Evenwicht gevonden

Aan de vooravond van deze extra synodevergaderingen hebben we de grote lijnen van het rapport Op weg naar evenwicht al doorgegeven. Onder leiding van drs. C. P. van Dijk bepleit een commissie van deskundigen daarin het bestuur van de arbeidsorganisatie te vereenvoudigen. Een nieuw bestuur van vijf personen zal de integrale verantwoordelijkheid voor de hele organisatie moeten gaan dragen, waarbij de synode zich beperkt tot het benoemen van deze leden en het beoordelen van beleidsplannen, begrotingen en jaarrekeningen. Aanvaarding van het rapport betekent ook dat 110 van de 510 arbeidsplaatsen verdwijnen. Hieronder geven we inzicht in het verloop van de discussie en de gang van de besluitvorming.

De hervormde synodepreses, ds. A. W. van der Plas, gaf vooraf aan dat het triomoderamen het rapport ondersteunt, zowel inzake de reorganisatievoorstellen als inzake de kritiek op het functioneren van beleidsverantwoordelijken. 'Ook het triomoderamen wachtte te lang met het nemen van maatregelen. Wij betreuren dit en hebben sinds het voorjaar van 2001 naar oplossingen gezocht.'

In zijn toelichting op het rapport zei commissievoorzitter Van Dijk dat een kleine arbeidsorganisatie niet noodzakelijk minder productief hoeft te zijn. Hij pleitte ervoor dat vast moet komen te staan wie de arbeidsorganisatie bestuurt, waarbij ook evenwicht gezocht moet worden tussen zelfstandigheid en 'ambtelijkheid'. 'Daarom kozen wij voor een bestuur dat een relatieve zelfstandigheid heeft, een personele band met het moderamen kent en aan de synode verantwoording moet geven.'

Van Dijk relativeerde zijn voorstellen tot slot met een verwijzing naar Psalm 127: Zo de Heere het huis niet bouwt... Oud. M. Burggraaf (herv., classis Ede) sprak namens de commissie van rapport waardering uit, waarbij hij het belang van het inzetten van vrijwilligers in de kerk nadrukkelijk onderstreepte.

Amendementen

Diverse synodeleden dienden allereerst een motie of amendement in. Oud. D. J. Bannink (geref., classis Zeist) diende een amendement in waarbij het bestuur van de arbeidsorganisatie landelijk en regionaal bij de ambtelijke vergaderingen blijft.

Oud. E. de Boer (geref., classis Arnhem/ Nijmegen) pleitte ervoor vanwege de gigantische vergaderkosten de Generale Raden op te heffen en te komen tot één Generale Raad van Advies.

Ds. K. Vogelaar (herv., classis Rotterdam) wilde niet besluiten tot een verhoging van het quotum, totdat duidelijk is dat hiervoor op het grondvlak draagvlak bestaat.

Ds. R. de Reuver (herv., classis Alphen aan de Rijn) wilde de negen regionale dienstencentra (RDC's) vooralsnog laten voortbestaan en laten onderzoeken of er tot een maximum van vijf kan worden gekomen.

Ds. H.J.Jansen (herv., classis Emmen) merkte op dat de omvang van de synoden ook te veel geld kost. Hij bepleitte teruggang van 180 naar zestig synodeleden, namelijk 25 hervormde, 25 gereformeerde en tien lutherse.

Ds. P. van der Kraan (herv., classis Alblasserdam) zei dat de uitvoering van het rapport moeilijk wordt, als er geen vertrouwen is in degenen die verantwoordelijk voor de bestuurlijke en financiële impasse zijn. Omdat de synode onvoldoende geïnformeerd is, diende hij een motie in waarin opgeroepen werd het vertrouwen in de beleidsverantwoordelijken op te zeggen en hun dringend te verzoeken de daaruit voortvloeiende consequenties te trekken. 'We moeten geen excuuscultuur in stand houden.' Later tijdens de vergadering gaven negentien synodeleden - uit alledrie de kerken! - hun stem aan deze motie van wantrouwen, de eerste nota bene in de geschiedenis na 1951 die aan het moderamen gericht was.

Diaken R. Veerman (heru., classis Gorinchem) was bang dat ontschotting in het dienstencentrum zou leiden tot overheveling van diaconale gelden.

Ds. J. L. Schreuders (herv., classis Bommel) uitte zijn zorg over een besturenkerk en bepleitte ook een afleggen van verantwoording van het bestuur aan het Breed Moderamen van de synode.

Daarnaast vreesde hij uitholling van PKV en PS ten aanzien van de verantwoordelijkheid voor de RDC's. Tot slot legde hij de vinger bij de in het verleden gemaakte keus dat de vorming van één arbeidsorganisatie aan de behandeling van de kerkorde voorafging - 'dat is de wieg klaarzetten voordat je weet dat de baby komt.'

Boetekleed

Ongeveer dertig synodeleden voerden daarna het woord, waarbij zij ieder maximaal drie minuten spreektijd kregen.

Ds. M. H. H. de Weerd (luthers, Den Haag) meende dat de positie van de vrijwilligers helder moet zijn.

Diaken J. uan de Mheen (geref., classis Apeldoorn) wilde dat geoormerkte gelden voor het diaconaat bestemd zouden blijven.

Ds. L. van den Berg (geref., classis Harderwijk) wilde een jaartal zien waarop de discussie over de kerntaken van de kerk gevoerd moest zijn. Hij was tevens bevreesd dat de scriba van de SoW-kerken te veel verantwoordelijkheid zou krijgen, als hij in het bestuur van de arbeidsorganisatie zou deelnemen.

Oud. H. Hoogenhout (geref., classis Breukelen) vroeg waarom het triomoderamen schriftelijk zijn tekortschieten niet erkend had. 'In de kleine synode heb ik vragen over het financiële beleid gesteld, die badinerend zijn weggewuifd.' Diaken L. Nelck-Brinkmann (heru., classis Zutphen) zei pijn te beleven aan het geschetste beeld van de vrijwilligers, omdat geldbesparing het belangrijkste motief voor hun inzet lijkt.

Diaken A. Guijt (heru., classis Veenendaal) vroeg wat er kerkordelijk moet gebeuren, als het rapport van de commissie- Van Dijk wordt aanvaard.

Ds. G. J. uan Pijkeren (geref, classis Doorn) vroeg of negen RDC's niet te veel was voor een krimpende kerk in een klein land.

Ds. C. uan Sliedregt (heru., classis Harderwijk) wees op de noodzaak de band met de ambtelijke vergadering helder te houden. Hij adviseerde de kerntaken van de kerk vanuit de grondnoties van de Schrift te doorlichten, wat als gezond neveneffect een verhoging van de quotuminkomsten zou opleveren.

Oud. G. Veltman (geref., classis Haarlem) kreeg niet het idee dat het triomoderamen het boetekleed aantrok. Hij vroeg of een faillissement nabij was, als de kerk een BV zou zijn.

Ds. W. Meijer (heru., classis Barneveld) vond dat theologische factoren meer een rol moesten spelen bij de herziening van de bestuursstructuur dan de roep om efficiency.

Oud. B. M. Middel (geref, classis Utrecht) miste pijnlijk de publieke verantwoording van het moderamen en sprak over minachting van de synode.

Oud. N. A. Smeding-de Jonge (luthers, Wijnjewoude) was het niet eens met het overdragen van taken door de regiobesturen.

Ds. H. J. Ekker (herv., classis Edam) deed het voorstel de werkbegeleiding te laten onderzoeken of het mogelijk is predikanten in te zetten bij het bovenplaatselijke werk.

Ds. W. van den Brink (herv., classis Nijmegen) wees erop dat de mindere vergaderingen kunnen protesteren, zodat de besluitvorming lang kan duren.

Belijdend karakter

Oud. A. A. Snijders (herv., classis Delft) zei dat het nu het moment is een arbeidsorganisatie neer te zetten die recht doet aan het wezen van de kerk en staat voor haar belijdend karakter. Diaken H. W. Eppink (geref., classis 's-Gravenhage) pleitte voor handhaving van deskundigen in de besturen.

Oud. K. Meijer (heru., classis Hoogeveen) vroeg aandacht voor het cultuureigene van elke kerkprovincie. Hij pleitte voor een aanvullend integraal onderzoek naar het functioneren van de RDC's. Ds. W. L. Smelt (heru., classis Brielle) zei dat het duidelijk was dat het triomoderamen de synode niet correct had voorgelicht. 'Het kabinet-Kok is afgetreden vanwege minder grote zonden.' Synodepreses ds. DofFvroeg ds. Smelt hierop zijn woorden zorgvuldig te kiezen. Ds. E. H. Egberts (geref, classis Gorinchem) vroeg of de sfeertekening van wantrouwen klopt.

Oud.-kerkv. P. A. de Lange (herv., classis Barendrecht) noemde het symptomatisch dat de synode uit eigen gelederen een dergelijk rapport niet opstelde. Ds. D. Th. Strasser (luthers, Son) wees op het natuurlijk verloop van werkers in de dienstverlening. 'Dat betekent dat je niet altijd de meest geschikte mensen overhoudt.'

Oud. D. H. den Blaauwen (geref., classis Zaandam) wilde dat het triomoderamen uitlegt hoe de processen van informatievoorziening zijn verlopen. Ds. M. Oostenbrink (herv., classis Zwolle) merkte op dat een verandering in de quotumomslag een einde zou brengen aan het uitschrijven van vele leden. Hij vroeg of het geen gebaar was traktementen van de predikanten te bevriezen, als de quota omhoog moeten. Ds. G. de Fijter (herv., classis Kampen) noemde het schandelijk als de kerk in een tijd van materiële voorspoed geen arbeidsorganisatie in stand kan houden. Hij hekelde de vragen uit de synode die het triomoderamen vroegen om schuld te belijden.

Ds.J. Stelum^en (visitator-generaal) informeerde naar de argumenten om de • SoW-scriba in het bestuur van de arbeidsorganisatie te plaatsen. 'Hij is het theologisch geweten van de kerk en moet niet in het management gezogen worden.'

Reacties

Ds. A. W. van der Plas herhaalde dat het triomoderamen het betreurt dat niet op adequate wijze is gereageerd op de bestuurlijke en financiële situatie. Hij vroeg de synode om vertrouwen en zei dat de grondslag van de nu voorgestelde bestuursstructuur is om dicht bij de gemeenten het werk te kunnen doen. 'De grote vragen van het Evangelie mogen niet blijven rusten, om met organisatorische vragen bezig te zijn.'

Drs. C. P. van Dijk merkte op dat het hem opviel dat niemand sprak over de kritische situatie waarin de arbeidsorganisatie zich bevindt. Zelfs al zou het lukken enige beweging in de inkomsten te krijgen, moet alsnog uiterst behoedzaam met de financiën worden omgegaan. 'Het gaat niet om het zetten van de tering naar de nering, maar om het overeind houden van de arbeidsorganisatie.' Het pleidooi van zijn commissie voor een relatief onafhankelijk bestuur lichtte hij toe met de noodzaak van een strakke regie. 'Wie het bestuur wil onderbrengen bij de ambtelijke vergadering, brengt de doodsteek aan onze voorstellen.' De benoeming van de scriba in het bestuur achtte hij nodig, omdat de scriba breed geïnformeerd is over wat er in de kerk leeft. Tot slot gaf hij aan dat de mogelijkheden om van regionale plannen af te wijken beperkt zullen zijn, maar dat eenheid in beleid bevorderd dient te worden.

De heer W. A. van Santen, algemeen directeur a.i. van de arbeidsorganisatie, waarschuwde ervoor om de nieuwe begroting ontspannen te benaderen. 'De uitvoering ervan zal nog veel zweet tussen de schouderbladen kosten.' Hij zegde toe het beleid binnen enkele weken met de vrijwilligers af te stemmen en gaf aan dat er zoveel mogelijk projectmatig gewerkt gaat worden, waardoor ook diaconale gelden veilig zijn. Hij wilde zich inzetten voor een goede afstemming van het werk in de negen regio's.

De synode nam met 123 stemmen voor als enige het amendement van ds. L. van den Berg aan, waarin het nieuw te vormen bestuur opgedragen werd de discussie over de kerntaken van de kerk voortvarend aan te pakken en over de uitkomst hiervan in 2003 te rapporteren.

De synode besloot vervolgens met slechts één stem tegen de rapportage Op weg naar evenwicht te aanvaarden voor de ombuigingsoperatie van de bovenplaatselijke Samen op Weg-organisatie. Als tijdelijk bestuur werden vervolgens zes mensen benoemd: F. C. C. baron van Tuyll van Serooskerken uit Uddel, (voorzitter), mevr. H. H. de Haan-Verduijn uit Maastricht, P. Leendertse uit Kamperland, SoW-scriba dr. B. Plaisier, alsmede drs. C. P. van Dijk uit Rotterdam en drs. G. Verweij uit Bosch en Duin die beiden zitting hadden in de commissie van deskundigen. De synode heeft daarmee het bestuur van de arbeidsorganisatie onttrokken aan de kleine synode, het triomoderamen en de generale raden.

Kerkbreed leefde op de triosynode de gedachte dat de deskundigen een aanvaardbare weg gewezen hadden om de kerk voor een faillissement te behoeden. En dat laatste zou geen winst betekend hebben, hoe men ook principieel gezien tegen de dreigende eenwording van de drie kerken aankijkt. Het is zoals ds. C. van Sliedregt verwoordde: 'Gezien de vragen rond het Schriftverstaan is voor de classis Harderwijk federatie het meest haalbare. Binnen het kader van die overtuiging blijven we meedenken voor het geheel van de kerk.'

Het was daarbij opvallend en verheugend dat zowel drs. C. P. van Dijk als de huidige directeur W. A. van Santen met kracht van argumenten de triosynode overtuigde. Wie het gelijk aan zijn kant heeft en op grond daarvan zijn positie kan verwoorden, neemt de ander mee op zijn weg, zonder daarbij tot een geëmotioneerde woordenvloed te komen. Vanuit een heldere visie wordt de samenhang tussen delen van de kerk duidelijk. Die cohesie wordt op andere, principiëlere punten helaas nog steeds gemist.

P. J. VERGUNST

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen