aan; hij was net als de echte kippen vooral bezig met graantjes mee te pikken en durfde, daartoe in staat gesteld, niet meer weg te vliegen. Totdat de arend op de arm van een vogelaar in de zon keek, en aangetrokken door het licht en de weidse horizon, zich eindelijk losmaakte van zijn gebondenheid, en zijn ware identiteit als arend - koning van alle vogels - terugvond.
Op deze wijze, zo betoogt Boff, zijn wij mensen geschapen naar het beeld van God, en moeten we ons daarom niet tevreden stellen met de maïskorrels die anderen ons toewerpen, maar de weg naar onze bevrijding in leren slaan. Toch is dat wat we moeilijk vinden. We houden in feite een dubbele identiteit, als 'kip' en 'arend'. Boff verbindt deze dubbelheid met allerlei andere tegenstellingen: lichaam en ziel, feit en idee, chaos en kosmos, gesloten en open, gebonden en vrij. Ware bevrijding kan alleen ontstaan door de kracht van onvoorwaardelijke liefde, die elk mens nodig heeft om zichzelf te worden. Die onvoorwaardelijke liefde vinden we terug in belangrijke 'identificatiefiguren'. In zijn opsomming van zulke figuren plaatst Boff Jezus op één lijn met Franciscus, de Dalai Lama, moeder Teresa, Che Guevara en anderen.
Hier ligt meteen mijn voornaamste bezwaar tegen de in dit boekje ontwikkelde antropologie: hoeveel herkenbaars er ook in 'het perspectief van de arend en de kip' schuilt (je zou het verhaal zo na kunnen vertellen en toepassen in een preek...), de uitwerking is zo algemeen, dat men eigenlijk nauwelijks nog van een specifiek christelijke mensleer kan spreken. Dat blijkt ook wel uit het feit dat Boff de zon, die uiteindelijk de oorzaak is van de bevrijding van de arend-kip, niet rechtstreeks wil zien als een aanduiding van God, maar van 'het Nunimeuze', het huiveringwekkende. Ook verder spreekt Boff het liefst in onpersoonlijke, algemeen-religieuze termen over God, wiens bestaan hij overigens panentheïstisch opvat: alles is in God. Het lijkt mij dat deze bekende bevrijdingstheoloog - meer dan ik eerlijk gezegd vermoed had - toch wel behoorlijk van het hart van de christelijke traditie verwijderd is geraakt.

G. v. d. BRINK, BILTHOVEN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen