Gereformeerden in Doorn

Zo’n vijftig theologen wonen de driedaagse bijeenkomst bij, afkomstig uit Nederland, Frankrijk, Zwitserland, Engeland, Ierland, Duitsland en Hongarije. Tijdens het congres staat de vraag centraal hoe kerken en christenen beïnvloed worden door het verenig(en)de Europa en in hoeverre ze daar zelf invloed op kunnen uitoefenen. Voorzitter prof.dr. D. McKay uit Noord-Ierland opent met Psalm 133: ‘Ziet, hoe goed en liefelijk is het dat broeders ook samenwonen!’

Dinsdag
De eerste lezing gaat over christelijk geloof en cultuur. Fransman prof.dr. Henri Blocher, voorzitter van de Gemeenschap van Europese Evangelicale Theologen, begint met Paulus op de Areopagus. Hij geeft van de huidige Europese cultuur vijf kenmerken, waaronder vooral het streven naar het maximale. De secularisatie noemt hij ‘geschiedenis zonder eeuwigheid’.
Blocher, gereformeerd baptist, is emeritus hoogleraar van Vaux-sur-Seine, een theologisch instituut bij Parijs, dat gesteund wordt vanuit Amerika. Ik mis in de lezing wat Nederlandse theologen over Europa schreven (zoals Berkhof ). De discussie gaat alleen over de antichrist, die Christus nadoet.
De tweede lezing gaat over Ratzinger als paus. Spreker is dr. Leonardo de Chirico uit het Italiaanse Padua, een kenner. Na afloop zit ik bij hem aan tafel en hoor dat hij rooms-katholiek is opgevoed. Als jongen ontdekte hij de Reformatie en werd met heel zijn ouderlijk huis bekeerd.
Hij promoveerde op het Tweede Vaticaanse Concilie. Elke paus is sindsdien bezig met de interpretatie daarvan. Ratzinger is kenner van Augustinus, maar er waren er twee: de Augustinus van de kerk als instituut en de Augustinus van de genade. De Reformatie volgt de genade, Rome het instituut. De ontwikkelingen zijn wel verassend, maar op wezenlijke punten blijft Rome rooms: eucharistie, Maria enzovoort. Omdat de paus een synthese met de Griekse cultuur ziet, vindt hij het Sola Scriptura gevaarlijk.
Maar, vraagt iemand, hoe kan de paus de jeugd zo massaal vasthouden? Wel, Rome integreert de jeugdcultuur in een vaste structuur; wonderlijke combinatie van pre- en postmodern.
Ds. C.W. Rentier vraagt of deze paus niet kritischer is: bidden met moslims mag niet meer. Volgens De Chirico is de dialoog niet zijn thema.
De Schotse presbyteriaan in Rotterdam ds. Robert Calvert vraagt hoe een Duitse kardinaal publiek pijn kan uitspreken over de kerkvisie van de paus. ‘Dat kan, ja. Er is een diplomatieke cultuur.’
’s Avonds vertelt secretaris dr. Sam Logan, voormalig hoogleraar kerkgeschiedenis en president van Westminster Seminary (VS), iets over de WRF (zie ook kader).

Woensdag
Dr. Traub mediteert vanuit 2 Kronieken 29: ‘Prijs God om Wie Hij is.’
Prof.dr. A.T.B. McGowan, rector van het Highland Theological College in Dingwall (Schotland), spreekt vervolgens over christenen op publiek terrein. Israëls profeten spraken ook buurvolken aan; apostelen verkondigden de ene Naam en waren God meer gehoorzaam dan het sanhedrin. Zout der aarde werkt door op alle terreinen. Hervormers als John Knox schuwden de politiek niet als ‘werelds’, want er is common grace.
De maatschappij heeft ook een morele basis nodig, anders wordt de chaos totaal. Jezus spreekt in Mattheüs 25 en 28 over ‘volken’. Maar de weerstanden zijn groter: secularisatie en globalisatie. Alles mag, behalve het christelijk geloof. Christenen missen overtuiging, eenheid en moed. Soms is een compromis nodig. In de lijn van Kuyper (die het had van een Schot!) is volgens McGowan christelijke filosofie nodig. Ook een christelijke partij? Nee, want we zijn zout der aarde. Ds. Ian Paisley heet een prima parlementariër te zijn. ‘Maar,’ vraagt een Duitse ethicus: ‘zijn er niet twee terreinen?’
Uit Nederland spreekt prof.dr. Roel Kuiper, bijzonder hoogleraar reformatorische wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, over christenen in de politieke arena. Bracht de Wende een ‘nieuwe wereldorde’? Nee, de Balkan werd een chaos; de val van de Muur bracht ook ellende mee (drugs enzovoort), en overal wordt het gezin ontwricht. Europa is economisch een reus, maar heeft een ziel nodig. Het heeft geen aandacht voor ziekten van de ziel. De vrijheid kwam, maar ook een zogenaamde risicomaatschappij.
Mensen zijn bang geworden. En de kerken? Die horen nog bij de institutionele wereld. Hoe brengen wij de ziel terug? Covenant (= verbond) werd bij Rousseau tot ‘contract’: ‘covenant-zonder-God’. Wij moeten terug naar dat oude Schotse verbondsdenken.

‘Keert de nationale staat nu weer terug? ’ vraagt een Franse oudtestamenticus. ‘Was het Franse ‘nee’ tegen een superstaat postmodern?
Hoe kunnen mensen zich veilig voelen in groot-Europa? Kan het Zwitserse model helpen?’ Een Australiër zegt: Australië stopt met multiculturele politiek. Ik mis de theologische doordenking van ‘natie’ en ‘religie’.
’s Middags vertelt sir Frederick Catherwood, voormalig vicepresident van het Europese Parlement, van zijn politieke ervaring als Europarlementariër. Hij leerde in Noord-Ierland straatvechters te onderhandelen en pleitte in Turkije voor godsdienstvrijheid.
Op de avond van Hervormingsdag spreekt Lord Mackay over Reformatie en overheid. In zijn land, Groot-Brittannië, bleef de staatskerk, in de Verenigde Staten niet meer.

Donderdag
De derde en laatste conferentiedag opent Van der Graaf met 2 Korinthe 4, waar Paulus Psalm 116 naspreekt: ‘Daarom geloven wij ook en spreken wij.’
Dr. Paul Wells uit het Franse Aix-en-Provence spreekt over de minderheidspositie. Een minderheid kan als pressiegroep grote invloed hebben. Maar christenen zijn een voormalige meerderheid, die de minderheidspositie moeilijk aanvaardt. Er is geen christelijk Europa meer. Christen-zijn is wedergeboren zijn. Maar wel zonder dualisme. Dan verliest het zout zijn smaak. Veel in Jezus’ prediking sloeg op een minderheid: ‘Vrees niet, klein kuddeke’. Zijn gelijkenissen (zoals de gelijkenis van het zaad) leren dat het onooglijke een wonderlijke uitkomst heeft.
Minderheden moeten wel zichtbaar worden, aantrekkelijk zijn, zoals de Vroege Kerk was. De puriteinen verloren alle slagen maar waren wel zout. Wells bekent: het contact van zijn eigen faculteit met de universiteit is minimaal. Wij hebben het beste product maar de slechtste verkooptechniek.
Dr. Peter Jones (Westminster Theological Seminary, VS) spreekt daarna over postmodern heidendom. Richard Dawkins schrijft tegen de ‘God-illusie’, maar Alister McGrath ontmaskert op zijn beurt de Dawkins-illusie. Mensen verliezen het geloof aan de wetenschap. De Verlichting faalde.
Postmodernisme wil de ontbinding ervan, want Descartes is niet zo objectief gebleken als hij zelf dacht. En is rationalisme wel zo tolerant en humaan als het pretendeert? Het vervreemdde de mens van zijn wereld. Maar is er in ontbinding te leven? Wat komt daarna? Anti-intellectuele religie is weer in, een nieuw heidendom, spiritueel, mystiek, zelfs magisch.
Men zoekt weer naar zin, naar een soort ‘wedergeboorte’. Men grijpt terug naar de psychologie van het onderbewuste en verbindt dat soms met de evolutiemythe. Het schepsel wordt vereerd als schepper.
In de discussie vraagt iemand of met de techniek ook het modernisme niet blijft. Ja, maar men zoekt verder, aldus Jones. Zelf vraag ik Jones of modernisme dan beter was. Nee dus.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen