Het geheim van Hosseini

Beide boeken spelen zich voor een groot deel af in Aghanistan. Wat is het geheim van Hosseini? Lift hij mee in een wereldwijde Afghanistanhype, of is er een andere reden voor zijn succes?
Feit is dat Afghanistan vandaag de dag meer in de belangstelling staat dan ooit. Hoewel het land al tientallen jaren toneel is van geweld en verdrukking, werd het met name bekend als de vermeende schuilplaats van Osama bin Laden. Reden voor de Amerikanen om het land binnen te vallen. Die inval heeft ertoe geleid dat vandaag de dag ook onze militairen hun leven in de waagschaal stellen om er de vrede te herstellen.

Meeslepend
Maar wie de boeken Hosseini leest, beseft dat ze vooral veel verkocht worden omdat hij een meeslepend verteller is. Hij verstaat de kunst van het schrijven tot in de finesses. En daarmee dwingt hij respect af. Christelijke lezers hebben nogal eens wantrouwen jegens boeken die op internationale seculiere bestsellerlijsten staan. In het geval van de boeken van Khaled Hosseini is dit onterecht.
Op een heel natuurlijke manier verweeft Hosseini een reeks van succesingrediënten tot een verhaal dat je niet meer loslaat. Haat en liefde, kwetsbare karakters tegenover botte macht, teerheid tegenover harteloosheid, egoïsme tegenover opoffering, en dat alles tegen het decor van het Afghanistan van de afgelopen decennia. Hij beheerst de kunst van het opbouwen van een natuurlijke spanning. De langzame en onafwendbare ondergang die in Duizend schitterende zonnen wordt getekend, herinnert aan de wurgende greep waarmee Knielen op een bed violen de lezer vasthoudt. Welke schrijver was het ook alweer die zei dat niets zo mooi is al een goed beschreven ondergang?
Khaled Hosseini kan schrijven, dat is zeker. Zijn stijl is levendig, soms ingetogen en sober en dan weer uitbundig, gedetailleerd. De camera is altijd daar waar hij behoort te zijn, de lezer reikhalzend meevoerend.

Spiegelthema’s
In De vliegeraar wordt het verhaal verteld van Amir, zoon van een rijke ondernemer in Kabul. De zoon van de bediende Ali, Hassan, is Amirs onafscheidelijke speelmaatje, die alles voor hem over heeft. Amir behandelt hem ondankbaar, is egoïstisch en laat op het moment dat het erop aankomt zijn vriendje in de steek. Met alle gevolgen van dien. Om het geweld in het land te ontvluchten, emigreert Amir met zijn vader naar Amerika. Daar bouwt hij een leven op met zijn vrouw Soraya. Tot hij bericht krijgt uit Afghanistan. Hij krijgt de kans zijn schuld aan Hassan in te lossen.
Het verhaal kent prachtige spiegelthema’s, waarbij situaties zich herhalen en er een diepere verbinding tussen de scènes bestaat. Een mooi voorbeeld is hoe Amir, voor wie Hassan altijd achter neergehaalde vliegers aanrende, aan het eind van het boek datzelfde doet voor Shorab, de zoon van Hassan.
‘Wil je dat ik voor je achter die vlieger aan ga?’
Zijn adamsappel rees en daalde toen hij slikte. De wind tilde zijn haar op. Ik dacht dat ik hem zag knikken.
‘Voor jou doe ik alles’ hoorde ik mezelf zeggen.
Toen draaide ik me om en begon te rennen.
Het was een glimlach, meer niet. Dat maakte niet alles opeens goed. Het maakte helemaal niets goed. Alleen maar een glimlach. Iets heel kleins. Een enkel blad in het woud, een blad dat trilt achter een opgeschrikte vogel die wegvliegt.
Maar ik accepteer hem. Met open armen. Want als de lente komt, laat die de sneeuw vlok voor vlok smelten, en misschien heb ik net de eerste vlok zien smelten.
Ik rende. Een volwassen man die meerent met een zwerm gillende kinderen. Maar het kon me niet schelen. Ik rende met de wind in mijn gezicht, en op mijn lippen een glimlach zo breed als de Pansjir-vallei. Ik rende.

Opoffering en liefde
In De vliegeraar komen grote thema’s als opoffering en liefde goed tot hun recht. Wat daarnaast dit boek aangrijpend maakt, is dat het een blik gunt in de ondergang van een land. De lezer beseft dat er ooit een Afghanistan heeft bestaan waarin hardwerkende ondernemers een goed bestaan konden opbouwen in een veilige en goed georganiseerde maatschappij. Een land met een bloeiende economie en een goed functionerende overheid. Hij ziet dat dit Afghanistan door de staatgreep waarbij de sjah werd afgezet, de inval van de Russen, de ondergrondse strijd van de Moejahedin, de burgeroorlogen en het regime van de Taliban langzaam maar zeker te gronde is gericht en dat wat nu resteert een door geweld en angst ontwrichte samenleving is.
Hosseini geeft ook een beeld van de gevolgen van een extreem rechtse interpretatie van de koran. Natuurlijk moeten we De vliegeraar daarbij niet maatgevend maken voor wat er werkelijk aan de hand is in Afghanistan: het is vooral een goed geschreven roman, en niet in de eerste plaats een verslag om de lezer te informeren over de politieke ontwikkelingen. Toch draagt het zeker bij aan de beeldvorming en doet het verhaal iets beseffen van het complexe leven in een orthodoxe moslimstaat.
Dat de situatie vandaag de dag nog steeds aanleiding geeft tot vragen, blijkt wel uit het feit dat de huidige minister van Cultuur in Afghanistan de film van De vliegeraar heeft verboden. Niet omdat deze aanstootgevend is voor de islam, maar omdat de machtigste bevolkingsgroep in het land, de Pasjtoen, er niet best in naar voren komt. Over vrijheid van meningsuiting gesproken.

Keiharde schoenverkoper
In Duizend schitterende zonnen wordt de wurgende ondergang getekend van Mariam, een buitenechtelijk kind van een succesvolle bioscoopeigenaar. Het is een boek dat
raakt, ontroert, de lezer soms vol walging en afkeer bladzij na bladzij om doet slaan, op zoek naar een lichtpuntje, een stukje hoop, een flard vreugde.
Mariam wordt uitgehuwelijkt aan een veel oudere, keiharde schoenverkoper, Rasheed, die haar terroriseert. Dit wordt nog erger als hij na een raketinslag een jonge en beeldschone vrouw, Laila, redt en haar als zijn tweede vrouw aanneemt. Toch ontstaat er door hun gezamenlijke vijand uiteindelijk een hechte vriendschap tussen de vrouwen. Het zachte karakter van Mariam, vol eindeloos geduld en incasseringsvermogen, kent ook een grens, die overschreden wordt als Rasheed Laila van Mariam dreigt af te nemen. Ze neemt voor het eerst van haar leven het recht in eigen hand. De gevolgen daarvan aanvaart ze volledig. Ze offert zich vrijwillig op voor Laila. Liefde en opoffering tegenover haat, afgunst en macht.

Visioen
Als Laila later de geboorteplaats van Mariam bezoekt, ziet ze een visioen van Mariam als kind, waarin haar karakter prachtig getekend wordt:
Laila kijkt toe hoe Mariam draden op het hoofd van de pop plakt. Over een paar jaar zal dit meisje een vrouw zijn die weinig van het leven vraagt, die nooit anderen lastig zal vallen, die nooit zal laten blijken dat zij ook haar zorgen heeft, teleurstellingen, dromen die te schande zijn gemaakt. Een vrouw die als een rots in de rivierbedding zal zijn, die volhoudt zonder te klagen, die haar deugd niet laat bezoedelen door de woestheid die haar overspoelt, maar er juist haar voordeel mee doet. Laila ziet al iets in de ogen van dit jonge meisje, iets diep in haar binnenste, dat niet gebroken kan worden door Rasheed en niet door de Taliban. Iets dat even hard en onverzettelijk is als een brok kalksteen. Iets dat uiteindelijk haar ondergang zal worden en Laila’s redding. Het meisje kijkt op. Legt de pop neer. Glimlacht.
Dit soort miniatuurtjes laat je als lezer niet onberoerd. Hosseini is meester in het neerzetten van een overtuigend plot, dat ondanks de vooruitstuwende kracht die al snel zekerheid geeft over de richting waarin het verhaal zich zal ontwikkelen toch verrassend en aangrijpend blijft.

Christelijke lezer
Prachtig verhaal, geen vloeken, geen seks. Is daarmee het succes van deze boeken in christelijke kring verklaard? Ik denk dat er meer aan de hand is, dat het leesgedrag van de christelijke lezer de afgelopen jaren in redelijk snel tempo is veranderd.
Was het tien jaar geleden nog zo dat de bibliotheek van de gemiddelde christelijke lezer opvallend afweek van die van een seculiere lezer, vandaag de dag lezen christenen meer dan ooit seculiere boeken. Een onderzoek dat het Reformatorisch Dagblad enige jaren geleden deed naar het lees- en luistergedrag van jongeren uit christelijke kring liet al zien dat dit meer op dat van niet-christelijke jongeren was gaan lijken. Ook de gemiddelde oudere christelijke lezer grijpt bijna even vaak naar seculiere thrillers en bestsellers als de niet-christelijke lezer.
Kan het zijn dat het genre van de christelijke thriller een brug heeft geslagen naar thrillers en andere boeken uit de seculiere boekenmarkt? Is ons leesgedrag langzaam aangepast aan de wereld om ons heen? Zijn we via Frank Peretti terechtgekomen bij Nicci French, soms zelfs Stephen King? En wat heeft ons dat dan te zeggen? Ik denk dat het zo kan zijn, en dat daarom De vliegeraar even snel bij de christelijke als de seculiere lezer voet aan de grond krijgt. Het onderscheid tussen de twee markten is vervaagd. En daarom worden ook minder goede seculiere boeken grif in christelijke hoofden opgenomen en zijn onze boekenkasten en bibliotheektassen aan het seculariseren. Wat dat ons te zeggen heeft? Misschien bevat het stellen van die vraag het antwoord al.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen