Een gulden middenweg?

Deze merkwaardige woorden staan in Prediker 7:I6-I7. Bij het eerste lezen lijkt het te gaan om een soort gulden middenweg. We dienen ons naar twee kanten toe te hoeden voor extremen.
Enerzijds kunnen we té rechtvaardig zijn. We denken rechtlijnig en nemen het nauw. Ondertussen maken we het anderen en onszelf dikwijls onmogelijk. Voor zo'n houding zou de wijze Prediker ons waarschuwen. Wees toch ook beetje mild.
Maar anderzijds moeten we ook uitkijken voor het andere uiterste. We denken ruim en vinden alles maar goed. Normen vervagen. Maar dan komt de Prediker ons tegen met zijn waarschuwing om niet al te goddeloos te zijn. Kortom: zoek je leven zó in te vullen dat die beide uitersten vermeden worden. Waarschijnlijk voelen we al aan dat zó'n verstaan van de tekstwoorden een misverstaan is.

Vragen rond Gods leiding
Ook nu hebben we op het verband te letten. Er wordt in Prediker 7 geworsteld met de raadsels rond Gods leiding. Volgens vers 16 ziet de schrijver in zijn omgeving een rechtvaardige (= iemand die God vreest), die veel tegenslag te incasseren krijgt. Tegelijk ziet hij een goddeloze (= iemand die zonder God leeft), bij wie alles voor de wind gaat. Daar loopt de Prediker mee vast.
Het gaat om dezelfde vraag waarmee Asaf zat in Psalm 73, en die in vers 8 van de berijming zo aangrijpend wordt verwoord: 'Nochtans heb ik met al mijn kracht die Godsregering overdacht; maar 't was een stuk dat in mijn oog mij moeilijk viel en veel te hoog.'
Het leven zit zo ondoorzichtig in elkaar. En wat heeft het voor zin om God te dienen? Is het wel waar dat je mét Hem beter af bent dan zónder Hem? Wellicht zijn het vragen die we herkennen. Maar al te vaak kunnen wij Gods leiding niet volgen. Het leven heeft iets van een kluwen.

Het beter willen weten dan God
Nu wijst de Prediker op twee gevaren. In de eerste plaats kunnen we onszelf boven God plaatsen. Daar wordt op gedoeld in vers 16. We vinden onszelf rechtvaardiger en wijzer dan God. Wij denken te weten hoe Hij zou moeten handelen. Als wij het bestuur van deze wereld in handen hadden, dan zouden we het anders (en we bedoelen beter) doen. Wat een dwaasheid! Wie zijn we eigenlijk? Kleine nietige mensjes, die de hoge God op geen enkele manier kunnen narekenen. Daarom: 'Wees niet al te rechtvaardig, noch houd uzelf al te wijs!' Als je het beter denkt te weten dan de Heere, loop je vast en uiteindelijk stuk. De prediker gebruikt niet voor niets het woord 'verwoesting'.
Laten we toch heel goed beseffen wie we zijn. Hoe meer we doordrongen zijn van onze eigen kleinheid, hoe sterker ook het besef van Gods grootheid zal leven. Hij overziet wat wij niet overzien. Hij regeert op een verborgen wijze. En Hij vergist Zich niet.

Breken met God
Het andere gevaar is dat God het niet alleen bij ons gédaan heeft, maar dat Hij bovendien voor ons heeft áfgedaan. Dat noemt de Prediker in vers 17 goddeloos en dwaas. En omdat zo'n houding tot de ondergang leidt, laat hij een klemmende waarschuwing horen.
Helaas is het een herkenbare reactie. Als mensen Gods leiding niet kunnen volgen, keren ze Hem de rug toe. Zolang God aan onze verwachtingen beantwoordt, is er ruimte voor geloof. Maar als het anders loopt, wordt er (al dan niet geruisloos) afscheid van Hem genomen. Ondertussen wordt God niet in Zijn waarde gelaten.

Boodschap
Tot de kern van het levende geloof behoort dat wij God God laten. Ook al kunnen we Zijn hánd (leiding) niet altijd volgen, op Zijn hárt kunnen we volledig vertrouwen. Zou dat de boodschap niet zijn die Prediker in de tekst uitzendt? In vers 18 wijst hij op de vreze des Heeren, die tot overgave aan de levende God leidt.
Dat is iets anders dan een gulden middenweg. Dat is het gaan van de weg ten leven. En die weg leidt altijd over Golgotha. Daar zorgt de Heilige Geest wel voor. Aan de voet van het kruis wordt het geleerd om niet op alle vragen een antwoord te willen hebben. Ziende op Jezus worden we bewaard voor die beide uitersten, die de Prediker noemt, zodat we niet al te rechtvaardig en al te wijs zijn, noch al te goddeloos en al te dwaas.

Vragen voor de rubriek Bijbeltekst begrepen kunnen worden ingestuurd naar de redactie (adres zie colofon op pag. 21) of gemaild naar geref.bond@)tiscali.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen